Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn Tập làm văn Lớp 5

Nội dung tóm tắt: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn Tập làm văn Lớp 5

1. Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh "TËp viÕt ®o¹n ®èi tho¹i" trong m«n TLV 5 in nghiêng trong dấu ngoặc đơn đứng đầu hay giữa lời thoại thể hiện thái độ, tác phong, cử chỉ, tính cách, hành động của mỗi nhân vật (đã thể hiện ở các ví dụ nêu trên). 2.2. Giúp học sinh phân biệt ngữ liệu ở sách giáo khoa. Một việc làm không thể thiếu và góp phần cho sự thành công khi dạy học sinh tập viết đoạn đối thoại là phân tích các ngữ liệu trong sách giáo khoa. Thế nên cần giúp học sinh nắm và hiểu được sách đã cung cấp cho người đọc: - Tên đoạn đối thoại cần viết. - Đoạn trích của truyện làm cơ sở cho việc viết đoạn đối thoại. - Viết lời thoại dựa vào nội dung chính của đoạn trích. - Nhân vật xuất hiện trong đoạn đối thoại. - Gợi ý lời thoại, cụ thể là đã nêu lên sự việc diễn ra trong hoàn cảnh của đoạn đối thoại. - Một vài câu thoại mở đầu cho đoạn đối thoại mà học sinh có nhiệm vụ viết tiếp cho hoàn chỉnh đoạn đối thoại. Cần lưu ý cho học sinh ở chỗ: Các từ in nghiêng trong dấu ngoặc đơn đứng đầu hay giữa lời thoại thể hiện thái độ, tác phong, cử chỉ, tính cách, hành động của nhân vật. Đây là mấu chốt để phân biệt tính cách, hành động của nhân vật mà viết lời thoại sát đúng, phù hợp vói từng nhân vật. Đồng thời khi thể hiện, tái hiện lại nhân vật trong kịch bản thì đây là cơ sở giúp cho người được giao nhiệm vụ sắm vai sẽ thâm nhập và thể hiện thành công hơn. Như vậy, đề bài đã cung cấp cho học sinh: Một cốt truyện thể hiện trong đoạn trích làm cơ sở cho việc viết lời đối thoại; các nhân vật của truyện, ý nghĩa câu chuyện thể hiện trong đoạn trích. Không những thế, đề bài còn cung cấp cho người học một số gợi ý lời đối thoại; đó chính là những sự việc và một vài câu mở đầu cho đoạn đối thoại cần viết. Như vậy kiểu bài tập này yêu cầu học sinh chuyển một đoạn văn xuôi thành một văn bản kịch. ở đây, mức độ đặt ra chỉ là hoàn chỉnh một đoạn đối thoại đã có câu mở đầu, đã có nội dung cụ thể ở các gợi ý lời thoại. Nhiệm vụ của học sinh chỉ là viết tiếp lời thoại của các nhân vật trong đoạn kịch. Cụ thể: Tập viết đoạn đối thoại ở Tuần 26, sách giáo khoa đã cho ta biết: 1. Đoạn trích trong truyện Thái sư Trần Thủ Độ. 2. Tên đoạn đối thoại cần viết: Giữ nghiêm phép nước. 3. Nhân vật: Trần Thủ Độ; Linh Từ Quốc Mẫu; người quân hiệu; một vài người lính và gia nô 7 Ng­êi thùc hiÖn: §Æng ThÞ B¶y Tr­êng TiÓu häc DiÔn Yªn 2
2. Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh "TËp viÕt ®o¹n ®èi tho¹i" trong m«n TLV 5 4. Cảnh trí: Một căn phòng rộng có kê án thư, trên có hộp bút, mấy cuốn sách, một chiếc quạt. Trần Thủ Độ đang ngồi đọc sách. 5. Thời gian: Khoảng gần trưa. 6. Gợi ý lời đối thoại: Linh Từ Quốc Mẫu phàn nàn với Trần Thủ Độ về chuyện bà bị người quân hiệu coi thường. - Trần Thủ Độ lệnh cho quân lính đi bắt người quân hiệu. - Quân lính áp giải người quân hiệu vào. - Trần Thủ Độ hỏi người quân hiệu có đúng là ông ta bắt vợ ông xuống kiệu không, có biết bà là phu nhân của Thái Sư không. - Người quân hiệu khẳng định là anh ta biết và kể lại đầu đuôi câu chuyện. - Trần Thủ Độ khen ngợi, thưởng vàng và lụa cho người quân hiệu. 7. Có 4 câu thoại mở đầu cho đoạn đối thoại. Phân tích và hiểu rõ các ngữ liệu trong sách giáo khoa là yếu tố cần thiết giúp cho học sinh viết được và viết một cách hoàn chỉnh lời thoại cho mỗi nhân vật. 2.3. Giúp học sinh viết hoàn chỉnh lời thoại. Để hướng dẫn học sinh viết được lời thoại cho nhân vật, giáo viên nhấn mạnh: Tính cách nhân vật được thể hiện trong lời thoại. Viết lời thoại cho nhân vật, trước hết phải bắt đầu bằng việc tìm hiểu tính cách nhân vật; và quan trọng hơn là hiểu tính cách đó thể hiện ra như thế nào trong hoàn cảnh cụ thể của câu chuyện. Hay nói cách khác, khi viết lời thoại của nhân vật, các em cần làm rõ những tính cách này của nhân vật. Mỗi nhân vật có một lối nói riêng. Cũng như mỗi nhân vật đã từng có một tính cách không giống nhau. Chẳng hạn: Tính cách của Trần Thủ Độ trong truyện "Thái sư Trần Thủ Độ" là nghiêm minh, ngay thẳng, nhân hậu, gương mẫu, Còn tính cách của Phú nông là hám danh, hống hách, ít hiểu biết, Đây là yếu tố đặc biệt không thể bỏ qua khi viết lời thoại, để có lời thoại đúng và hay, phù hợp với nội dung đoạn kịch là phải biết dựa vào tính cách nhân vật. Chẳng hạn: Với tính cách của Phú nông thì viết lời thoại cần phải thể hiện tính hỗn xược, hách dịch mà kém hiểu biết khi Trần Thủ Độ hỏi ông ta làm thế nào để biết tội phạm, như là: "Kẻ nào giám trái lệnh quan lại trói cổ ngay lại, tống vào nhà giam", hay là: "Dạ bẩm bẩm con cứ thấy nghi nghi là bắt ạ" Với tính cách của Trần Thủ Độ thì viết lời thoại thể hiện tính ngay thẳng, nghiêm minh, nhân hậu như: "Ngươi tưởng phép nước là chuyện đùa chăng? ( Trần Thủ Độ phán xét tội nhưng lại tha cho Phú nông) "Ngươi đã biết thì được. Hãy về lo mà làm ăn, làm một người dân tốt." 8 Ng­êi thùc hiÖn: §Æng ThÞ B¶y Tr­êng TiÓu häc DiÔn Yªn 2
3. Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh "TËp viÕt ®o¹n ®èi tho¹i" trong m«n TLV 5 Một yếu tố tiếp theo rất đặc biệt quan trọng, là cơ sở, là yếu tố góp phần quyết định thành công trong kịch bản là cách sử dụng từ hô ứng. Xưng hô trong lời thoại chính là sự bộc lộ trực tiếp tính cách riêng, thái độ, vị thế xã hội, mối quan hệ, của nhân vật. Sau khi nghe xong lời thoại, ta có thể hiểu và thấy rõ về hoàn cảnh, tính cách, nếp sống, thái độ cư xử của từng nhân vật trong kịch bản. Đó thường là: ta- ngươi, con- đức ông, con- phu nhân, ta- hắn, ta- mày, mình - cậu, dạ, bẩm, vâng, lạy quan, lạy ngài, hãy, lui, xin, Hoặc thái độ lo lắng, sợ hãi, vội vã, cương quyết, dứt khoát, Ví dụ: Từ xưng hô giữa Tin-tin và Em bé thứ nhất trong đoạn kịch: Trong công xưởng xanh (ở vương quốc tương lai) (TV4) "Tin- tin: - Cậu đang làm gì với đôi cánh xanh ấy? Em bé thứ nhất: - Mình sẽ dùng nó vào việc sáng chế trên trái đất. Tin- tin: - Cậu sáng chế cái gì? Em bé thứ nhất: - Khi nào ra đời, mình sẽ chế ra một vật làm cho con người hạnh phúc " Hay từ xưng hô giưã Trần Thủ Độ và người quân hiệu (trong màn kịch: Giữ nghiêm phép nước): "Trần Thủ Độ: - Ngẩng mặt lên! Ngươi có biết phu nhân ta không? Người quân hiệu: (vẻ lo lắng) - Bẩm Đức ông, con biết phu nhân ạ " Hơn thế nữa, khi hướng dẫn học sinh viết lời thoại, giáo viên cũng cần quan tâm đến các kĩ năng: Dùng từ, sử dụng dấu câu, đặt câu, nghĩa từng câu, chỗ ngắt nghỉ, nhấn giọng, Câu thoại phải viết ngắn gọn, súc tích, chính xác mà dễ hiểu, không chỉ về mặt ngữ pháp mà còn về mặt từ, ý; lời thoại phải bộc lộ nét riêng, hình tượng riêng của từng nhân vật, trước câu thoại thường đặt dấu gạch ngang để thể hiện đó là tiếng nói của nhân vật (các ví dụ đã nêu trên). Bởi trong kịch lời thoại là tất cả. Chẳng hạn: Viết lời thoại về Trần Thủ Độ phải khác với lời thoại phú nông, quân hiệu, lính hầu Khi thoại là người nghe nhận ra rằng đó là lời nói của ai, nói về việc gì, thái độ, mối quan hệ giữa họ ra sao. Ví dụ: Thái độ cương quyết của Trần Thủ Độ, thái độ lo lắng, sợ hãi của Phú nông (trong màn kịch: “Xin thái sư tha cho!”) "Trần Thủ Độ: (cương quyết) - Ta đã nể tình phu nhân mà cho ngươi làm câu đương đấy thôi. Chặt một ngón chân chỉ là để phân biệt chức câu đương của ngươi mà thôi. Phú nông: (vội vã) - Con không giám xin chức này nữa. Xin Thái Sư tha tội cho con! Xin Thái Sư tha tội cho! 9 Ng­êi thùc hiÖn: §Æng ThÞ B¶y Tr­êng TiÓu häc DiÔn Yªn 2
4. Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh "TËp viÕt ®o¹n ®èi tho¹i" trong m«n TLV 5 Như vậy, các lời thoại trong một màn kịch có sự liên kết chặt chẽ với nhau. Lời thoại sau là sự tiếp diễn về kết cấu, nội dung, mục đích, thái độ, hành động, sự việc được nêu ra trong lời thoại trước. Lời thoại được viết theo lối mở, linh hoạt, không gò ép, áp đặt đơn điệu theo một hình thức nhất định nào đó. Có nghĩa là cùng một tình huống (một sự việc, một hành động ) nào đó của một nhân vật, nhưng ta có thể viết lại bằng nhiều lời thoại khác nhau. Miễn rằng, khi kết thúc màn kịch thì "hậu" của nó không thay đổi. Chẳng hạn: Kết thúc màn kịch" Giữ nghiêm phép nước", người quân hiệu được Trần Thủ Độ ban thưởng thì viết lời thoại để kết thúc màn kịch phải thể hiện có ban thưởng cho người quân hiệu, chứ không thể không có thưởng. * Trong khi học sinh viết lời thoại, giáo viên cần hướng cho các em viết được hai hoặc ba lời thoại cho một gợi ý. Sau đó, giúp các em thảo luận chọn ra lời thoại đúng, hay, phù hợp nhất với nhân vật (cụ thể ở hoạt động 2: Làm mẫu được giới thiệu trong giáo án). ë nội dung này, giáo viên dành thời gian cho học sinh tương đối nhiều hơn so với hoạt động khác (10 phút) (đối tượng học sinh lớp tôi). Lời thoại đã được viết xong, giáo viên tổ chức cho học sinh sắm vai, tập nói lời thoại theo nhóm. Trong từng nhóm, mỗi em được sắm vai một nhân vật, tái hiện