Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Âm nhạc cho học sinh Khối 3

Nội dung tóm tắt: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Âm nhạc cho học sinh Khối 3

1. CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc BÁO CÁO SÁNG KIẾN - Tên sáng kiến: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn âm nhạc cho học sinh khối 3”. - Họ và tên: Liêu Kim Hiền - Đơn vị công tác: Trường Tiểu Học Phan Ngọc Hiển - Đầm Dơi- Cà Mau. - Thời gian đã được triển khai thực hiện: (Từ tháng 09/2019 đến tháng 02/2020). I/ ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tên sáng kiến: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn âm nhạc cho học sinh khối 3”. 2. Sự cần thiết: Âm nhạc là môn học mang tính nghệ thuật cao có tầm quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của mỗi con người. Âm nhạc còn là cách thể hiện giao tiếp giữa công việc và tinh thần. Để đảm bảo được tính năng âm nhạc ngoài việc không chỉ cảm nhận mà còn phải biết hưởng thụ phát huy đúng tầm vóc của nó. Trong xu thế hội nhập hiện nay, việc vận dụng âm nhạc vào cuộc sống hằng ngày đối với những em nhỏ ở bậc tiểu học, trung học là rất cần thiết. Điều này không chỉ phụ thuộc vào công việc giảng dạy phù hợp mang tính vừa sức mà còn phù thuộc vào cách truyền đạt của người thầy, người cô vào ý thức học tập của các em, cùng với sự quan tâm chăm sóc của gia đình và toàn xã hội. Trẻ em tham gia vui chơi ca hát là tự hoạt động nhận thức thế giới xung quanh vào bản thân mình. Những hình tượng qua giai điệu âm thanh của bài hát của bản nhạc sẽ tác động vào cảm xúc của các em, giúp cho các em phát triển trí tuệ và óc tưởng. 1
2. Là giáo viên ra trường được một số năm giảng dạy bộ môn âm nhạc tại trường tiểu học, qua thực tế dự giờ ở một số trường, qua trao đổi tiếp xúc với đồng nghiệp, qua khảo sát chất lượng học nhạc của học sinh, tôi đã rút ra một số phương pháp giảng dạy phù hợp với yêu cầu nhằm nâng cao chất lượng dạy và học cho cô và trò trong chương trình giảng dạy bộ môn âm nhạc lớp 3 và có tác dụng giáo dục đạo đức lối sống tự tin cùng với bạn bè. Chính vì lý do trên nên tôi chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn âm nhạc cho học sinh khối 3”. II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN 1. Cơ sở lý luận: Âm nhạc là một nhu cầu trong đời sống tinh thần trẻ em tham gia ca hát là được tự hoạt động để nhận thức thế giới xung quanh và bản thân mình. Bằng ngôn ngữ đặc thù của mình như: giai điệu, nhịp điệu, tính chất chặt chẽ về tiết tấu, sự hài hoà về âm thanh giúp học sinh mở rộng tầm hiểu biết phong phú thêm về kinh nghiệm sống, mang lại cảm giác xúc động về thẩm mỹ mới mẻ. Là giáo viên được phân công giảng dạy bộ môn, tôi nhận thấy đại đa số các em rất thích ca hát nhưng đa số các em chưa hát chuẩn xác được về nhịp điệu cũng như về cách thể hiện nội dung cơ bản của một bài hát. 2. Thực trạng: 2.1. Đối với học sinh: Quan sát nghe, cảm nhận cách phát âm, lấy hơi đúng thoải mái, giúp các em có được sự tự tin đứng trước đám bạn bè trong lớp để biểu diễn bài học, mặc khác thông qua quá trình trải nghiệm các em còn biết nhận xét giọng hát của bạn. 2.2. Đối với giáo viên: Thực ra khi âm nhạc trở thành một môn học hát có vị trí quan trọng thì dạy hát phải có quy trình. Mỗi bước trong quy trình điều có yêu cầu cụ thể. Việc dạy hát như vậy khác với những buổi sinh hoạt đoàn đội, khác với cách dạy ở đài. Công việc đầu tiên của bài hát là cách lấy hơi, giữ hơi để luyện thanh. Giáo viên dùng đàn đánh từng 2
