SKKN Dạy học một số truyện ngắn trong Sách giáo khoa Ngữ văn 6 theo định hướng phát triển năng lực học sinh

Nội dung tóm tắt: SKKN Dạy học một số truyện ngắn trong Sách giáo khoa Ngữ văn 6 theo định hướng phát triển năng lực học sinh

1. 34 PHẦN IV: MINH CHỨNG VỀ HIỆU QUẢ CỦA BIỆN PHÁP. 1. Chất lượng đại trà của bộ môn Ngữ văn có sự chuyển biến tích cực. Cụ thể kết quả khảo sát sau khi học xong truyện ngắn “Bức tranh của em gái tôi” (Tạ Duy Anh) lớp 6A4 (sĩ số 40), lớp 6A5 ( sĩ số 39) năm học 2021- 2022 như sau: * Lớp 6A5: Không áp dụng giải pháp Kết quả làm bài khảo sát lần 1 với lớp 6A5 không áp dụng giải pháp năm học 2021-2022 như sau: Kết quả Lần Sĩ số Trung Lớp khảo Tốt Khá Yếu Bình sát SL % SL % SL % SL % 6A5 39 1 8 20,5 19 48,7 10 25,7 2 0,5 * Lớp 6A4: Có áp dụng giải pháp Kết quả làm bài khảo sát lần 1 với lớp 6A4 áp dụng giải pháp năm học 2021-2022 như sau: Kết quả Lần Sĩ số Trung Lớp khảo Tốt Khá Yếu Bình sát SL % SL % SL % SL % 6A4 41 1 16 39,2 20 48.7 5 12,1 0 0 2. Học sinh yêu thích môn học hơn. Trước khi áp dụng giải pháp Sau khi áp dụng giải pháp HỨNG THÚ 28% Không VỚI MÔN yêu thích 72% môn Văn NGỮ VĂNKhông 65%35% yêu thích môn Văn Hình 11. Kết quả khảo sát hứng thú học tập môn Ngữ văn của HS lớp 6A4 năm học (2021-2022)
2. 35 3. Đề thi khảo sát * Ma trận đề thi khảo sát sau khi học xong truyện ngắn “Bức tranh của em gái tôi” (Tạ Duy Anh) MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA KHẢO SÁT Mức độ nhận thức Tổng Nội Kĩ dung/đơn Vận dụng % TT Nhận biết Thông hiểu Vận dụng năng vị kiến cao điểm thức TNKQ TL TNKQ TL TNKQ TL TNKQ TL 1 Đọc Truyện 3 0 2 0 0 2 0 60 hiểu ngắn Từ láy 1 Danh từ 1 Trạng ngữ 1 2 Viết Kể lại một trải nghiệm 0 1* 0 1* 0 1* 0 1* 40 của bản thân. Tổng 15 5 25 15 0 30 0 10 Tỉ lệ % 20 40% 30% 10% 100 Tỉ lệ chung 60% 40% *Ghi chú: Phần viết có 01 câu bao hàm cả 4 cấp độ. Các cấp độ được thể hiện trong Hướng dẫn chấm. * Đề thi khảo sát sau khi học xong truyện ngắn “Bức tranh của em gái tôi” (Tạ Duy Anh) Phần I. ĐỌC (6,0 điểm) Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu: CÚC ÁO CỦA MẸ Nhất Băng (Trung Quốc) Cậu còn nhớ sinh nhật 12 tuổi. Vừa sáng tinh mơ, đã nghe thấy mẹ nói: “Con trông đây là cái gì?”. Cậu mở to mắt, trước mặt là một chiếc áo mới, kiểu
3. 36 quân phục như cậu từng mơ ước, hai hàng cúc đồng, trên vai áo có ba vạch màu xanh, đó là mốt quần áo “thịnh hành” trong học sinh. Cậu bỗng mừng rơn, vội mặc áo quần. Cậu muốn đến lớp, ra oai với các bạn. Từ nhỏ đến lớn, cậu toàn mặc quần áo cũ của anh, vá chằng vá đụp nữa! Quả nhiên đúng như dự kiến, khi cậu bước vào lớp, ánh mắt của các bạn đều trố lên. Các bạn đều không ngờ được rằng, cậu bạn lúc nào cũng mặt mày lọ lem, đầu bù tóc rối bụi bặm cũng có lúc vẻ vang rạng rỡ như thế. Cậu hoàn thành tiết học đầu tiên một cách vui vẻ, hởi lòng hởi dạ. Trong giờ giải lao, các bạn đều vây quanh cậu. Có bạn bỗng hỏi: “Ô hay! Tại sao khuy áo của bạn không giống của chúng mình nhỉ?” Lúc ấy, cậu mới nhìn kỹ cúc áo của mình, quả thật không giống cúc áo của người khác, hai dãy thẳng đứng. Còn cúc