SKKN Một số hình thức tổ chức hoạt động khởi động nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh khi dạy học môn Toán Lớp 10

Nội dung tóm tắt: SKKN Một số hình thức tổ chức hoạt động khởi động nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh khi dạy học môn Toán Lớp 10

1. - HS xem hình ảnh và trả lời câu hỏi. - GV nhận xét câu trả lời của HS dẫn dắt vào bài mới. ➢ Sử dụng video trong hoạt động khởi động Ví dụ: Bài 2, Chương V – Toán 10 (Cánh diều): Hoán vị. Chỉnh hợp. - GV chiếu video về một trận bóng đá (phần đá luân lưu) cho HS quan sát và đưa ra câu hỏi: Trong vòng đấu loại trực tiếp của giải bóng đá, nếu sau khi kết thúc 90 phút thi đấu và hai hiệp phụ mà kết quả vẫn hoà thì loạt đá luân lưu 11m sẽ được thực hiện. Trước hết, mỗi đội cử ra 5 cầu thủ thực hiện loạt đá luân lưu. Trong Toán học, mỗi cách xếp thứ tự đá luân lưu của 5 cầu thủ được gọi là gì? 24
2. - HS xem đoạn video và trả lời câu hỏi. - GV nhận xét câu trả lời của HS dẫn dắt vào bài mới. ➢ Sử dụng âm nhạc trong hoạt động khởi động Ví dụ: Bài 1 – Toán 10 (Cánh diều): Luyện tập định lí côsin và định lí sin trong tam giác. Giáo viên đưa ra một đoạn nhạc trong bài hát “Cây lúa Hàm Rồng” và giới thiệu về cầu Hàm Rồng, đồi Quyết Thắng, từ đó đưa ra câu hỏi để HS giải quyết trong nội dung chính của bài học. Bài toán: Khi đi thăm khu di tích lịch sử Hàm Rồng một người di chuyển theo hướng từ chân núi Ngọc qua cầu Hàm Rồng. Tại điểm A ở đầu cầu phía chân núi Ngọc người đó nhìn lên đỉnh đồi Quyết Thắng với hướng nhìn tạo với hướng di chuyển của người đó một góc 270. Khi đứng tại điểm B (đầu cầu bên kia) người đó nhìn lên đỉnh đồi Quyết Thắng một góc 1030 so với hướng ngược hướng di chuyển của người đó. Biết rằng chiều dài của cầu Hàm Rồng là 168 m. a. Hãy tìm khoảng cách từ điểm A đến đỉnh đồi Quyết Thắng (điểm C) b. Tính chiều cao của đỉnh đồi Quyết Thắng so với cầu Hàm Rồng 25
3. 2.5. Biện pháp 5: Khởi động bài học bằng sử dụng sơ đồ tư duy * Thời gian: 5 phút * Các bước thực hiện - Bước 1: Giáo viên viết ra chủ đề của bài học trước ra giữa bảng với những từ thích hợp - Bước 2: Chia lớp làm hai nhóm. Yêu cầu các nhóm lên bảng viết ra các kiến thức liên quan vào nhánh nhỏ. Nhóm nào hoàn thành xong theo yêu cầu của giáo viên trước sẽ thắng cuộc, mỗi học sinh chỉ viết một công thức liên quan. - Bước 3: GV gọi học sinh dưới lớp nhận xét chéo giữa hai nhóm. Cuối cùng GV nhận xét và chốt lại điểm số cho hai nhóm học sinh. Ví dụ: Bài 1, Chương IV – Toán 10 (Cánh diều): Hệ thức lượng trong tam giác. GV chia lớp thành 2 nhóm là 2 dãy: Nhóm 1: Hoàn thành các công thức định lý côsin và định lý sin trong tam giác. Nhóm 2: Hoàn thành công thức tính diện tích trong tam giác. 26
4. Sau khi 2 nhóm hoàn thành, giáo viên gọi học sinh nhận xét chéo, chốt kiến thức và cho điểm. * Ưu điểm và hạn chế - Ưu điểm: + Kích thích được hứng thú học tập và sự tự tin của HS. Rèn luyện cho HS năng lực tư duy. + GV có thể đánh giá được HS một cách toàn diện hơn. - Hạn chế: + Khó kiểm soát được thời gian. + Chỉ áp dụng được với đối tượng học sinh chủ động trong việc học. + Có thể gây ồn ào trong quá trình hoạt động. 2.6. Biện pháp 6: Tổ chức hoạt động khởi động bằng phương pháp liên môn Trong giảng dạy bộ môn Toán, người giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành kiến thức. Tuy nhiên nếu chỉ dựa vào những kiến thức trong sách giáo 27