3. nốt từ thấp lên cao rồi từ cao xuống thấp, mục đích giúp học sinh bảo vệ giọng, bảo vệ thanh đối đối với học sinh lớp 3. 3. Biện pháp nghiên cứu: - Với thực trạng và nguyên nhân nói trên tôi chọn phương pháp nghiên cứu trên cùng nhóm đối tượng, chọn nguyên vẹn lớp 3A7 làm lớp trải nghiệm thực hiện tác động phương pháp “truyền khẩu” kết hợp với phương pháp truyền thống (phân tích, tổng hợp, thử nghiệm). - Để minh chứng trong suốt quá trình trải nghiệm có làm thay đổi kết quả học tập của học sinh theo chiều hướng tích cực hay không. Tôi thực hiện kiểm tra trước tác động làm điểm đối chứng, điểm kiểm tra sau tác động làm cơ sở đánh giá. 4. Phần nội dung: Bắt đầu thực hiện tác động lớp, và thiết kế bài dạy có áp dụng phương pháp “truyền khẩu” kết hợp với phương pháp truyền thống (phân tích, tổng hợp, thử nghiệm.) - Thời gian nghiên cứu từ tháng 09 năm 2019 đến tháng 02 năm 2020. Minh họa tiết dạy LỚP 3 - TIẾT 6: ÔN TẬP BÀI HÁT: ĐẾM SAO TRÒ CHƠI ÂM NHẠC. I. MỤC TIÊU: - Biết hát theo giai điệu và đúng lời ca. - Biết vỗ tay hoặc gõ đệm theo bài hát. - Biết hát kết hợp vận động phụ hoạ. II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: - Đàn, nhạc cụ gõ, bảng phụ tiết tấu của trò chơi (tiết tấu chính bài Đếm sao). - Mũ hình ngôi sao bằng bìa cứng: 6 cái. + Động tác vận động: - Đánh vòng tay phải:Từ dưới qua trái, lên cao qua phải; đổi bên. 3
4. - Hai tay đưa ra trước, ngữa, lên cao, lắc nghiêng trái phải. (Sửa động tác lại) 2. Học sinh: - SGK - Phách. III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC: Hoạt động của Giáo Viên Hoạt động của Học Sinh 1. Ổn định tổ chức: - Nắm sỉ số . - Tổ trưởng, Lớp trưởng báo cáo sỉ số. - Khởi động giọng. - Cả lớp đứng 2 tay chống hông khởi + F G A Bb C, C Bb A G F động giọng. Mì i i i í , Má a a a à. (3 lần hoặc lên xuống từng nửa cung hay một cung). 2. Kiểm tra bài cũ: - Cá nhân hát, gõ theo phách bài Đếm - Hát theo yêu cầu. sao. - Cả lớp hát đồng thanh 1 lượt. - Nhận xét bạn hát. - Nhận xét. 3. Dạy bài mới: a. Giới thiêu bài: - Giới thiệu nội dung tiết học. b. Hoạt động 1: Ôn tập bài hát Đếm sao - Cho Học sinh luyện hát theo tổ, nhóm, - Theo dõi và thực hiện theo yêu cầu. cá nhân, cả lớp. - Học sinh luyện hát kết hợp gõ đệm theo - Tích cực tham gia luyện tập. giai điệu bài hát. c. Hoạt động 2: Trò chơi Âm nhạc: + Đọc bài Đồng dao theo tiết tấu bài - Tham gia trò chơi. 4
5. Đếm sao. + Hát bằng các âm a , u , i: Hát đổi âm - Học sinh thực hiện. từng câu hát sau đó hát đồng thời các âm. - Nêu nội dung tiết học-Ghi bảng-Cho - Học sinh trả lời. học sinh đọc đồng thanh tựa bài. - Hỏi lại nhịp của bài (3-4). - Hướng dẫn luỵện tập động tác vận - Học sinh luỵện tập động tác vận động động phụ họa. phụ họa. - Gọi 2 nhóm, 3 cá nhân thực hiện lại. - Nhận xét, sửa chữa. - “Một Ông sao sáng, hai Ông sáng - Học sinh thực hiện. sao ”, đọc đến 10 sao. Đọc, vấp là thua cuộc. (2, 3 lượt nhóm, cá nhân). - Gọi nhóm, cá nhân. 4. Củng cố: - Cả lớp hát phụ hoạ 1 lượt. - Hát theo đàn. - Nhận xét tiết học. 