lại lời nói, hành động của nhân vật mà mình lựa chọn. Bước tiếp theo là các nhóm được thoại trước lớp, là cơ hội để các em phát huy, thể hiện khả năng của mình; tạo không khí thi đua, sôi nổi, vui nhộn trong lớp học. Đây là hoạt động bổ ích nhất cho các em; qua tập thoại, các em sẽ đánh giá, so sánh được kết quả của nhóm mình - nhóm bạn. Từ đây, các em lại rút kinh nghiệm chỉnh sửa, bổ sung lời thoại một lần nữa (nếu cần), để hoàn chỉnh lời thoại, hoàn chỉnh kịch bản; sản phẩm đích thực mà các em đã đạt được theo yêu cầu, mục đích tiết học đề ra (cụ thể ở hoạt động 3: Làm theo mẫu đã được giới thiệu trong giáo án). Đây là biện pháp trọng tâm nhất, cơ bản nhất trong ba biện pháp mà tôi đã nêu ra ở trên; giáo viên chủ động, vận dụng linh hoạt biện pháp này sẽ là yếu tố quyết định hiệu quả của tiết học. Còn biện pháp một và biện pháp hai là cơ sở, tiền đề cho việc thực hiện thành công biện pháp thứ ba. 2.4. Các hoạt động cơ bản để tiến hành dạy học"Tập viết đoạn đối thoại". * Hoạt động 1: Tìm hiểu yêu cầu bài. * Hoạt động 2: Làm mẫu: Giúp học sinh thể hiện lời thoại của 1,2, sự việc và nhận xét, chỉnh sữa lời thoại. * Hoạt động 3: Làm theo mẫu: 10 Ng­êi thùc hiÖn: §Æng ThÞ B¶y Tr­êng TiÓu häc DiÔn Yªn 2
5. Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh "TËp viÕt ®o¹n ®èi tho¹i" trong m«n TLV 5 a. Thoại trong nhóm: Sắm vai, tập thoại, nhận xét lời thoại, góp ý chỉnh sửa cho nhau. b. Thoại trước lớp: Một vài nhóm sắm vai, thoại trước lớp, lớp nhận xét, đánh giá, chỉnh sửa lời thoại. c. Viết lời thoại: Học sinh tự viết lời thoại sau khi đã nghe nhận xét và rút kinh nghiệm của bạn. Cả ba hoạt động trên có mối quan hệ khăng khít với nhau; hỗ trợ cho nhau, hoạt động này là điều kiện, tiền đề cho hoạt động kia và ngược lại. Với đối tượng học sinh của tôi, khi dạy không xem nhẹ hoặc bỏ qua hoạt động nào. Có thể nhấn mạnh thêm ở hoạt động 2,3. * Hoạt động 4: Củng cố. Sau đây, tôi xin giới thiệu giáo án dạy tiết Tập viết đoạn đối thoại: "Giữ nghiêm phép nước" Tuần 26 mà tôi đã thực hiện ở lớp tôi dạy học (chỉ giới thiệu phần dạy bài mới). TẬP VIẾT ĐOẠN ĐỐI THOẠI: GIỮ NGHIÊM PHÉP NƯỚC Nội dung Thời Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh cơ bản gian . - Trong tiết học hôm nay, các em tập viết đoạn đối thoại "Giữ - Nghe Dạy bài nghiêm phép nước". mới - Yêu cầu 1 HS đọc mục 1,2 - 1 em ®äc môc 1, môc 2 trong SGK Hoạt - Bài tập này, yêu cầu chúng ta - Tr¶ lêi: ChuyÓn mét ®o¹n động 1 làm gì? truyÖn th¸i s­ TrÇn Thñ §é Nhấn mạnh (NM): Các em viết thµnh mét mµn kÞch b»ng tiếp các lời thoại để hoàn chỉnh c¸ch viÕt tiÕp c¸c lêi ®èi màn kịch tho¹i. Tìm hiểu - Hãy đọc đoạn trích trong - Đọc đoạn trích. yêu cầu 5p truyện thái sư Trần Thủ Độ và bài cho biết đoạn trích giúp ta hiểu - Trả lời: Trần Thủ Độ là thêm điều gì về Thái sư? người công minh, ngay thẳng, nhân hậu. 11 Ng­êi thùc hiÖn: §Æng ThÞ B¶y Tr­êng TiÓu häc DiÔn Yªn 2
6. Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh "TËp viÕt ®o¹n ®èi tho¹i" trong m«n TLV 5 - Nhấn mạnh: Đề bài đã xác - 2 em đọc định viết đoạn đối thoại để ca - Trả lời: Trần Thủ Độ là ngợi thái độ công minh, ngay người ngay thẳng, công thẳng, nhân hậu của Trần Thủ minh, nhân hậu. Độ. - Đọc 6 gợi ý lời đối thoại và - Linh Từ Quốc Mẫu vừa cho biết tính cách của từng nũng niô và phàn nàn chồng nhân vật? mình. - NM: Đây là tính cách riêng - Người quân hiệu hơi sợ của từng nhân vật, khi viết lời hãi một chút nhưng cũng thoại, các em cần thể hiện rõ ngay thẳng, dứt khoát, dám tính cách này của từng người. nhận lỗi. - Đọc lời thoại mở đầu đoạn - 2 em đọc. trích và cho biết những lời thoại này thể hiện ý nào trong gợi ý lời đối thoại? -NM: Đây là nội dung gợi ý 1. -Trả lời: Cả 4 lời thoại thể hiện ý 1: Linh Từ Quốc Mẫu phàn nàn với Trần Thủ Độ về chuyện bà bị người Quân hiệu coi thường. Ho¹t - Đọc gợi ý lời thoại 2,3. - 1 em. ®éng 2: - Các em hãy viết tiếp lời thoại về Trần Thủ Độ lệnh cho quân Lµm mÉu 6p lính đi bắt người Quân hiệu - Quân lính áp giải người Quân hiệu vào. - Chia lớp thành 4 nhóm: N1,2 viết lời thoại về Trần Thủ Độ - Trao đổi theo nhóm. N3, 4 viết lời thoại về lính hầu. 12 Ng­êi thùc hiÖn: §Æng ThÞ B¶y Tr­êng TiÓu häc DiÔn Yªn 2
7. Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh "TËp viÕt ®o¹n ®èi tho¹i" trong m«n TLV 5 - NM: Mỗi gợi ý, các em có thể viết nhiều lời thoại, chọn lời thoại hay nhất, sát đúng với Ho¹t tính cách, hành động của nhân ®éng3: vật. Lµm theo - Cần sử dụng từ xưng hô để mÉu viết lời thoại phù hợp với nhân vật. - Hướng HS viết lời thoại a, Tho¹i 6p đúng. - Viết lời thoại theo nhóm: theo - Yêu cầu mỗi nhóm 1, 2 viết Viết nhiều lời thoại để chọn nhãm 2-3 lời thoại. Sau đó, chọn một ra một lời thoại hay, phù lời thoại hay, phù hợp nhất để hợp. đọc.Còn nhóm 3, 4 không được - Đại diện nhóm đọc lời viết lời thoại giống nhau. thoại. - N1: TTĐ: Hãy để tôi gọi hắn đến xem sao. (gọi lính hầu) Quân bay, cho đòi tên - Giúp học sinh thảo luận, rút quân hiệu ấy đến đây ngay! ra lời thoại đúng, hay nhất. Nhớ dẫn theo một phu kiệu để nhận mặt hắn. - N2: TTĐ: Phu nhân cứ bình tĩnh, tôi sẽ tra khảo hắn. - N3: Lính hầu: Bẩm, vâng ạ. (lát sau, lính hầu về, dẫn theo một người quân hiệu trạc 30 tuổi, dáng vẻ cao lớn, đàng hoàng.) - N4: Lính hầu: Bẩm, vâng ạ. (hai tên lính cùng người quân hiệu tuổi trạc 30 bước vào.) 13 Ng­êi thùc hiÖn: §Æng ThÞ B¶y Tr­êng TiÓu häc DiÔn Yªn 2
8. Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh "TËp viÕt ®o¹n ®èi tho¹i" trong m«n TLV 5 - Đọc gợi ý lời thoại 4,5. - Đọc gợi ý 4 và 5. - Các nhóm viết tiếp lời thoại: - Trao đổi, viết lời thoại: N1, N2 viết lời thoại 4: Trần - N3: QH: - (lạy chào) Kính Thủ Độ hỏi người Quân hiệu chào Thái sư và phu nhân. có đúng là anh ta bắt vợ ông xuống kiệu không, có biết bà là phu nhân của Thái sư không. - N3, N4 viết lời thoại 5: Ngưêi quân hiệu kh¼ng định là anh ta biết và kể khai đầu đuôi câu chuyện. - Các nhóm viết lời thoại vào -N1: TTĐ: - Ngươi có phải phiếu