5. khoa thì khó có thể tạo được sự hứng thú, thu hút các em đi sâu tìm hiểu, khám phá, tư duy. Để nội dung mang tính thực tiễn khách quan hơn giúp cho bài học trở nên sinh động, thu hút với các em, không gây nhàm chán mà tạo động lực để các em sáng tạo, tự tư duy theo cách suy nghĩ của bản thân. Những kiến thức được các em vận dụng ngay vào giải quyết những vấn đề thực tiễn, ít học vẹt, GV tổ chức khởi động bằng những ví dụ thực tiễn liên môn Toán với Vật lí, Sinh học, Hoá học, Ví dụ: Bài 4, Chương IV – Toán 10 (Cánh diều): Tổng và hiệu của hai vectơ. - GV chuẩn bị một chiếc ghế nặng và hai dây thừng buộc vào chân ghế, sau đó gọi hai HS lên bảng, mỗi HS kéo một dây, chú ý kéo thẳng, HS đi theo hướng ra cửa lớp và yêu cầu HS dưới lớp quan sát hướng di chuyển của chiếc ghế. - Từ ví dụ này GV cho HS quan sát hình ảnh trên máy chiếu và đưa ra câu hỏi đặt vấn đề. Câu 1: Quan sát hình ảnh hai người cùng kéo một chiếc thuyềntheo hai hướng khác nhau (Hình 48). Tuy nhiên, chiếc thuyền lại không di chuyển cùng hướng với một trong hai người đó mà di chuyển theo một hướng khác. Tại sao chiếc thuyền lại di chuyển như vậy? Câu 2: Làm thế nào để xác định được hướng di chuyển của chiếc thuyền? - HS quan sát, liên tưởng tới một vật chịu tác động của hai lực trong môn Vật lí. - HS tìm câu trả lời, tuy nhiên sẽ khó để giải quyết câu 2. 28
6. - Mong đợi: Kích thích sự tò mò của HS. + Làm thế nào để tìm được hướng di chuyển của chiếc thuyền? - GV nhận xét câu trả lời của HS và dẫn dắt vào bài mới. CHƯƠNG 3 : KIỂM CHỨNG CÁC BIỆN PHÁP ĐÃ TRIỂN KHAI CỦA SÁNG KIẾN 1. Mô tả cách thức nghiên cứu - Mục đích thực nghiệm Tôi tiến hành thực nghiệm sư phạm tại trường THPT Thuận Thành số 1 để kiểm chứng tính khả thi và tính hiệu quả của một số biện pháp sư phạm trong hoạt động khởi động môn Toán. - Đối tượng Căn cứ nội dung biện pháp thực nghiệm và căn cứ vào tình hình thực tiễn ở trường THPT, tôi đã chọn hai lớp mình giảng dạy là 10A2, 10A14 trường THPT Thuận Thành số 1 (một lớp đối chứng và một lớp thực nghiệm). Hai lớp tương đương với nhau về sĩ số và kết quả học tập. - Nội dung và phương pháp thực nghiệm Tại lớp thực nghiệm 10A2, tôi tiến hành tổ chức đa dạng các biện pháp trong hoạt động khởi động nhằm phát huy năng lực người học ở một số bài trong chương trình Toán 10. Tại lớp đối chứng 10A14, tôi tiến hành các hoạt động khởi động không sử dụng các phương pháp nhằm nâng cao hứng thú học tập của HS: Ví dụ là một vài câu dẫn để vào bài học mới trong hoạt động khởi động. 2. Kết quả đạt được Để kiểm tra tính khả thi của biện pháp, tôi đã tiến hành lấy phiếu điều tra về hứng thú và kết quả học tập của học sinh khi thực hiện đa dạng hóa các biện pháp tổ chức 29
7. hoạt động khởi động theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh. Kết quả khảo sát như sau: Bảng 2: Bảng khảo sát mức độ hứng thú với hoạt động khởi động trong giờ học Toán tại lớp thực nghiệm 10A2 Mức độ hứng thú Số HS Tỉ lệ (%) Rất thích 30 65,2 Thích 11 23,9 Bình thường 5 10,9 Không thích 0 0 Bảng 3: Bảng khảo sát mức độ hứng thú với hoạt động khởi động trong giờ học Toán tại lớp đối chứng 10A14 Mức độ hứng thú Số HS Tỉ lệ ( %) Rất thích 3 6,6 Thích 10 22,2 Bình thường 26 57,8 Không thích 6 13,4 30