5. Dặn dò: - Dặn dò ôn luyện ở nhà. - Ghi nhớ thực hiện. Để phục vụ cho phần trò chơi, tôi còn chuẩn bị một bảng thi đua, 3 hình bông hoa to mặt trước đề số 1, mặt sau đề số 2 và 15 bông hoa nhỏ có gắn nam châm để gắn lên bảng thi đua. (Mỗi tổ một màu hoa khác nhau). Phương pháp dạy môn hát – nhạc cho học sinh tiểu học nói chung và môn âm nhạc cho học sinh lớp 3 nói riêng là một khoa học sư phạm. Để giảng dạy tốt bộ môn này, giáo viên cần có những kiến thức âm nhạc vững vàng, và biết vận dụng một cách sáng tạo các phương pháp dạy học để đạt được thành công trong các giờ dạy của mình. 5
6. Sau khi đã xác định rõ mục tiêu và chuẩn bị chu đáo cho giờ học, tôi cảm thấy tự tin để bước vào bài giảng. Để gợi ý cho học sinh, tôi đánh trên đàn giai điệu câu hát đầu tiên của bài và hỏi học sinh: (Đó là giai điệu một câu hát trong bài hát nào mà các em đã được học?) (Học sinh trả lời: Thưa cô, Bài hát Đếm sao ạ và hát câu hát đó lên) Sau đó, tôi bật đàn cho học sinh hát bài hát đếm sao. Các tiết học trước, các em đã được tập hát kết hợp với gõ đệm theo nhịp 3. Ở tiết học này tôi cho các em ôn luyện lại. Tôi yêu cầu cả lớp đứng lên vừa hát vừa nhún chân theo nhạc nhịp nhàng kết hợp gõ đệm theo nhịp 3/ 4 (2 lần). Sau đó, tôi yêu cầu 1 tổ bất kỳ hát + gõ đệm theo nhịp. Để luyện tập, tôi mời từng tốp hoặc cá nhân lên biểu diễn trước lớp và gọi các bạn nhận xét. Giáo viên có thể cho điểm động viên đáng giá. Ở bài hát này, tôi cho các em chơi trò chơi Hát bài hát bằng các nguyên âm A, U, I. (Giáo viên ra hiệu bằng tay cho học sinh hát bài hát 1 – 2 lần). Đây là hình thức giúp học sinh được luyện tập bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau để các em không bị nhàm chán, các em vừa học lại vừa được chơi, giúp các em ghi nhớ bài học một cách nhẹ nhàng và thoải mái. Sau đó tôi gọi một tốp lên hát trước lớp với hình thức trên. Đặc điểm của học sinh tiểu học nói chung là rất thích hoạt động. Nếu phải ngồi quá lâu các em sẽ cảm thấy căng thẳng, gò bó, không hứng thú học tập. Vì vậy, tôi cho các em đứng lên hát kết hợp làm động tác múa phụ hoạ. Sau đó, các em sẽ được lên biểu diễn trước lớp dưới các hình thức cá nhân, nhóm để tránh phải ngồi tại chỗ suốt cả tiết học. Để củng cố bài tôi cho các em chơi trò chơi mang tên: “Nghe giai điệu đoán tên bài hát”. 6
7. Tôi chọn mỗi tổ 2 em lên tham gia trò chơi. Tôi sẽ đánh trên đàn giai điệu 1 câu hát. Nếu trả lời đúng tên bài hát, các em sẽ được 1 điểm biểu thị bằng 1 bông hoa gắn trên bảng thi đua. Khi kết thúc trò chơi, tổ nào ghi được nhiều điểm nhất sẽ giành chiến thắng. Với hình thức thi đua này làm cho các em hào hứng và cố gắng hơn khi chơi vì đội nào cũng muốn giành chiến thắng. Nếu những trò chơi trong giờ học được các em thể hiện tốt thì sự thành công của giờ học càng cao. Các em được tiếp thu bài một cách nhẹ nhàng, thoải mái và hào hứng. * Kết quả: Với hình thức giảng dạy như trên, tôi luôn nhận được sự ủng hộ của học sinh, các em rât yêu thích môn học này và điều đó được thể hiện qua văn nghệ chào mừng ngày nhà giáo việt nam 20 tháng 11 của trường. Tuy nhiên, trong qua trình giảng dạy môn âm nhạc còn nhiều bổ sung và phát triển nên tôi nghĩ mình phải thường xuyên rèn luyện và bồi dưỡng để giảng dạy tốt hơn. Sau một học kì áp dụng