bài tập gắn lên bảng. là ngườ quân hiệu sáng nay - Hướng dẫn HS thảo luận, gác ở cửa bắc không? nhận xét, rút ra lời thoại hay, - N4: QH: - (chắp tay, lễ phù hợp nhất. phép) Dạ, bẩm đúng ạ. + NM: Các nhóm phối hợp - N2: TTĐ: Ngẩng mặt lên! chặt chẽ để chọn lời thoại cho (chỉ vào LTQM) Ngươi có nhân vật được liền mạch về nội biết đây là ai không? dung đối thoại với nhau. N3 - N3: QH: (vẻ lo lắng) Bẩm cần phải viết 3 lời thoại về QH. Đức ông, đây là phu nhân ạ. - N1: TTĐ: Sáng nay, ngươi bắt phu nhân xuống kiệu phải không? - Yêu cầu học sinh đọc gợi ý - N4: QH: Bẩm Đức ông, lời thoại cuối cùng. quả có việc đó ạ. - Các em viết lời thoại về Trần - N2: TTĐ: (nổi dận) Giỏi Thủ Độ khen ngợi thưởng vàng thật! Sao ngươi giám hỗn và lụa cho người Quân hiệu. láo với phu nhân? - N3: QH: (hơi sợ hãi) Bẩm Đức ông. Vì luật vua ban, phép nước quy định, bất cứ ai cũng phải xuống kiệu khi đi qua thềm cấm. Hạ thần biết đó là phu nhân Thái sư 14 Ng­êi thùc hiÖn: §Æng ThÞ B¶y Tr­êng TiÓu häc DiÔn Yªn 2
9. Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh "TËp viÕt ®o¹n ®èi tho¹i" trong m«n TLV 5 đương triều nhưng cũng không thể làm trái phép nước. Mong Thái sư minh xét. b. Tho¹i 8p - Chia lớp thành 4 nhóm: - Trao đổi, viết lời thoại tr­íc líp - NM: N1: Viết lời thoại về theo nhóm: Trần Thủ Độ - N1: TTĐ: (vẻ hài lòng, ôn N2: Viết lời thoại về LTQM, tồn) Thì ra thế! Ngươi ở N3: Viết lời thoại về gia nô chức thấp mà giữ nghiêm N4: Viết lời thoại về Quân phép nước như vậy, ta trách hiệu. ở đây, nhóm 2 cần phải gì ngươi được. (nói với phu viết 2 lời thoại về LTQM. nhân) Bà hãy ban thưởng cho anh ta. - N2: LTQM: (nói với gia nô) Lấy cho ta một tấm lụa và một nén vàng. - N3: Gia nô: (gia nô vào mang lụa và vàng ra) Bẩm phu nhân. Quà thưởng đây ạ. - Hướng HS viết lời thoại - N2: LTQM: (lấy quà từ đúng. tay gia nô, trao cho người Quân hiệu) Đây là Thái sư và ta ban thưởng cho ngươi. - Từng nhóm đã giúp nhau - N4: NQH: (cảm động, đỡ chỉnh sữa lời thoại.Bây giờ, lấy) Xin đa tạ đức ông và từng nhóm cử người sắm vai và phu nhân thoại trước lớp (mặc trang phục theo các nhân vật) (nếu có) - Các nhóm sắm vai và thoại trước lớp. - Hướng dẫn các nhóm nhận - Trao đổi, nhận xét, lắng xét, đánh giá kết quả thoại nghe trước lớp. 15 Ng­êi thùc hiÖn: §Æng ThÞ B¶y Tr­êng TiÓu häc DiÔn Yªn 2
10. Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh "TËp viÕt ®o¹n ®èi tho¹i" trong m«n TLV 5 c. ViÕt lêi Bây giờ cô dành cho các em 8 - Viết hoàn chỉnh lời thoại tho¹i 8p phút để viết lại lời thoại. Chú ý - Lắng nghe chỉnh sửa câu thoại cho hay như cô và các bạn đã góp ý. Ho¹t - Nhận xét tiết học ®éng 4: 3p - Dặn dò Cñng cè 3. Kết quả đạt được Qua tiết học này, các em đã biết cách viết lời thoại đúng với tính cách riêng của từng nhân vật trong mỗi hoàn cảnh cụ thể. Các em đã biết đưa kịch tính vào lời thoại của mình; qua đó, biết tái hiện lại mối quan hệ, hành động, hoàn cảnh, sự việc của nhân vật bằng cách sắm vai tập thoại (tập diễn kịch). Do vậy, học xong bài này, các em đã tiến bộ hơn, đạt kết quả cao hơn nhiều so với tiết học trước. Sau đây là kết quả cụ thể: Bảng 2: Thời gian dạy học: Thứ 5 ngày 12 tháng 3 năm 2010 (Tuần 26) Nội Số hs Kết quả dung dự kiểm Giỏi Khá TB Yếu tra SL TL SL TL SL TL SL TL Tập viết đoạn đối thoại "giữ 25 5 20% 7 28% 13 52% 0 0% nghiêm phép nước" 16 Ng­êi thùc hiÖn: §Æng ThÞ B¶y Tr­êng TiÓu häc DiÔn Yªn 2
11. Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh "TËp viÕt ®o¹n ®èi tho¹i" trong m«n TLV 5 PHẦN III: KẾT LUẬN Như trên đã nói, tập viết thoại đối thoại quả là một vấn đề khó. Mặc dù đã cho sẵn cốt truyện, gợi ý, lời thoại mẫu Nhưng để giúp học sinh viết thành công thì người giáo viên cần làm cho học sinh hiểu được về tính chất công việc, địa vị xã hội, tính cách riêng biệt của mỗi người, mối quan hệ giữa họ với công việc Từ đó, biết cách sử dụng ngôn ngữ, từ xưng hô thích hợp, phân biệt được thái độ giữa các nhân vật với nhau Đặc biệt, biết khai thác gợi ý và lời thoại mẫu để viết lời thoại đúng, hay, phù hợp với từng nhân vật, và có thể viết được nhiều lời thoại khác nhau cho một nội dung cần đối thoại. Đây là điểm chốt của biện pháp mà tôi đã đề cập ở trên. Khi vận dụng cụ thể vào tiết học, nó giúp các em học sinh hứng thú, tích cực, sôi nổi, mạnh dạn đưa ra những từ ngữ, những lời văn mang kịch tính sâu sắc, làm rõ nét tính cách và địa vị của mỗi nhân vật trong đoạn đối thoại (lời thoại của các em trong giáo án trên). Viết lời thoại thành công thì bước sắm vai nhân vật diễn thử màn kịch chắc chắn cũng thành công.Vì viết lời thoại là việc các em tự làm là chính, còn việc sắm vai nhân vật là việc các em bắt chước làm theo, thể hiện theo thì là một việc làm mà vốn dĩ các em đã rất thích, nên việc sắm vai nhân vật, thể hiện theo nhân vật, các em sẽ thực hiện thành công. Tuy nhiên, để HS viết được lời thoại đúng thì bước làm mẫu là rất quan trọng. Qua làm mẫu, giáo viên gợi ý, dẫn dắt giúp các em biết cách chọn ngôn từ, sử dụng ngôn từ kết hợp với các yếu tố khác để viết lời thoại đúng, hay, phù hợp với từng nhân vật trong kịch bản Có thể, giáo viên phải sử dụng thêm thời gian học buổi 2 để chuyển tải hết nội dung này đến với các em, giúp các em vận dụng chúng vào viết thành công một hoặc hai đoạn đối thoại dựa vào một nội dung cốt truyện cho sẵn. Đây là một vài việc làm mà tôi đã sử dụng, thực hiện có hiệu quả khi dạy thể loại "Tập viết đoạn đối thoại" cho học sinh. Song, đây chỉ mới ở điều kiện khách quan, chủ quan thực tại ở chỗ chúng tôi; bản thân tôi dạy học mỗi tuần 2 tiết và dạy 2 năm ở 2 lớp khác nhau, đối tượng học sinh và điều kiện dạy học còn nhiều khó khăn, Thế nhưng, tôi cũng mạnh dạn bày tỏ ý kiến của mình; nếu được các bạn đồng nghiệp đón đọc, mong nhận được các ý kiến, trao đổi, đóng góp, bổ sung của các bạn; để bản thân tôi tiếp tục đúc rút kinh nghiệm trong dạy học phân môn Tập làm văn lớp 5 nhiều hơn nữa. 17 Ng­êi thùc hiÖn: §Æng ThÞ B¶y Tr­êng TiÓu häc DiÔn Yªn 2