Sáng kiến kinh nghiệm Xây dựng môi trường bên trong lớp học cho trẻ lớp mẫu giáo 4-5 tuổi ở trường Mầm non Tân Thuỷ

Nội dung tóm tắt: Sáng kiến kinh nghiệm Xây dựng môi trường bên trong lớp học cho trẻ lớp mẫu giáo 4-5 tuổi ở trường Mầm non Tân Thuỷ

1. Tên biện pháp: “Xây dựng môi trường bên trong lớp học cho trẻ lớp mẫu giáo 4- 5 tuổi” ở Trường mầm non Tân Thuỷ. 1. Lý do chọn biện pháp: Để thực hiện tốt chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm” thì môi trường giáo dục có vai trò hết sức quan trọng tạo nên sự thành công của chuyên đề. Đặc biệt môi trường giáo dục trong lớp là rất quan trọng đến việc dạy và học của cô và trẻ, ở đó trẻ sẽ tham gia vào các hoạt động và các loại trò chơi khác nhau tùy thuộc vào môi trường mà trẻ đang hoạt động. Là một giáo viên dạy lớp 4-5 tuổi tôi nhận thấy việc xây dựng môi trường trong lớp cho trẻ mầm non là việc làm đã được các giáo viên thực hiện từ lâu. Giáo viên ít nhiều đã có sự tận dụng những nguồn nguyên vật liệu phế thải rồi xử lý sạch để có thể biến chúng thành những đồ vật trang trí, dụng cụ học tập và đồ chơi đơn giản giúp trẻ được học, được khám phá. Nhiều giáo viên cũng đã có nhiều cố gắng trong quá trình tự học, tự rèn luyện, tìm tòi những nội dung mới để xây dựng môi trường và tạo hứng thú cho trẻ khi tham gia hoạt động Tuy nhiên, việc xây dựng môi trường trong lớp mới chỉ mang tính hình thức, chủ yếu trang trí theo đúng chủ đề đang thực hiện và việc xây dựng đó chưa xuất phát từ trẻ, chưa kích thích tính tò mò, khám phá của trẻ. Mặt khác, trang thiết bị dạy học tuy đã được đầu tư mua sắm qua hàng năm khá đầy đủ song còn thiếu tính đồng bộ, ảnh hưởng phần nào đến sắp xếp bố trí sử dụng cho trẻ trong các hoạt động Do đó, khi học và chơi trẻ không hào hứng. Vì vậy, tôi nhận thấy muốn giúp trẻ chơi mà học, học bằng chơi, đảm bảo tính cá biệt thì đòi hỏi giáo viên phải xây dựng được môi trường cho trẻ hoạt động trong lớp sao cho: Hứng thú, nhu cầu, khả năng, thế mạnh của mỗi trẻ đều được hiểu, được đánh giá đúng và được tôn trọng; mỗi trẻ đều có cơ hội tốt nhất có thể để thành công; mỗi trẻ đều có cơ hội để học bằng nhiều cách khác nhau, đặc biệt là thông qua vui chơi, để trẻ phát triển hết khả năng, năng lực của mình, trẻ tích cực, chủ động tham gia các hoạt động làm việc nhóm để được trải nghiệm, trao đổi, chia sẻ và trình bày ý kiến của mình; biết suy nghĩ và vận dụng những điều đã học vào thực tế cuộc sống, giải quyết các tình huống mà trẻ gặp phải. Từ đó, giúp trẻ mạnh dạn, tự tin, tích cực, chủ động; tư duy, sáng tạo, thích thú tìm tòi, khám phá trong quá trình tham gia các hoạt động giáo dục ở trường, ở lớp.
2. Quá trình thực hiện áp dụng việc xây dựng môi trường giáo dục trong lớp theo phương pháp lấy trẻ là trung tâm giúp tôi đã đúc rút được một số kinh nghiệm và lựa chọn biện pháp: “Xây dựng môi trường bên trong lớp học cho trẻ lớp mẫu giáo 4- 5 tuổi ở Trường mầm non Tân Thuỷ”. Mong rằng từ biện pháp nhỏ này có thể góp phần vào việc xây dựng, tổ chức, hướng dẫn trẻ hoạt động một cách tích cực và đạt được hiệu quả hơn. 2. Mục đích của biện pháp: - Tạo nhiều cơ hội cho trẻ lựa chọn học liệu và hoạt động để trẻ có thể: chủ động, vui chơi, tìm tòi khám phá, thực hành, trải nghiệm, sáng tạo, hợp tác với bạn bè, trò chuyện và chia sẻ ý kiến. - Khích thích hứng thú, niềm ham thích say mê cho trẻ khi tham gia các hoạt động trong lớp; góp phần nâng cao hiệu quả đổi mới trong dạy học lấy trẻ làm trung tâm. - Biện pháp tạo hứng thu cho trẻ khi tham gia hoạt động trong lớp theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường. - Đồng thời tập trung vào những mặt đã làm được, đề xuất những hình thức mới mà giáo viên đã áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong việc xây dựng, sử dụng môi trường giáo dục trong lớp mà phương pháp truyền thống trước đây chưa làm được. 3. Cách tiến hành: Môi trường giáo dục có ảnh hưởng đến sự thành công trong học tập của trẻ và ảnh hưởng đến việc nội dung và kết quả mong đợi có đạt hay không. Đặc biệt môi trường bên trong lớp học rất quan trọng bởi chúng cung cấp nhiều cơ hội học tập và vui chơi khác nhau cho trẻ. Để thực hiện tốt biện pháp “Xây dựng môi trường bên trong lớp học cho trẻ lớp mẫu giáo 4-5 tuổi” ở Trường mầm non Tân Thuỷ tôi đã thực hiện như sau: * Trang trí môi trường xung quanh lớp học: Đối với trẻ mầm non, lớp học chính là mái nhà thứ hai của trẻ. Cảm giác đầu tiên khi trẻ bước vào lớp đó là sự gần gũi, thân thiện giống nhà của mình. Trong ngôi nhà ấy phải có sự tươi mới, hấp dẫn của những bức tranh, bức ảnh trang trí phù hợp theo chủ đề, phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Vì vậy, để trẻ hứng thú khi đến lớp tôi đã mạnh dạn thay mảng tường các góc hoạt động bằng nội dung tranh vẽ phong phú về chủ đề và hình thức hấp dẫn đẹp mắt nhằm lôi cuốn trẻ tích cực tham gia các hoạt động.
3. Khi trang trí mảng tường phía dưới, tôi chỉ dành 1/3 diện tích để dán các tranh ảnh có nội dung liên quan về chủ đề, 1/3 diện tích khác tôi dùng để tạo môi trường mở cho trẻ hoạt động ở các góc học tập, góc xây dựng, góc phân vai, 1/3 diện tích còn lại tôi dành để trưng bày sản phẩm huy động từ trẻ và từ phụ huynh trong việc trang trí môi truờng, như vậy vừa tiết kiệm thời gian vừa giúp trẻ hứng thú, tự tin khi sản phẩm của mình được trưng bày lên tường. Ví dụ: Chủ đề: “Thế giới động vật” Góc xây dựng: Tôi chỉ dán một tranh mẫu về gợi ý nội dung xây dựng theo chủ đề tuần đó, phần tường còn lại tôi sử dụng miếng dán âm dương dán sẵn và dán chữ (Bé dùng nguyên vật liệu và dụng cụ gì để xây, công trình của bé) cùng với hình ảnh các nguyên vật liệu bằng bìa cứng do các cháu làm như xi măng, gạch, cây xanh, xô, xẻng, bay, cào để ở rỗ nhựa trong góc, các loại hình khối để trẻ lắp ghép thành công trình; khi chơi trẻ không chỉ được biết nội dung trong góc xây gì mà trẻ phải chọn được các nguyên vật liệu và dụng cụ để xây nên công trình đó, trẻ chọn các hình để gắn để gắn lên tường nói