Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp giúp trẻ 3 - 4 tuổi học tốt môn âm nhạc

Nội dung tóm tắt: Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp giúp trẻ 3 - 4 tuổi học tốt môn âm nhạc

1. 1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1 Lý do chọn đề tài, sáng kiến, giải pháp. Âm nhạc là một trong những bộ môn nghệ thuật giáo dục con người cái mỹ, cái thiện. Âm nhạc có sức lay động tình cảm kỳ lạ, có thể đánh thức tâm hồn con người bằng những âm thanh nhẹ nhàng, bay bổng . Âm nhạc giống như món ăn tinh thần không thể thiếu được trong cuộc sống hàng ngày của mỗi chúng ta, nó mang đến cho ta những giây phút thư giản thực sự thoải mái, cho ta cảm nhận cái đẹp của tự nhiên, quê hương, đất nước, con người, đồng thời âm nhạc giáo dục cho ta tình cảm yêu con người, yêu quê hương đất nước. Như chúng ta đã biết âm nhạc đối với trẻ là một thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc, tác động vào trẻ ngay từ khi còn nằm trong nôi khi được nghe tiếng ru à ơi của mẹ. Tâm hồn trẻ ngây thơ trong sáng, luôn luôn vui vẻ cho nên tiếp xúc với âm nhạc là nhu cầu không thể thiếu với trẻ. Bởi chính ở đây âm nhạc được coi như một phương tiện giáo dục toàn diện nhân cách trẻ. Thông qua âm nhạc sẽ giúp trẻ linh hoạt, tự tin, mạnh dạn, và phát triển hài hòa cân đối về các lĩnh vực thẩm mĩ, đạo đức, trí tuệ, thể chất. Trong chương trình giáo dục mầm non, bộ môn giáo dục âm nhạc là một bộ môn nghệ thuật hết sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích, là nguồn hứng thú mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật và nó còn là phương tiện thiết thực cho các hoạt động giáo dục. Có thể coi âm nhạc là một bộ phận không thể tách rời với công tác chăm sóc, giáo dục trẻ. Xuất phát từ đặc điểm của lứa tuổi, mục đích giáo dục và những đặc trưng của nghệ thuật âm nhạc, giáo dục âm nhạc mang lại cho trẻ tình cảm và sự đam mê yêu âm nhạc, trẻ có những kĩ năng đơn giản trong hoạt động âm nhạc, trẻ thể hiện được tính hồn nhiên, chân thực, và biểu cảm khi trình bày các tác phẩm. Đặc biệt đối với trẻ 3-4 tuổi, đây là giai đoạn chuyển qua mẫu giáo nên khả năng cảm xúc âm nhạc của trẻ tăng dần, giọng hát tai nghe tốt hơn. Ở trẻ xuất hiện sự hứng thú hoạt động âm nhạc 1
2. như hát, vận động theo nhạc, biết thực hiện các động tác múa đơn giản. Trẻ có thể hát những bài ngắn, giai điệu liền bậc hoặc quảng hẹp. Một số trẻ còn biết tự nghĩ ra lời và hát theo một giai điệu mà trẻ thích. Ở độ tuổi này có thể cho trẻ tiếp xúc làm quen với các nhạc cụ trống, organ song loan, thanh gõ giáo dục âm nhạc đã đem lại cho trẻ những ấn tượng, những khái niệm âm nhạc, dần hình thành trong tâm hồn trẻ, tạo điều kiện phát triển thị hiếu âm nhạc. Đây là bước khởi đầu giúp trẻ biết lựa chọn, đánh giá tác phẩm âm nhạc và biết cách biểu diễn ở mức độ đơn giản. Biết được tầm quan trọng của môn giáo dục âm nhạc đối với trẻ mầm non, với mục đích mong muốn tổ chức cho trẻ 3 - 4 học tốt hơn môn Âm nhạc, tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài: Một số giải pháp giúp trẻ 3- 4 tuổi học tốt môn âm nhạc. 1.2. Điểm mới của đề tài, sáng kiến, giải pháp. Điểm mới của đề tài mà tôi đang thực hiện là luôn chú trọng lấy trẻ làm trung tâm, phát huy khả năng sáng tạo theo cách riêng của trẻ. Chú trọng việc rèn nề nếp cho trẻ trong học tập; Xây dựng giờ dạy trên lớp và cải tiến phương pháp giảng dạy. Rèn luyện các kỹ năng hoạt động âm nhạc thông qua các hoạt động khác nhằm góp phần hình thành ở trẻ những cảm xúc nghệ thuật, kỹ năng, kỹ xảo, năng lực quan sát; phát triển năng khiếu, phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng, sáng tạo cho trẻ, giúp gây hứng thú đối với trẻ trong thể hiện và cảm nhận cái hay, cái đẹp phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, với phương châm “ Học mà chơi, chơi mà học’’. 1.3. Phạm vi áp dụng của đề tài, sáng kiến, giải pháp. Đề tài này được lựa chọn nghiên cứu trong phạm vi lớp mẫu giáo bé 3- 4 tuổi trong trường mầm non Điểm mới của đề tài: Biết đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào việc giáo dục âm nhạc. Vận dụng được những kiến thức đã học tổ chức cho trẻ 3-4 tuổi học tốt môn âm nhạc dưới mọi hình thức 2. PHẦN NỘI DUNG 2.1. Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu. 2
