Sáng kiến kinh nghiệm Phát triển năng lực đọc hiểu văn bản truyện cho học sinh Lớp 8

Nội dung tóm tắt: Sáng kiến kinh nghiệm Phát triển năng lực đọc hiểu văn bản truyện cho học sinh Lớp 8

1. 13 - Xúc động, nâng niu, trân trọng những lá thư của con như một vật báu. - Trong ông lúc này còn có nỗi nhớ, niềm thương, niềm hạnh phúc của một người cha khi nhận được thư con và nghĩ về con. (Học sinh có thể diễn đạt cách khác). 10 - HS rút ra được bài học tâm đắc nhất (ít nhất 2 bài học) - Có lí giải qua những chi tiết truyện một cách hợp lí. Ví dụ một số bài học: - Hãy làm những việc quan tâm đến cha mẹ, dù nhỏ thôi, như viết một bức thư, nhắn một tin, gọi một cuộc điện thoại khi đi xa hoặc một lời hỏi thăm, lời nói yêu thương cũng đủ để cha mẹ hạnh phúc biết nhường nào. - Cha mẹ yêu thương ta từ những gì nhỏ nhất, hãy biết trân trọng điều đó. - Tình yêu của cha mẹ luôn bên con cả cuộc đời - Cha mẹ có thể không giỏi, có thể còn nhiều khiếm khuyết nhưng tình yêu của cha mẹ dành cho con luôn trọn vẹn và là tuyệt vời nhất (Học sinh có thể diễn đạt khác) II VIẾT a. Đảm bảo cấu trúc bài văn phân tích tác phẩm truyện hoàn chỉnh b Xác định đúng yêu cầu của đề: Phân trích truyện “Bố tôi” của Nguyễn Ngọc Thuần c. Triển khai hợp lí các luận điểm. Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách song cần đảm bảo một số nội dung sau: * Mở bài: Giới thiệu về truyện ngắn Bố tôi của Nguyễn Ngọc Thuần. Nêu ấn tượng chung về tác phẩm. * Thân bài: - Nêu nội dung câu chuyện (Đề tài, nhân vật, tóm tắt sự việc chính ). - Nêu chủ đề của câu chuyện: Ca ngợi tình yêu thương của cha mẹ dành cho con và gợi nhắc lòng biết ơn, trân trọng của con với tình yêu đó. - Phân tích những đặc sắc về nghệ thuật: + Nghệ thuật xây dựng nhân vật chủ yếu qua tình huống truyện và cách ứng xử của nhân vật qua tình huống đó với rất ít chi tiết và lời kể ngắn gọn. Với nhân vật người bố và người mẹ, đặc biệt là nhân vật chính- bố “tôi”, tác chủ yếu xoay quanh tình huống thường nhận được thư con nhưng không biết chữ. Từ tình huống này, tác giả tập trung ca ngợi tình yêu con rất đặc biệt của hai nhân vật, đặc biệt là nhân vật ông bố. (Phân tích hành động của ông bố khi nhận thư ở bưu điện, cất giữ những lá thư, quan điểm không cần nhờ ai đọc thư cũng biết con viết gì của ông bố, lời mẹ khen chữ của con trong thư ). Qua đây, tác giả ca ngợi tình yêu thương con vô bờ của cha mẹ. Cha mẹ luôn yêu thương, tự hào, thấu hiểu với con; cha mẹ có thể còn khiếm khuyết nhưng tình yêu con của cha mẹ là trọn vẹn và tuyệt vời, bên con suốt chặng đường đời. Về nhân vật
2. 14 “tôi”- người con, tác giả chỉ để nhân vật xuất hiện trong lời kể, lời tâm sự và tự nhủ ở đoạn kết. “Tôi” là người con biết thấu hiểu, trân trọng và biết ơn tình yêu của cha mẹ dành cho mình. Lời tự nhủ của nhân vật giúp câu chuyện thêm xúc động và có chiều sâu suy tư. + Tác giả đã lựa chọn cốt truyện đơn tuyến, tình huống độc đáo song rất đời thường, ngôn ngữ kể giản dị, giọng kể nhẹ nhàng giúp câu chuyện trở nên gần gũi, dễ tiếp cận và giúp bạn đọc dễ hiểu được ý nghĩa của truyện về tình yêu thương của cha mẹ dành cho con và đạo hiếu làm con. Cách lựa chọn ngôi kể thứ nhất “tôi”, người con kể về bố mẹ mình và những suy ngẫm tình cảm của chính mình khiến câu chuyện thêm chân thực, xúc động. * Kết bài: Khẳng định giá trị và ý nghĩa của câu chuyện, liên hệ. d. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa tiếng Việt. e. Sáng tạo lời văn kết hợp kể, tả, biểu cảm, sinh động; bài viết lôi cuốn, hấp dẫn. III. HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN ĐEM LẠI 1) Hiệu quả kinh tế Từ việc áp dụng thành công sáng kiến vào thực tiễn, chúng tôi nhận thấy học sinh đã tiết kiệm được rất nhiều thời gian trong việc học bài và làm bài ở trên lớp cũng như ở nhà. Các em học sinh đã chủ động, sáng tạo phát huy được phẩm chất năng lực của mình thông qua việc hoàn thành các nhiệm vụ của giáo viên giao. 2) Hiệu quả về mặt xã hội Niềm tin, sự ủng hộ của phụ huynh và các em trong việc áp dụng sáng kiến đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng của việc dạy học môn văn 8 nói riêng môn văn trường THCS nói chúng. Các em học sinh tự tin, sáng tạo hơn trong học tập, yêu thích môn Ngữ văn từ đó chất lượng môn học ngày càng được nâng cao và bền vững.Vì vậy: a) Đối với người thầy - Phải nỗ lực vượt khó, phải nắm vững kiến thức trọng tâm để có đủ năng lực xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập dẫn dắt một cách khoa học; -Tham khảo các tài liệu có liên quan đến bài giảng, thường xuyên củng cố và nâng cao chuyên môn nghiệp vụ. Nghiên cứu kỹ, xác được rõ mục tiêu của từng bài để xây dựng phương pháp giảng dạy cho phù hợp; + Giáo viên thay đổi được cách dạy học theo lối truyền thụ, áp đặt một chiều, ghi nhớ kiến thức một cách máy móc, tránh được tình trạng “nhồi nhét” kiến thức. + Giáo viên hoàn toàn có thể chủ động trong việc phân chia nội dung cụ thể cho từng tiết học tùy theo yêu cầu cần đạt và phù hợp với đối tượng học sinh từng + Giáo viên tập trung dạy cho học sinh cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ hội để người học tự cập nhật thông tin, đổi mới tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực. + Hình thành phẩm chất tốt, bồi dưỡng năng khiếu cho học trò. + Thông qua phần đọc nhiểu văn bản vận dụng kiến thức đã học tạo ra sản phẩm là bài viết có chất lượng, đáp ứng được yêu cầu đổi mới trong thi cử của chương trình ngữ văn lớp 8
3. 15 b) Đối với trò: - Học sinh phải thật sự nỗ lực, kiên trì, vượt khó và phải thực sự hoạt động trí óc, phải có óc tư duy tổng hợp, biết nắm vững đặc thù của từ bài, từng văn bản. + Tạo hứng thú và tư duy khoa học trong quá trình đọc hiểu văn bản truyện, tiếp nhận tác phẩm, đoạn trích văn xuôi. + Thông qua các yếu tố mang tính đặc trưng của thể loại truyện thể hiện học sinh có thể cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc, toàn diện, nhiều chiều. Học sinh trở thành chủ thể đồng sáng tạo với tác giả. + Phát huy khả năng tư duy logic, làm việc nhóm, khả năng sáng tạo, tự tin khi đứng trước những tác phẩm khó, đề bài khó trong chương trình. - Phải cần cù chịu khó, ham học hỏi, sử dụng sách tham khảo vừa sức, hiệu quả; - Học bài và làm bài tập ở trên lớp cũng như ở nhà phải có tinh thần tự lực tự cường đồng thời phải thấy được đó là quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi học sinh. Bởi vì công việc này không ai có thể học thay, làm thay được. Do đó muốn đạt kết quả cao trong học tập thì ai cũng phải làm bài tập. Nếu chăm chỉ học tập cùng với sự giúp đỡ, hướng dẫn của thầy cô giáo và bạn hữu thì chắc