áo của cậu lại nghiêng lệch, hai dãy xếp thành hình chữ “vê” (V). Các bạn bỗng đều cười òa lên. Thì ra, chỗ đính khuy trên chiếc áo trắng của cậu là một miếng vải cũ màu vàng. Cậu cũng hiểu ra, chắc là mảnh vải mẹ mua không đủ may áo, đành phải lót bên trong bằng mảnh vải khác, sợ người khác nhìn thấy cúc áo đành phải đính sang bên cạnh. Và cũng để người khác không nhìn thấy, mẹ đã khéo léo đính chéo hàng cúc kia, tự nhiên thành hình chữ “vê” (V). Biết rõ sự thực, các bạn lại giễu cợt, khiến cho lửa giận bốc lên ngùn ngụt trong lòng cậu. Buổi trưa về đến nhà, cậu cắt nát vụn chiếc áo mới của mình. Mẹ cậu lao đến trước mặt con, giơ cao tay, nhưng cuối cùng không giáng xuống. Cậu liếc nhìn, thấy nước mắt mẹ chảy quanh trong khóe mắt, vội quay đầu chạy biến ( ) Từ hôm ấy trở đi, mẹ làm việc ít nghỉ tay. Cậu tận mắt thấy mẹ gầy sọp đi, thấy mẹ nằm bẹp rồi ra đi mãi mãi Cậu rất muốn nói một câu: “Con xin lỗi mẹ”, mà không còn cơ hội nữa. Sau này, cậu cố gắng học tập, cậu có rất nhiều, rất nhiều tiền, rồi sửa sang phần mộ của mẹ nhiều lần. Một hôm, cậu tham gia một cuộc trình diễn thời trang của nhà thiết kế bậc thầy. Có một người mẫu nam bước lên sàn diễn khiến mắt cậu bỗng căng lên, đầu óc kêu ong ong hỗn loạn. Bộ áo màu trắng với hai dãy khuy đồng hình chữ
4. 37 “vê” (V). Bên trong có phải là ? Cậu không làm chủ được mình, lao lên sàn diễn, lật ra xem tấm áo của người mẫu nam, lót bên trong tự nhiên cũng là một mảnh vải vàng! Cậu quỳ sụp trước mặt người mẫu nam, òa khóc thống khổ. Sau khi nghe cậu kể hết câu chuyện, tất cả những người có mặt tại hội trường đều trầm ngâm suy nghĩ mãi. Cuối cùng, một nhà thiết kế bậc thầy nói: “Thực ra, tất cả những người mẹ đều là các nhà nghệ thuật!”. (Vũ Phong Tạo dịch, Tạp chí Văn học và Tuổi trẻ, số tháng 3/2011, tr.45-46) Em hãy viết đáp án (từ câu 1 đến câu 8) bằng cách ghi chữ cái ở đầu câu trả lời đúng nhất vào bài làm (2,0 điểm). Câu 1. Văn bản trên là: A. Truyện vừa. B. Truyện ngắn. C. Truyện dài. D.Truyện đồng thoại Câu 2. Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? A. Ngôi thứ nhất B. Ngôi thứ hai C. Ngôi thứ ba D. Cả A và C Câu 3. Nhân vật chính trong truyện là ai? A. Là “cậu”. B. Là mẹ của cậu. C. Là các bạn. D. Là nhà thiết kế bậc thầy. Câu 4. Dòng nào nêu đầy đủ các sự việc chính có trong văn bản? A. Cậu được mẹ tặng áo mới và rất hãnh diện; khi bị bạn giễu cợt, cậu cắt nát vụn chiếc áo trước mặt mẹ; mẹ qua đời, cậu vô cùng ân hận. B. Cậu được mẹ tặng áo mới và rất hãnh diện; khi bị bạn giễu cợt, cậu cắt nát vụn chiếc áo trước mặt mẹ rồi chạy biến. C. Cậu được mẹ tặng áo mới và rất hãnh diện; khi bị bạn giễu cợt, cậu chạy biến; mẹ qua đời cậu vô cùng ân hận. D. Cậu được mẹ tặng áo mới và rất hãnh diện; khi bị bạn giễu cợt, cậu cắt nát vụn chiếc áo trước mặt mẹ. Câu 5. Chủ đề của văn bản là: A. Ca ngợi chiếc áo với đường chỉ khéo léo của mẹ. B. Ca ngợi tấm lòng yêu thương con của người mẹ. C. Ca ngợi tính khí kiên cường của người con. D. Ca ngợi buổi trình diễn thời trang ấn tượng, xúc động. Câu 6. Dòng nào sau đây gồm toàn từ láy?