3. Căn cứ vào mục đích và nội dung giáo dục âm nhạc hiện hành, Vụ giáo dục mầm non đã có văn bản số 5434/GDMN hướng dẫn giáo viên mầm non thực hiện giáo dục âm nhạc có nội dung cố định nhằm triễn khai hết các dạng hoạt động âm nhạc ( ca hát, vận động theo nhạc, nghe hát, trò chơi âm nhạc). Nhìn chung đa số giáo viên mầm non có trình độ chuyên môn cao, nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục âm nhạc cho trẻ ở trường mầm non. Nhưng bên cạnh đó việc tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ còn có những bất cập sau: Năng khiếu âm nhạc của giáo viên còn hạn chế như hát không đúng nhạc, nhạc cụ âm nhạc chưa đầy đủ. Trẻ chưa hứng thú với các hoạt động âm nhạc. Trường Mầm non tôi đang công tác là một trường có bề dày về thành tích nhiều năm. Đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên đa số trẻ, khoẻ, nhiệt tình, yêu nghề, yêu trẻ, tích cực học tập bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, năng lực sư phạm, chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ đạt kết quả cao. Năm học 2019 – 2020 bản thân tôi được nhà trường phân công giảng dạy lớp mẫu giáo bé 3-4 tuổi. Được sự phân công của nhà trường, bản thân tôi đã tiếp nhận lớp và nghiên cứu hồ sơ của trẻ, nắm bắt tình hình tâm sinh lý của từng trẻ để có kế hoạch giáo dục. Vào đầu năm học, tôi đã tổ chức nhiều tiết âm nhạc nhằm khảo sát tình hình của trẻ. Qua đó tôi nhận thấy một số nhược điểm lớn là đa số trẻ chưa hát đúng giai điệu một bài hát, trẻ khó nhớ lời và giai điệu bài hát, trẻ chưa hứng thú với môn học này, cho nên dẫn đến trong quá trình tổ chức lớp tôi đã đạt được kết quả khá thấp. Kết quả đó được thể hiện qua khảo sát như sau: Số trẻ ( 34) Số trẻ đạt Số trẻ không đạt Số trẻ % Số trẻ % Trẻ hứng thú tích cực tham gia tiết học 13 38 % 21 62 % âm nhạc 3
4. Thể hiện nghệ thuật khi biểu diễn 10 29,4% 24 70,6 % Thể hiện tốt kĩ năng âm nhạc như: nghe 12 35,3 % 22 64,7% hát, hát, vận động theo nhạc. * Thuận lợi: - Được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo: phòng giáo dục và UBND xã, trường mầm non nơi tôi đang công tác có cơ sở vật chất khá đầy đủ. - Lớp được trang bị đầy đủ các thiết bị, đồ dùng thuận tiện, phù hợp với từng độ tuổi của trẻ. - Lớp có 2 giáo viên, các giáo viên của lớp nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ có trình độ chuyên môn đạt chuẩn và trên chuẩn. - Ban giám hiệu nhà trường luôn đi sâu đi sát, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên có đủ phương tiện để chăm sóc và dạy trẻ như mở các lớp bồi dưỡng công nghệ thông tin cho giáo viên, bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ - Đa số phụ huynh của lớp nhiệt tình, quan tâm chu đáo tới con em và thường xuyên trao đổi với giáo viên về tình hình học tập của con em mình. * Khó khăn : - Đa số trẻ chưa qua lớp nhà trẻ nên thời gian đầu trẻ còn bở ngỡ quấy khóc, mặt khác số lượng trẻ của lớp khá đông ảnh hưởng nhiều tới các hoạt động của trẻ. - Năng khiếu về âm nhạc của giáo viên trong lớp còn hạn chế - Đa số trẻ cảm thụ âm nhạc còn hạn chế, nên việc truyền thụ âm nhạc cho trẻ còn gặp nhiều khó khăn. 2.2. Các giải pháp Có thể nói ở lứa tuổi mẫu giáo, xúc cảm thẩm mỹ của trẻ phát triễn khá nhanh, tâm hồn trẻ nhạy cảm, dễ xúc cảm với những cảnh vật xung quanh. Hơn nữa âm nhạc con là phương tiện giúp trẻ nhận thức với thế giới xung quanh, phát triễn lời nói, quan 4
5. hệ giao tiếp, trao đổi tình cảm. Vì vậy có thể coi như âm nhạc là một bộ phận không thể tách rời trong công tác giáo dục trẻ một cách toàn diện. Nhận thức được tầm quan trọng đó qua sự học hỏi tìm tòi và nghiên cứu của mình tôi đã áp dụng một số giải pháp sau: Giải pháp 1:Tạo môi trường học tập - Trẻ 3-4 tuổi, việc được đến trường mầm non được tiếp xúc với môi trường mới đối với trẻ là một sự trải nghiệm hoàn toàn mới mẻ, tuy nhiên trẻ ở độ tuổi này nhanh thích nhưng cũng nhanh chán, vì thế môi trường học tập đối với trẻ đóng một vai trò hết sức quan trọng. Tôi tạo một không khí nhộn nhịp, vui vẻ để trẻ có thể tạm quên những tình cảm âu yếm mà ở nhà trẻ được ông bà cha mẹ dành cho trẻ, để trẻ có thể cảm nhận được sự ấm áp, tự tin khi đến trường. Để làm được điều đó, tôi và giáo viên trong lớp trang trí môi trường gần gủi với trẻ, màu sắc sặc sỡ, thu hút sự chú ý của trẻ. - Góc âm nhạc là nơi trẻ có điều kiện để thể hiện khả năng âm nhạc của mình, trẻ có thể làm quen, ôn luyện, củng cố và vận dụng phát triển những kỹ năng âm nhạc qua các trò chơi, các hoạt động sáng tạo làm phát triển khả năng sáng tạo của trẻ. Tôi luôn chú ý tận dụng diện tích phòng học, góc âm nhạc một cách phù hợp và bố trí, sắp xếp các dụng cụ, đồ dùng âm nhạc để tạo môi trường gần gũi, tạo cảm giác thoải mái cho trẻ, tạo cho trẻ sự hứng thú tham gia vào hoạt động âm nhạc. Bên cạnh đó có thể để giấy báo hay những loại phế liệu có kích cỡ lớn, tạo điều kiện cho trẻ sáng tạo ra các kiểu áo váy theo ý tưởng cá nhân của trẻ, phục vụ chơi vũ hội hóa trang, nhảy múa tự do. - Cung cấp cho trẻ nhiều nguồn âm thanh: Từ các loại phế liệu sẳn có ở địa phương như các loại lon, thùng thiếc, thùng giấy, các dụng cụ nhà bếp, khối gỗ, chén bằng sành các loại hột hạt, gạo, các loại đá tạo ra các âm thanh khác nhau, để trẻ cảm nhận được các loại âm thanh đó. 5
6. - Tôi còn sưu tầm các loại băng nhạc thiếu nhi, mầm non, dân ca, nhạc cổ truyền, cổ điển các loại nhạc cụ dân tộc. Khi có điều kiện tôi dùng đàn thật, hay có thể sử dụng mô hình, tranh cho trẻ quan sát. - Ngoài ra còn có một số đồ dùng khuyến khích trẻ sáng tạo trong vận động theo nhạc như: khăn choàng, cờ đuôi nheo, vòng đeo tay, vòng đeo chân, những con búp bê bằng vải hay thú nhồi bông làm bạn nhảy cùng trẻ. Tất cả những đồ dùng, đồ chơi trên đều phải ở trạng thái mở, trẻ dễ dàng lấy và sử dụng. Khi bố trí góc âm nhạc cần chú ý sao cho ở nơi đó tiếng ồn ào trẻ tạo ra tại góc không ảnh hưởng, làm phiền đến những hoạt động yên tĩnh ở góc khác. - ĐÓ kích thích tính tò mò, ham hiểu biết lôi cuốn trẻ vào góc chơi âm nhạc, tôi luôn chú ý thay đổi vật liệu, những thiết bị tạo âm thanh khác nhau theo chủ đề, tạo điều kiện cho trẻ sử dụng tối đa. - Tại góc nghệ thuật, t«i còng chú ý tạo điều kiện cho trẻ thể hiện những ý tưởng, mong muốn của trẻ, đặc biệt phát huy tác dụng của trẻ hỗ trợ nhau, liên kết với nhau tổ chức các hoạt động mang tính nghệ thuật. Khuyến khích trẻ tự làm hay cùng trẻ trang trí một số đồ dùng đồ chơi để vỗ hay gõ đệm bài hát nhằm gây hứng thú cho trẻ khi sử dụng. Có thể cho trẻ phối hợp chơi với nhóm tạo hình trang trí váy áo làm mặt nạ hóa trang Trẻ vô cùng sung sướng khi được sử dụng đồ dùng do chính trẻ tạo ra, để thực hiện các hoạt động âm nhạc. Giải pháp 2: Nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động âm nhạc trên tiết học: - Muốn thực hiện tốt việc giáo dục âm nhạc đối với trẻ 3-4 tuổi ở trường mầm non, đòi hỏi giáo viên phải có kiến thức, năng khiếu âm nhạc, biết truyền đạt, biết thể hiện tác phẩm một cách hấp dẫn vì hiệu quả giáo dục ảnh hưởng trực tiếp tới trẻ. Việc tổ chức một tiết học âm nhạc nhẹ nhàng, linh hoạt sẽ giúp cho trẻ dễ dàng tiếp thu, trẻ hứng thú học mà không bị nhàm chán. - Vào bài sinh động để thu hút sự chú ý của trẻ: Có thể sử dụng những dồ dùng vật thật hay những câu đố, những đoạn clip làm nổi bật chủ đề dạy. 6
7. Ví dụ: Ở chủ đề trường mầm non cô dạy bài hát “Vui đến trường” có thể cho trẻ xem tranh các bạn đang tung tăng đến trường để thu hút sự chú ý của trẻ. - Ở chủ đề động vật dạy bài hát “Con chuồn chuồn” dùng các câu đố về các loại côn trùng - Tổ chức các hoạt động đa dạng dựa vào các hoạt động trọng tâm. Ví dụ: Tổ chức dạy hát là trọng tâm thì có thể cho trẻ tập hát nhanh - chậm, hát to - nhỏ, hát nối tiếp nhau, thi đua tổ, nhóm , cá nhân . - Tæ chức biểu diễn có thể sử dụng nhiều hình thức như: Múa, hát, hát đối đáp. - Ở lứa tuổi này giáo viên cần lựa chọn hình thức phù hợp với độ tuổi của trẻ, biết vận dụng các hình thức động tỉnh xen lẫn để tạo cho trẻ cảm giác thoải mái khi tham gia hoạt động. Ví dụ: đối với loại tiết trọng tâm là dạy hát, nội dung kết hợp là nghe hát thì giáo viên phải biết linh động bố trí hợp lí phần dạy hát, nghe hát và trò chơi âm nhạc để gây cho trẻ sự hứng thú tiếp theo để tham gia hoạt động một cách say sưa, hoàn chỉnh. Tuy nhiên tôi cũng rèn nề nếp kỹ năng cho trẻ: qua các tiết học và hoạt động, tôi rèn cho trẻ biết thực hiện theo hiệu lệnh, khẩu lệnh tạo cho trẻ có cảm giác tự tin, mạnh dạn khi lên biểu diễn. Các giờ học, hoạt động làm quen âm nhạc nên có phần nghe hát và trò chơi âm nhạc. Muốn một giờ hoạt động âm nhạc đạt kết quả cao, đòi hỏi giáo viên phải hát đúng nhạc, biết sử dụng đàn, các loại nhạc cụ để trẻ được làm quen với nhịp điệu, cô hát càng hay càng thu hút trẻ vào giờ học. Cô hát phải thể hiện tình cảm sắc thái nội dung bài hát, cô giới thiệu dẫn dắt hay có nội dung, khuyến khích trẻ hát cùng cô cả bài. Cô chuẩn bị nhạc cụ cho trẻ như: Phách tre, trống lắc, các loại nhạc cụ khác Trẻ hát đúng, hát hay chưa đủ, cần dạy trẻ vận động theo nhạc, biết phối hợp lời bài hát với nhịp điệu. Trẻ vừa hát vừa vận động theo nhạc giúp trẻ biết cảm nhận về âm nhạc. Hầu hết các bài hát đều có thể cho trẻ vận động múa. Vì múa là hoạt động nghệ thuật, dùng hình thể để biểu hiện tư tưởng, tình cảm của một tác phẩm. Múa và âm nhạc có tương quan mật thiết với nhau. Với mỗi bài hát nên cho trẻ làm quen 2, 3 cách vận 7
8. động khác nhau để thay đổi hình thức, giúp trẻ làm quen với nhiều loại hình tiết tấu và không nhàm chán. Nếu giáo viên chọn dạng vận động vỗ tay, cách vỗ theo nhịp(đơn giản) thì có thể cho cả lớp vừa hát vừa vận động theo cô từ đầu đến hết bài ở nhịp độ chậm, tư thế ngồi khoảng 2-3 lần( sau lần 1 mới sửa sai) sau đó đến bước thi đua nhóm tổ. Trước khi dạy vận động bản thân chuẩn bị thật kĩ một số nội dung như: Nghiên cứu lời bài hát, nghiên cứu âm nhạc, chọn loại vận động, Biên soạn động tác trên cơ sở cấu trúc của bài, tập vận động thành thạo các vận động, chuẩn bị đạo cụ, nhạc cụ đầy đủ Theo chương trình giáo dục mầm non mới, hoạt động âm nhạc cho trẻ cần đảm bảo các nội dung: Ca hát, vận động theo nhạc, nghe nhạc và trò chơi âm nhạc. Cách thức tổ chức các hoạt động âm nhạc phải thể hiện sự mềm dẻo, linh hoạt dựa trên thực tế nhóm lớp, và đặc điểm tâm lý trẻ, để trẻ được thoải mái vận động, nhanh nhẹn, tự tin hơn. Trong giờ hoạt động âm nhạc cần cho trẻ làm quen với một số bài hát khác, phù hợp với nội dung bài dạy và lứa tuổi, bài hát có thể do cô sáng tác hoặc sưu tầm. Có thể cho trẻ mặc trang phục theo bài hát, giúp trẻ biết trang phục của một số vùng miền theo nội dung bài hát. Khi chọn bài hát giáo viên cần lựa chọn những tác phẩm có nội dung phù hợp, thể hiện được nội dung chính của bài dạy hát. Trong giờ học, giáo viên chú ý động viên những trẻ hát đúng, hát hay, vận động thành thạo theo lời ca nhằm khuyến khích trẻ học tốt hơn. Tuyệt đối không chê trẻ mà phải tôn trọng trẻ, nhẹ nhàng sửa sai đối với những trẻ thực hiện chưa đúng. Hoạt động dạy học là một bộ phận của quá trình giáo dục. Do đó, nội dung các bài dạy không chỉ đơn thuần là hoàn thiện nội dung cần dạy cho trẻ mà còn là phương tiện giáo dục. Vì vậy giáo viên phải chú ý quan sát, nhận xét xem trong quá trình học tập trẻ có hoạt động không? Có thích thú không? Tìm hiểu nguyên nhân vì sao trẻ không hoà đồng cùng bạn để có hướng giải quyết tình huống, tìm cách đưa trẻ hoà nhập với bạn bè, dần cho trẻ quan tâm, thích thú với các hoạt động âm nhạc. Giải pháp 3: Giáo viên tự rèn luyện nâng cao khả năng âm nhạc: 8
9. Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật hấp dẫn nhưng không dễ đòi hỏi giáo viên phải có khả năng âm nhạc, hát, múa, khả năng tổ chức Chính vì vậy tôi đã sưu tầm sách, tuyển tập, băng đĩa nhạc để có thể thuộc và nắm chắc thêm nhiều bài hát hay để lựa chọn và dạy trẻ như: đĩa nhạc Xuân Mai, Xuân Nghi, Khánh Linh Tuyển tập nhac: Búp bê bằng bông, Thế giới ngày mai, 100 bài hát hay tuổi mầm non. Tôi còn thường xuyên tham khảo các tài liệu chuyên nghành như: Tạp chí giáo dục mầm non, Gia đình và bé, báo Họa mi, tuyển tập trò chơi cho bé, để cập nhật thông tin, lựa chọn bài hát, cách làm đồ chơi, các trò chơi hay phù hợp với giáo dục âm nhạc của trẻ lớp tôi. Tôi luôn tận dụng mọi cơ hội để tham quan, dự giờ đồng nghiệp để rút ra những kinh nghiệm cho bản thân khi tổ chức các hoạt động âm nhạc cho trẻ. * Đối với bài hát dạy trẻ hát hay hát cho trẻ nghe, tôi phải luyện tập hít sâu, thở đều để khi hát không bị hụt hơi, tiếp