phương pháp mới, kết quả đạt được của bộ môn âm nhạc trường tiểu học Phan Ngọc Hiển như sau: - Các em đều yêu thích môn âm nhạc. - Đa số các em hát đúng bài hát và sử dụng nhạc cụ gõ thành thạo. - Đa số các em nghe nhạc tốt và biết hát kết hợp làm những động tác múa phụ hoạ đơn giản. III. ĐÁNH GIÁ VỀ TÍNH MỚI, TÍNH HIỆU QUẢ VÀ KHẢ THI, PHẠM VI ÁP DỤNG 1. Tính mới: Qua thực tế kinh nghiệm trong giảng dạy, khi áp dụng thực hiện biện pháp này, tính mới được thể hiện cụ thể đó là: trước hết là học sinh luôn ở thể chủ động tích cực; giáo viên trong nhiệm vụ luôn thể hiện vai trò chỉ huy sáng tạo và gắn bó với học sinh. 7
8. Ở các em học sinh, mà đặc biệt là các em có năng khiếu âm nhạc sẽ ham thích hoạt động, tích cực chủ động trong sinh hoạt và các nhiệm vụ khác; các em được tiếp thu kiến thức về âm nhạc sâu hơn. Các em thích học hơn và hát hay hơn. Ngoài ra, khi sử dụng giải pháp sáng tạo này giúp cho các em mau thuộc và nhớ lâu hơn. 2. Tính hiệu quả và khả thi: Qua thời gian áp dụng, chất lượng học sinh học môn âm nhạc được nâng lên rõ nét, nhiều em hát hay, đúng nhịp và có triển vọng; nhiều phụ huynh quan tâm phấn khởi liên hệ hỏi thăm quan tâm qua điện thoại, các phong trào văn nghệ của nhà trường được góp phần tôt hơn. Minh chứng cho sự thay đổi tích cực này là những số liệu cụ thể sau đây: Kết quả trước khi thực nghiệm: Lớp Số học sinh Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành 3a7 29 10 19 0 Kết quả sau khi thực nghiệm đạt được là: Lớp Số học sinh Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành 3a7 29 19 10 0 3. Phạm vi áp dụng: Đối tượng áp dụng là học sinh lớp 3A7 và áp dụng cho tất cả các khối lớp của Trường Tiểu học Phan Ngọc Hiển. IV. KẾT LUẬN: Việc dạy học môn âm nhạc trong trường tiểu học nói chung và các em học sinh lớp 3 trường tiểu học Phan Ngọc Hiển nói riêng. Với việc khả năng nhận thức của các em qua phân môn âm nhạc, tôi đã đưa vào thực tế phương pháp giảng dạy môn học hát đối với học sinh lớp 3 trên cơ sở bám sát chương trình hướng dẫn của BGD&ĐT tôi đã thu được kết quả đáng kích lệ, học sinh yêu mến môn âm nhạc hơn. Các em mạnh dạn tự tin đứng trước lớp để biểu diễn, phát âm rõ lời, chuẩn xác hơn khi hát. Đây là tiền đề phát triển tiếp tới các khối lớp, là động lực để bản thân tôi tiếp tục tìm tòi trao dồi kiến thức cũng như trách nhiệm đối với học sinh của mình. Hiểu rõ để 8
9. nắm bắt khả năng sở thích của các em, tìm ra phương pháp giảng dạy một cách thích hợp nhất. Qua phương pháp nêu trên bằng thực tế giảng dạy tại trường tiểu học Phan Ngọc Hiển, tôi nhận thấy hiệu quả của phương pháp này là khá cao. Điều này thể hiện rõ qua kiểm tra, đánh giá cuối học kì I. Trên đây là những kinh nghiệm nhỏ mà tôi đã đúc kết được trong quá trình công tác. Xin nêu ra để cùng quý thầy cô và đồng nghiệp trao đổi hầu giúp tôi hoàn thiện hơn trong lần nghiên cứu sắp tới. Kính mong sự đóng góp và trao đổi của các bạn động nghiệp để chúng ta cùng nhau xây dựng những phương pháp giảng dạy hay nhất, phù hợp nhất đối với bộ môn âm nhạc của trường tiểu học Phan Ngọc Hiển nói riêng toàn huyện nói chung. Xin chân thành cám ơn! XÁC NHẬN CỦA Thị trấn, ngày 09 tháng 03 năm 2020 THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Người báo cáo Liêu Kim Hiền \ 9