5. 38 A. ngùn ngụt, ong ong, nghiêng lệch, trầm ngâm B. vui vẻ, ngùn ngụt, quần áo, giễu cợt C. vui vẻ, khéo léo, ngùn ngụt, mặt mày D. vui vẻ, khéo léo, ngùn ngụt, ong ong Câu 7. Câu văn sau có mấy cụm danh từ? “Cuối cùng, một nhà thiết kế bậc thầy nói: “Thực ra, tất cả những người mẹ đều là các nhà nghệ thuật!”. A. một B. hai C. ba D. bốn Câu 8. Trạng ngữ trong câu văn sau bổ sung thêm thông tin gì? “Sau này, cậu cố gắng học tập, cậu có rất nhiều, rất nhiều tiền, rồi sửa sang phần mộ của mẹ nhiều lần”. A. Thời gian B. Nguyên nhân C. Cách thức D. Nơi chốn Từ câu 9 đến câu 12, em hãy viết câu trả lời của mình vào bài làm. Câu 9. (1,0 điểm) Nhân vật “cậu” có thái độ như thế nào khi được mẹ tặng chiếc áo mới? Câu 10. (1,0 điểm) Chi tiết nào trong truyện biểu hiện sự khéo léo và tình yêu thương của người mẹ? Câu 11. (1,0 điểm) Vì sao khi tham gia buổi trình diễn thời trang, nhân vật “cậu” lại “quỳ sụp” trước mặt người mẫu và “òa khóc thống khổ”? Câu 12. (1,0 điểm) Nêu bài học ý nghĩa nhất mà em rút ra từ câu chuyện. Em sẽ làm gì để thực hiện bài học đó? Phần II. Viết (4,0 điểm) Từ câu chuyện trên em hãy viết bài văn kể lại một trải nghiệm của mình với một người thân trong gia đình. * Đáp án đề thi khảo sát sau khi học xong truyện ngắn “Bức tranh của em gái tôi” (Tạ Duy Anh) HƯỚNG DẪN CHẤM Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 6,0 1 B 0,5 2 C 0,5
6. 39 3 A 0,5 4 A 0,5 5 B 0,5 6 D 0,5 7 C 0,5 8 A 0,5 9 - HS nêu được cụ thể thái độ của nhân vật “cậu” khi được mẹ tặng chiếc áo mới: mừng rơn, vội mặc quần áo; muốn 0,5 đến lớp ra oai với các bạn 10 HS nêu cụ thể chi tiết biểu hiện sự khéo léo và tình yêu thương của người mẹ: miếng vải cũ màu vàng; đính chéo 0,5 hàng cúc thành hình chữ “vê” (V) 11 HS lý giải đúng nguyên nhân nhân vật “cậu” lại quỳ sụp trước mặt người mẫu và òa khóc thống khổ, khi tham gia 0,5 buổi trình diễn thời trang. 12 HS nêu được bài học ý nghĩa nhất: (HS có thể trả lời một trong những bài học sau): - Hãy biết trân trọng yêu thương mẹ; - Đừng bao giờ làm cho người mình yêu thương nhất phải 0,5 buồn để rồi phải xót xa ân hận; - II VIẾT 4,0 a. Đảm bảo cấu trúc bài văn tự sự 0,25 b. Xác định đúng yêu cầu của đề. 0,25 Kể về một trải nhiệm với người thân c. Kể lại một trải nghiệm với người thân HS có thể triển khai cốt truyện theo nhiều cách, nhưng cần đảm bảo các yêu cầu sau: - Sử dụng ngôi kể thứ nhất. - Giới thiệu được trải nghiệm, cùng ai, khi nào, ở đâu? - Các sự kiện chính trong trải nghiệm: bắt đầu - diễn biến - 2.5 kết thúc. - Cảm xúc sau trải nghiệm. d. Chính tả, ngữ pháp 0,5 Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. e. Sáng tạo: Bố cục mạch lạc, lời kể sinh động, sáng tạo. 0,5
7. 40 PHẦN V: CAM KẾT Trong quá trình thực hiện biện pháp “Dạy học một số truyện ngắn trong SGK Ngữ văn lớp 6 theo định hướng phát triển năng lực học sinh” tôi chân thành cảm ơn ban giám hiệu nhà trường, các đồng nghiệp và các em học sinh luôn tạo điều kiện, hỗ trợ và giúp đỡ tôi. Tôi xin cam kết những nội dung được trình bày qua báo cáo này hoàn toàn không sao chép, không vi phạm bản quyền; các biện pháp đã được bản thân tôi thực hiện thường xuyên trong giảng dạy môn Ngữ văn trong những năm học vừa qua. Tp Bắc Ninh, tháng 10 năm 2022 GIÁO VIÊN Đinh Thị Thanh Thủy Đánh giá, nhận xét của tổ/nhóm chuyên môn TỔ/NHÓM TRƯỞNG CHUYÊN MÔN Đánh giá, nhận xét của đơn vị HIỆU TRƯỞNG