theo phải luyện thanh,sau đó phải đi sâu nghiên cứu bản nhạc để nắm chắc được giai điệu, các dấu luyến láy, ngắt nghỉ của bài hát và xác định giọng cho phù hợp với cô và trẻ khi hát. * Xác định giọng: Muốn xác định giọng trước tiên tôi căn cứ vào nốt nhạc cuối cùng của bản nhạc và dấu hóa biểu của bản nhạc đó, xem dấu hóa biểu đó là dấu thăng hay dấu giáng. Sau đó xác định nốt kết của bản nhạc là kết ở nốt nào, bậc mấy của âm chủ, nếu là bậc 1 hoặc bậc 5 của âm chủ giọng trưởng thì đó là giọng trưởng, nếu là giọng thứ thì đó là giọng thứ. * Luyện tập đàn: Việc sử dụng đàn của tôi còn nhiều hạn chế do đó tôi thường xuyên học hỏi âm nhạc nhất là của giáo viên cùng lớp. * Minh họa múa: Khi hát cho trẻ nghe giáo viên cần kết hợp minh họa múa để bài hát thêm sinh động và cuốn hút trẻ hơn vì vậy giáo viên cần lựa chọn động tác sao cho phù hợp với nội dung bài hát và phù hợp với trẻ. 9
10. Ví dụ: Khi cho trẻ nghe hát bài “Giúp mẹ” - Dân ca Khơme Nam bộ tôi kết hợp động tác nhẹ nhàng, uyển chuyển thể hiện tình yêu với mẹ của bé. Tuy vậy động tác tôi chọn không quá khó, không quá cường điệu để trẻ nghe và dễ cảm nhận, đồng thời với các bài có động tác khó tôi sẽ cùng các bạn đồng nghiệp tìm tòi sáng tạo nên các động tác cho phù hợp với nội dung bài hát. Giải pháp 4: Tổ chức cho trẻ làm quen âm nhạc mọi lúc mọi nơi và dưới các hình thức Thực tế giáo dục âm nhạc ở độ tuổi mầm non cho thấy, khả năng cảm thụ âm nhạc của trẻ không thể tự phát triển, mà cần phải trải phải qua một quá trình: Học - chơi - tiếp xúc thường xuyên, liên tục. Giáo viên cần cho trẻ làm quen với âm nhạc mọi lúc mọi nơi. Ví dụ, vào buổi sáng giờ đón trẻ, cho trẻ nghe nhạc, nghe những bài hát trong và ngoài chương trình phù hợp với lứa tuổi. Trẻ nghe nhiều lần sẽ cảm nhận được giai điệu của bài hát, thích nghe hát và hát được như bạn. Hoạt động ngoài trời cũng cần cho trẻ làm quen với âm nhạc, hát những bài có nội dung theo chủ đề, qua đó giáo dục cho trẻ thông qua nội dung của các bài hát đó. - Để giáo dục âm nhạc đạt hiệu quả. Tôi dạy trẻ hát khi tập thể dục, khi dạo chơi, trước giờ học, trước giờ ăn hoặc ngay trong hoạt động góc, hoạt động ngoài trời, hoạt động chiều . Cụ thể như sau: giáo dục Âm nhạc trong hoạt động ngoài trời tôi tiến hành cho trẻ vui chơi, quan sát toàn bộ khung cảnh của nhà trường, cô giới thiệu khuôn viên của nhà trường : khu lớp học, khu cấp dưỡng , khu đồ chơi, khu sân trường, có thể kết hợp nghe hát Trường chúng cháu đây là trường mầm non, khi cho trẻ vẽ tự do trên sân theo cá nhân hoặc theo nhóm bạn. Trẻ hát bài tùy thích hoặc có thể cho trẻ nghe bài “Em vẽ”. Vào giờ ăn cùng bạn bè, cho trẻ nghe bài hát “Mời bạn ăn” thay cho lời mời và động viên nhau ăn. Giáo viên cần chú ý khi cho trẻ nghe nhạc, chỉ cần mở nhỏ âm lượng để tránh sự ồn ào căng thẳng, làm chi phối cảm giác ngon miệng của trẻ. Trước giờ đi ngủ là thời điểm thích hợp cho trẻ nghe bài có tính chất nhắc nhở như: “Đi ngủ” của Hoàng Văn Yến Nhà trường là tổ ấm thứ hai sau gia đình, là nơi trẻ cần nhận được những tình yêu thương từ cô giáo. Hát ru là thể loại 10
11. chứa đựng biết bao ý nghĩa của lời ca và tình cảm, nỗi lòng của người hát. Nếu nghe qua băng đĩa, trẻ sẽ có cảm giác buồn, cô đơn, nhớ mẹ bởi vậy tôi hát trực tiếp cho trẻ nghe. Với giai điệu du dương đằm thắm, lời ca ngọt ngào sâu lắng và tình cảm trìu mến của cô giáo sẽ tạo cho trẻ cảm giác an toàn, ầm áp, dần đưa trẻ đi vào giấc ngủ. Sau khi ngủ dậy, trẻ cũng cần nghe những bài ca, bản nhạc không lời có tính chất thanh thản, vui vẻ, sôi nổi để trẻ tỉnh táo, tham gia các hoạt động chiều. - Việc cho trẻ làm quen âm nhạc mọi lúc mọi nơi sẽ giúp trẻ nhanh tiếp thu bài học hơn, giúp cho giáo viên dễ dàng truyền thụ kiến thức cho trẻ. - Giáo viên nên tổ chức các cuộc thi âm nhạc tại lớp. Có đàn, dụng cụ âm nhạc cho các cháu biểu diễn giống như một chương trình văn nghệ, cho trẻ đóng các vai: Ban nhạc, nhạc công, ca sĩ giáo viên chuẩn bị phần quà cho những trẻ đạt giải. Trẻ sẽ rất hào hứng, mạnh dạn, tự tin tham gia vào các hoạt động âm nhạc, thích biểu diễn và say mê với âm nhạc. Sự cảm thụ tích cực của trẻ với âm nhạc không chỉ ở việc cho trẻ hát lại những bài hát được