8. Qua kết quả trên cho thấy, tại lớp thực nghiệm đa số HS đều rất thích những giờ học tổ chức hoạt động khởi động tích cực, rất ít HS nào không thích những giờ học này. Đây là kết quả bước đầu có ý nghĩa quan trọng, nó đã khẳng định sự cuốn hút, hứng thú của việc sử dụng đa dạng các biện pháp vào dạy học Toán học. Chúng ta hoàn toàn có thể sử dụng biện pháp này một cách có hiệu quả và nhận được sự hưởng ứng từ HS. Qua phân tích và thực nghiệm cho thấy việc đa dạng hóa để nâng cao chất lượng hoạt động khởi động trong chuyên đề này góp phần nhất định vào việc nâng cao chất lượng dạy – học và tạo hứng thú học tập cho học sinh.Với những giải pháp đưa ra hoàn toàn có thể ứng dụng rộng rãi trong nhiều giờ học và với nhiều đối tượng HS khác nhau. PHẦN 3. KẾT LUẬN 1. Những vấn đề quan trọng nhất được đề cập đến của sáng kiến - Hệ thống các biện pháp sử dụng trong hoạt động khởi động. 2. Hiệu quả của sáng kiến nếu được triển khai Qua phân tích và thực nghiệm cho thấy việc sử dụng một số hình thức tổ chức hoạt động khởi động nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh khi dạy học môn Toán lớp 10 góp phần nhất định vào việc nâng cao chất lượng dạy – học và tạo hứng thú học tập cho học sinh.Với những biện pháp đưa ra phù hợp với đặc trưng bộ môn , hoàn toàn có thể ứng dụng rộng rãi trong nhiều giờ học và với nhiều đối tượng học sinh khác nhau tại các trường THPT. 3. Kiến nghị với các cấp quản lý 3.1. Đối với tổ/nhóm chuyên môn Trong các buổi sinh hoạt chuyên môn cần tăng cường hơn nữa việc cập nhật, chia sẻ những phương pháp hay, mới tới giáo viên. 3.2. Đối với Lãnh đạo nhà trường 31
9. - Nhà trường chỉ đạo, giám sát, kiểm tra, có thước đo đánh giá cụ thể để khuyến khích giáo viên phát huy tính chủ động, sáng tạo của GV trong việc lựa chọn các phương pháp giảng dạy thích hợp. - Tạo điều kiện về cơ sở vật chất, hỗ trợ về kinh phí cho giáo viên thể nghiệm những phương pháp mới. 3.3. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo - Tổ chức tập huấn cho giáo viên những buổi chuyên đề trao đổi phương pháp cùng nhau tìm kiếm những giải pháp hiệu quả cho chất lượng môn Toán. - Xây dựng diễn đàn để GV Toán cùng nhau nghiên cứu khoa học, trao đổi và ứng dụng những phương pháp giảng dạy mới vào thực tiễn. 32
10. PHẦN 4: PHỤ LỤC Một số hình ảnh tổ chức hoạt động khởi động tại trường THPT Thuận Thành số 1. Hoạt động khởi động Bài 5, Chương IV – Toán 10 (Cánh diều): Tích của một số và một vectơ. Hoạt động khởi động Bài 2, Chương III – Toán 10 (Cánh diều): Hàm số bậc hai. Đồ thị hàm số bậc hai và ứng dụng. 33
11. Hoạt động khởi động Bài 4, Chương IV – Toán 10 (Cánh diều): Tổng và hiệu của hai vectơ. 34
12. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Sách giáo khoa Toán 10 bộ Cánh Diều, NXB Đại học Sư Phạm. [2]. Sách giáo khoa Toán 10 bộ Kết nối tri thức với cuộc sống, NXB Giáo dục Việt Nam. [3]. Sách giáo viên Toán 10 bộ Cánh Diều, NXB Đại học Sư Phạm. [4]. Dạy và học tích cực. Một số kĩ thuật và phương pháp dạy học, NXB Đại học Sư phạm. [5]. Dạy và học tích cực. Một số phương pháp và kĩ thuật dạy học, Nguyễn Lăng Bình – Đỗ Hương Trà (2017). [6]. Các trang web, báo chí, 35