chắn rằng các em sẽ học hành tiến bộ. Nếu có sự tiến bộ trong học tập thì đó là động lực thúc đẩy tinh thần phấn khởi say mê, ham thích học văn và có kế hoạch , thời gian biểu đọc nắm chắc từng văn bản truyện trong và ngoài sgk. - Với phương pháp thực hiện như trên học sinh được tự tìm ra kiến thức cần biết một cách độc lập tích cực. Do đó học sinh hứng thú, hiểu bài sâu sắc từ đó vận dụng tốt. Qua dạy đối chứng và kiểm nghiệm bằng kiểm tra trắc nghiệm tôi thấy chất lượng học tập được nâng lên một cách rõ rệt. Số học sinh yêu thích học văn ngày càng nhiều hơn.Từ đó các em có kế hoạch học hỏi thêm ở SGK, ở bạn bè, phát huy duy trì niềm say mê học văn của các em. Học sinh đã biết tự củng cố, ôn luyện các kiến thức bài tập, biết phối hợp các kiến thức đã học vào làm bài tập. 3) Khả năng áp dụng và nhân rộng - Sáng kiến đã được áp dụng từ năm học 2023- 2024 với học sinh lớp 8A, 8B và lớp 8C sau khi áp dụng chất lượng môn Văn 8 qua các kỳ kiểm tra đã được nâng lên rất nhiều. Tỉ lệ điểm mức khá và giỏi chiếm cao. Học sinh yếu đã có ý thức hơn trong việc tham gia các hoạt động học tập với các bạn trong tổ, trong lớp; - Với phương pháp thực hiện như trên học sinh được tự tìm ra kiến thức cần biết một cách độc lập tích cực. Do đó học sinh hứng thú, hiểu bài sâu sắc từ đó vận dụng tốt. Qua dạy đối chứng và kiểm nghiệm bằng kiểm tra trắc nghiệm tôi thấy chất lượng học tập được nâng lên một cách rõ rệt. Số học sinh yêu thích học môn ngữ văn ngày càng nhiều hơn.Từ đó các em có kế hoạch học hỏi thêm ở SGK, ở bạn bè, phát huy duy trì niềm say mê học văn của các em. Học sinh đã biết tự củng cố, ôn luyện các kiến thức bài tập, biết phối hợp các kiến thức đã học vào làm bài tập, luyện đề đọc hiểu. Cụ thể qua khảo sát: Trước khi áp dụng sáng kiến Lớp Sĩ số Giỏi Khá Trung bình Yếu ( kém) SL % SL % SL % SL % 8A 36 3 8,3 8 22,6 12 33,3 13 36,1 8B 36 9 25 7 19,4 11 30,2 14 38,9
4. 16 8C 37 6 16,2 8 22,2 10 22,8 14 38,9 Sau khi áp dụng sáng kiến Lớp Sĩ số Giỏi Khá Trung bình Yếu ( kém) SL % SL % SL % SL % 8A 36 16 44,4 10 27,8 9 25 1 2,8 8B 36 15 41,7 12 33,3 7 19,4 2 5,6 8C 37 22 27,8 11 29,7 6 16,2 1 2,7 - Trên cơ sở phân tích, đối chiếu, so sánh, một lần nữa tôi khẳng định: Sáng kiến kinh nghiệm “ Phát triển năng lực đọc hiểu văn bản truyện cho học sinh lớp 8” có khả năng áp dụng rộng rãi cho mỗi giáo viên dạy văn lớp 8 ở các trường THCS. Sáng kiến đã chỉ ra được việc cần thiết phải phân dạng các bài đọc hiểu truyện và việc ứng dụng của nó đồng thời chỉ rõ các phương pháp cụ thể để thực hiện từng nội dung. Giúp giáo viên có tài liệu để giảng dạy chủ đề của truyện một cách đầy đủ, hệ thống, khoa học. Từ đó nâng cao chất lượng cho học sinh không chỉ giới hạn trong việc giải quyết các câu hỏi trong giờ học chính mà được vận dựng linh hoạt trong các giờ ôn tập, học sinh tự học tự luyện đề do thầy cô cung cấp. Góp phần nâng cao kết quả trong kì thi giữa kì và cuối kì tạo tiền đề vững chắc cho việc học môn văn 9 trong năm học sau của các em. IV. Cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền Tôi xin cam kết bản báo cáo sáng kiến trên đây của tôi là không sao chép hoặc vi phạm bản quyền. TÁC GIẢ SÁNG KIẾN Nguyễn Thị Thu Hương
5. 17 CƠ QUAN ĐƠN VỊ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN XÁC NHẬN CỦA PHÒNG GD & ĐT