cô giáo truyền thụ. Những tri thức, kỹ năng âm nhạc ở trẻ sẽ được hình thành và tồn tại lâu bền hơn khi trẻ được rèn luyện thường xuyên và được tham gia biểu diễn Tất cả các hình thức biểu diễn tác phẩm âm nhạc như: Đồng ca, đơn ca, hát kết hợp múa, hát kết hợp trò chơi, vận động theo nhạc đều tạo cho trẻ những hứng thú nhất định và nếu biểu diễn thành công sẽ có giá trị giáo dục sâu sắc. Đặc biệt, hoạt động biểu diễn âm nhạc giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trước mọi người, trẻ sẽ thích tham gia biểu diễn trong những ngày lễ hội, thích được nghe nhạc giúp trẻ từng bước cảm nhận và biết đánh giá âm nhạc cũng như số lượng tác phẩm mà trẻ được nghe, được học. Hình thành những cơ sở đầu tiên cho thị hiếu âm nhạc ở trẻ. - Tæ chức chương trình biểu diễn văn nghệ nhân các ngày hội, ngày lễ của trường, lớp như: Ngày hội đến trường của bé, Đón Tết Nguyên Đán, Tết Trung Thu, Ngày 20/11, Ngày hội 8/3, Mừng sinh nhật của bạn, Liên hoan văn nghệ đón chào mùa hè để 100% trẻ được tham gia tạo cho trẻ sự mạnh dạn tự tin. 11
12. Giải pháp 5: Đưa ứng dụng CNTT vào các tiết học. - Thường xuyên vào các trang web như: you tobe.com, blog socnhi.com, nhac cuatoi.vn để tìm các tư liệu phù hợp với nội dung bài dạy sau đó sử dụng máy chiếu, làm các hiệu ứng với hình ảnh, ảnh động, sdile show, video clip .kết hợp với các phần mềm: pwerpoint, kidpic, photoshop ®Ó sử lí hình ảnh và sử dụng trong bài dạy. - Ở chủ đề động vật: dạy bài hát “Đố bạn” Có thể kết hợp cho trẻ xem clip “Thế giới động vật” tương ứng vào mỗi câu hát, đến câu hát về con vật nào thì trẻ xem hình ảnh tương ứng về con vật đó Trẻ có thể vừa hát vừa bắt chước các hành động của con vật trong bài hát như: Khỉ, voi, gấu Tiết học của trẻ sẽ thêm vui nhộn và sinh động hơn. - Với những bài nghe hát thuộc làn điệu dân ca, cô có thể cho trẻ xem hình ảnh, clip về những cuộc thi hát dân ca, hát đối, hát quan họ ở hội Lim. Khi trẻ được trực tiếp xem các đoạn video clip trẻ sẽ hứng thú và có cảm xúc hơn với những làn điệu dân ca đó. - Khi cho trẻ nghe các bài hát dân ca quan họ Bắc Ninh, tôi đưa đoạn clip các liền anh, liền chị quan họ đang hát giao duyên hay hình ảnh của các chị hai, chị ba quan họ với chiếc nón quai thao và những bộ quần áo mớ ba, mớ bảy cho trẻ xem. Với những giọng hát chuyên nghiệp mượt mà tình cảm, những bộ quần áo rực rỡ sắc màu và phong cảnh hữu tình, trẻ sẽ cảm thụ chính xác hơn về các làn điệu dân ca của các vùng. - Với các bài hát về Bác Hồ, khi dạy trẻ bài hát: “ Nhớ ơn Bác” kết hợp cho trẻ xem các hình ảnh, clip về Bác Hồ với các cháu thiếu nhi trẻ sẽ thấy Bác Hồ rất hiền từ giống như một người ông rất gần gũi với các cháu. - Víi những trò chơi âm nhạc, tôi sưu tầm những âm thanh gần gũi trong thực tế như các hiện tượng thiên nhiên: Tiếng suối chảy róc rách, tiếng mưa rơi rì rào, tiếng gió thổi vi vu, tiếng chim hót véo von Những âm thanh trong cuộc sống (tiếng còi tàu, tiếng còi ô tô, tiếng gà gáy ) ®Ó phát triển sự nhạy cảm và tai nghe cho trẻ. Giải pháp 6: Lồng ghép âm nhạc với các môn học khác: 12
13. Giờ học âm nhạc là hoạt động có chủ định thường được thực hiện vào thứ 6 hàng tuần, nhằm rèn luyện các kĩ năng thực hành, cảm thụ âm nhạc cho trẻ, đồng thời để nhấn mạnh chủ đề. Ngoài ra, ở các môn học khác trong ngày âm nhạc đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải nội dung cho môn học đó. Vì vậy tôi thường xuyên chú ý lồng ghép âm nhạc vào các môn học khác ở các bài phù hợp để trẻ được ôn luyện ở mọi lúc mọi nơi, mặt khác qua nội dung lồng ghép này các môn học khác cũng trở nên phong phú sinh động hơn. Trong mọi hoạt động, giáo viên đều có thể tích hợp với giáo dục âm nhạc, căn cứ vào những bài đã học, những bài chưa học theo từng chủ đề, chủ điểm của bài dạy để có hướng tích hợp phù hợp nhất. Trong giờ cho trẻ làm quen văn học, cô giáo dạy trẻ cảm thụ thơ, truyện thông qua cách đọc diễn cảm, giãi thích nội dung, cảm nhận nhịp điệu thơ để trẻ thấy được vẻ đẹp của ngôn ngữ, tiếng nói, tập tục sinh hoạt, sản phẩm trí tuệ của dân tộc Việt Nam. Qua thơ ca, các em thêm yêu thiên nhiên, đất nước, hình thành tình cảm cao đẹp, trong sáng Ví dụ: Bài thơ Hạt gạo làng ta của Trần Đăng Khoa. Sau khi trẻ đọc thơ ngắt giọng theo nhịp thơ bốn chữ, kết hợp nghe hát Hạt gạo làng ta (Trần Viết Bính) phổ nhạc. Giai điệu trữ tình, mượt mà của bài hát như chắp cánh cho ý thơ lên tầm cao của nghệ thuật. Dạy trẻ đọc thơ “Mẹ ốm ”, phần tích hợp cho trẻ hát bài: “Cả nhà thương nhau”, cô hát cho trẻ nghe bài: “Ba ngọn nến lung linh” . Qua đó giúp trẻ làm quen một số bài hát mới hoặc củng cố những bài hát đã học, không những giúp trẻ làm quen âm nhạc mà còn làm cho trẻ hứng thú hơn trong giờ học. Việc đưa âm nhạc vào trong giờ hoạt động tạo hình đã kích thích sự sáng tạo gợi mở, phát triển trí tưởng tượng khi vẽ, nặn, cắt, dán Ví dụ: Giờ vẽ hoa cô kết hợp nghe bài “Màu hoa” của Hồng Đăng, bài “Mùa xuân đến rồi” của Phạm Thị Sửu. Giờ 13
14. nặn con gà, kết hợp nghe bài hát: “Đàn gà con” (Nhạc Nga, lời Việt). Giờ xé “con cá” cô kết hợp cho trẻ nghe bài hát “Cá vàng bơi” của Hà Hải. Cũng như trong các giờ học khác việc sử dụng âm nhạc trong giờ LQMTXQ góp phần tạo cho trẻ cảm xúc với cuộc sống. Ví dụ: Trong bài làm quen với một số loài hoa yêu cầu trẻ kể tên được một số loài hoa, so sánh, phân biệt, nhận xét sự giống nhau về màu sắc, cấu tạo, hươg thơm , biết thưởng thức cái đẹp, yêu quý, bảo vệ hoa. Cho trẻ nghe bài “Hoa trong vườn” ( Dân ca thanh Hóa) nhằm mục đích cho trẻ tiếp xúc với làn điệu dân ca, vừa mang ý nghĩa giáo dục đạo đức. Hoặc dạy trẻ giờ Khám phá khoa học, tìm hiểu “Vật nuôi trong gia đình” giáo viên có thể tích hợp hát bài “Gà trống, mèo con và cún con, ai cũng yêu chú mèo, con gà trống ”. Qua đó hình thành cho trẻ tình cảm đối với các con vật, giáo dục trẻ biết ích lợi của vật nuôi đối với đời sống con người, cách chăm sóc và bảo vệ các con vật nuôi Ví dụ: Ở chủ đề trường mầm non, giờ thể dục tôi chọn những bài hát có tiết tấu vui vẻ, trùng khớp với nhịp điệu thể dục nói về trường lớp, cô giáo, bạn bè để làm nhạc nền cho trẻ khởi động, tập bài tập phát triển chung Mọi tiết học đều có thể tích hợp giáo dục âm nhạc, ngoài việc ôn lại kiến thức cũ, làm quen kiến thức mới còn giúp cho giờ học nhẹ nhàng, hấp dẫn giúp trẻ thoải mái ham thích học hơn. Giải pháp 7:Tăng cường công tác tuyên truyền, phối kết hợp với phụ huynh: - Đối với tôi sự kết hợp giữa gia đình và nhà trường để giáo dục trẻ đóng một vai trò hết sức quan trọng, nhất là với trẻ lứa tuổi này, trẻ rất nhanh quên nếu như không có ai nhắc cho trẻ nhớ, cũng thông qua phụ huynh giáo viên có thể biết được những tâm sinh lý của trẻ đó và ngược lại, thông qua giáo viên phụ huynh có thể biết được việc học của con em mình. Và tôi cũng nhận thức được rằng phụ huynh là một nguồn lực mạnh mẽ hỗ trợ các loại nguyên vật liệu có sẵn ở địa phương, khi làm đồ dùng đồ chơi tôi kêu gọi phụ huynh đóng góp những nguyên vật liệu có sẵn giúp đỡ việc học 14
15. của co em mình được tốt hơn. Như: Vận động phụ huynh hổ trợ vật liệu : thùng giấy, lon sửa, bóng, chai nhựa, quần áo cũ, dụng cụ hóa trang Để việc phối kết hợp giữa phụ huynh và giáo viên được tốt hơn tôi lên kế hoạch cần phối hợp hàng tháng ở bảng cha mẹ cần biết. Lên bảng tin về chương trình dạy theo chủ điểm và thay tin hàng tuần để phụ huynh biết và phối hợp với giáo viên rèn luyện thêm cho trẻ. 2.3 Hiệu quả của sáng kiến: * Về phía học sinh Sau thời gian thực hiện các biện pháp trên đến nay tôi nhận thấy chất lượng âm nhạc cháu lớp tôi đã có nhiều chuyển biến rõ rệt. Đã thực sự hình thành ở trẻ kỹ năng vận động, sử dụng các dụng phách,trống, xắc xô, hát đúng nhạc, tự tin, mạnh dạn. Rèn luyện được khả năng quan sát , khuyến khích được óc tư duy, tính sáng tạo của trẻ khi vận động Phát triển ngôn ngữ , trí tuệ cho trẻ.Phát huy khả năng tự lập cho trẻ trong khi trẻ vận động . Vì vậy kết quả đạt được khá mỹ mãn :Cụ Thể Số trẻ ( 34) Số trẻ đạt Số trẻ không đạt Số trẻ % Số trẻ % Trẻ hứng thú tích cực tham gia hoạt 33 97 % 1 3% động âm nhạc Thể hiện nghệ thuật khi biểu diễn 32 94,1 % 2 5,9% Thể hiện tốt kĩ năng âm nhạc như: ca hát, 30 88,2 % 4 11,8 % vận động * Về phía giáo viên Bản thân nắm chắc mục tiêu, yêu cầu, phương pháp, sáng tạo trong các tiết 15
16. dạy, đã tự xây dựng kế hoạch thực hiện ở nhóm lớp phù hợp với độ tuổi mình phụ trách. Linh hoạt trong tổ chức các hoạt động theo hướng lấy trẻ làm trung tâm nhằm phát huy tích cực, lôi cuốn trẻ tham gia vào các hoạt động sôi nổi. Bản thân có kỹ năng tổ chức hoạt động âm nhạc một cách tự tin, linh hoạt hơn. Năng khiếu về các hoạt động âm nhạc của bản thân ngày càng được cũng cố và phát huy tốt hơn. Góc nghệ thuật của lớp phong phú và đa dạng, có nhiều đồ dùng đồ chơi và các các nguyên liệu thiên nhiên, các chất liệu phế thải để trẻ sử dụng rất lôi cuốn và thu hút hấp dẫn trẻ . Qua các đợt thanh tra, kiểm tra định kỳ, đột xuất về hoạt động âm nhạc bản thân tôi đều được đánh giá cao . * Về phía phụ huynh Đa số phụ huynh trong lớp đều hiểu rõ tầm quan trọng của công tác giáo dục trẻ ở trường, đặc biệt là nội dung cho trẻ hoạt động làm quen với âm nhạc. Phụ huynh đã ủng hộ rất nhiệt tình về mọi mặt như tinh thần, vật chất để làm các đồ dùng phục phục hoạt động âm nhạc cho con em. Đặc biệt thường xuyên trao đổi về tình hình học tập, các hoạt động của trẻ trên lớp để về nhà rèn luyện thêm. 3. PHẦN KẾT LUẬN 3.1 Ý nghĩa của đề tài, sáng kiến, giải pháp. Với mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triễn về thể chất , trí tuệ , tình cảm thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách. Hơn nữa trong chương trình giáo dục mầm non, bộ môn âm nhạc là một bộ môn nghệ thuật hết sức gần gủi với trẻ, là một hoạt động trẻ yêu thích, là nguồn hứng thú mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật và nó còn là phương tiện thiết thực để giáo dục các hoạt động giáo dục khác. Có thể coi âm nhạc là một bộ phận không thể tách rời với công tác chăm sóc giáo dục trẻ. 16
17. Vì vậy sau khi thực hiện các biện pháp trên tại lớp mình, tôi thấy giờ học âm nhạc của lớp tôi đạt kết quả tốt hơn, giờ học sinh động thoải mái, trẻ hứng thú học và tích cực tham gia vào các hoạt động. Cô và trẻ gần gũi nhau hơn, trẻ của lớp mạnh dạn và tự tin hơn trước rất nhiều. Một số cháu còn tham gia vào đội văn nghệ của lớp đi biểu diễn ở nhiều chương trình như:Bảo Châu, Bích Ngọc, Nhật Minh . Nhiều cháu trước đây rất ít ca hát nhưng giờ đã tiến bộ rõ rệt, trẻ thích tham gia vào các chương trình văn nghệ của lớp và biểu diễn rất tự tin, mạnh dạn - Việc giúp trẻ học tốt và hứng thú với môn âm nhạc là điều mà tôi nghĩ là ai cũng mong làm được vì vậy cần tận dụng các biện pháp lồng ghép các môn học khác sao cho phù hợp và gây hứng thú đối với trẻ. - Trao đổi học hỏi kinh nghiệm của bạn bè, đồng nghiệp. - Cô giáo cần tích cực sưu tầm nhiều hình ảnh tư liệu có liên quan đến chủ đề âm nhạc cần truyền đạt cho trẻ. - Gần gũi động viên trẻ tích cực tham gia hoạt động cùng tập thể. - Lắng nghe ý kiến đóng góp xây dựng, rút kinh nghiệm sau mỗi hoạt động để giúp trẻ phát triển tốt hơn. - Thực hiện tốt công tác tuyên truyền với phụ huynh học sinh để phối hợp giữa gia đình và nhà trường để chăm sóc giáo dục trẻ. - Cô giáo luôn có ý thức rèn luyện, thường xuyên tham khảo tài liệu. - Cô giáo phải gần gủi với trẻ, nắm bắt được sinh lý của trẻ để biết được trẻ thích gì, hứng thú vào hoạt động nào nhất. - Cô linh hoạt sáng tạo biết tận dụng cơ hội tìm ra những biện pháp hiệu quả nhất. 3.2 Những kiến nghị, đề xuất * Đối với phòng giáo dục: - Tổ chức các lớp bồi dưỡng như tập huấn đàn cho giáo viên - Trang cấp đầy đủ trang thiết bị phục vụ cho trẻ học tốt bộ môn này. * Đối với nhà trường: 17
18. - Bổ sung cơ sở vật chất, trang thiết bị tạo điều kiện tốt nhất để giáo viên cho trẻ hoạt động. - Mua sắm thêm các nguồn tài liệu, sách báo, tạp chí để giáo viên có thể tham khảo, học tập, trau dồi thêm kiến thức và áp dụng. - Tăng cường tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn hay dự giờ góp ý để giáo viên đúc rút kinh nghiệm. Tuy đã có nhiều cố gắng và cũng đạt được kết quả đáng mừng nhưng trong quá trình nghiên cứu đề tài không tránh khỏi thiếu sót . Tôi mạnh dạn đưa ra để các cấp lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp xem xét góp ý cho bản kinh nghiệm của tôi được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! 18
19. ``Ý KIẾN CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC NHÀ TRƯỜNG 19
20. Ý KIẾN CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC PHÒNG GIÁO DỤC . 20