lên ý định trẻ sẽ lắp ghép công trình gì. Góc học tập: Để tạo ra sự lạ mắt và hấp dẫn nhằm thu hút sự chú ý của trẻ, tôi đã ứng dụng các trò chơi thông minh của phần mềm kidrmart với ngôi nhà toán học của nàng bò MILLER gồm các căn phòng: Phòng lắp ghép, Máy đếm số, Trạm phân loại với các hình ảnh ngộ nghĩnh khác nhau phù hợp với chủ đề trẻ đang thực hiện. Với căn phòng Máy đếm số, trẻ sẽ được đếm các con vật, chơi trò chơi làm một con bọ với các loại đốm, đuôi, chân theo yêu cầu và theo ý thích; Để tăng thêm phần hấp dẫn của trẻ với sách, tôi đã tạo một khoảng không gian riêng với các loại hộp gắn tường để búp bê, rối tay và sách; phía dưới tôi sử dụng các lốp xe được trang trí với các loại trái cây như dưa hấu, trái wiki để làm bàn, ghế cho trẻ ngồi. Như vậy, trẻ được xem sách trong không gian ngồi thoải mái vừa chơi với thú bông, vừa chơi với sách rất thích thú, như mời gọi trẻ đến. Góc nghệ thuật: Tôi dành khoảng trống cho trẻ trưng bày các sản phẩm của mình theo từng chủ đề nhánh như các sản phẩm nặn, vẽ, xé dán, ghép hình.Và đặc biệt hơn, tôi đã thiết kế cho trẻ một sân khấu biểu diễn âm nhạc có các loại nhạc cụ phong phú được bố trí hợp lý như: đàn tơ rưng, đàn đá, đàn ogan, đàn ống được để hai bên sân khấu; những nhạc cụ khác như trống cơm, trống lắc, đàn ghi ta, song loan, thanh gõ, trống vỗ được gắn ở các móc trên tường vừa tiết kiệm diện tích, vừa
4. mang tính chất trang trí mà vẫn hấp dẫn trẻ .Với cách bày trí như vậy trẻ sẽ dễ dàng lấy, sử dụng và cất sau khi chơi. Trang trí hình ảnh theo hình thức cuốn chiếu theo các chủ đề nhánh của từng tuần tức là mỗi tuần phải trang trí làm nổi bật nội dung chủ đề tuần đó. Hình ảnh sưu tầm phải rõ ràng, màu sắc đẹp, dưới mỗi bức tranh tôi dán các dòng chú thích với kiểu chữ .vnAvant giúp trẻ luyện nhận biết, phát âm chữ cái. Các hình ảnh được dán vừa tầm mắt của trẻ: Không quá cao, không quá thấp. Ở phòng đón trẻ, từ đầu năm học tôi đã thay đổi các mảng tuyên truyền với hình thức đẹp, nội dung phong phú cập nhật thông tin cần thiết gần gũi với trẻ, với phụ huynh như mảng dành góc sinh nhật bé trong tháng, mảng dành cho bản tin của lớp về chương trình giảng dạy, lịch sinh hoạt, mảng dành cho gia đình và bé; các thông tin về phòng tránh đuối nước, an toàn trường học * Xây dựng góc hoạt động trong lớp. Bản thân tôi đã xây dựng các góc hoạt động trong lớp mang tính mở, được bố trí thuận tiện, linh hoạt dễ thay đổi, tạo điều kiện cho trẻ dễ dàng tự lựa chọn và thực hành, trải nghiệm; khuyến khích trẻ hoạt động theo nhiều cách khác nhau. Đồ dùng, đồ chơi phong phú về chủng loại, an toàn thẩm mĩ, phù hợp với chủ đề, đáp ứng mục tiêu giáo dục; được sắp xếp hấp dẫn hợp lý, thuận tiện cho trẻ trong sử dụng, vui chơi. Trong lớp tôi đã xây dựng một số góc cố định như: góc xây dựng, góc nghệ thuật, góc phân vai và một số góc di động có thể thay đổi cho nhau tùy từng chủ đề như góc học tập, góc dân gian, góc vận động, góc kỹ năng của bé, salon tóc, trung tâm thời trang Cách bố trí như vậy giúp tôi dễ dàng làm mới môi trường trong lớp qua từng chủ đề nhằm tạo sự mới lạ, kích thích hứng thú trẻ khám phá. Ví dụ: + Chủ đề “Bản thân” tôi đã xây dựng 3 góc cố định (góc xây dựng, góc nghệ thuật, góc phân vai) trong lớp và góc “Kỹ năng của bé” nhằm giúp trẻ trải nghiệm các kỹ năng năng sống phục vụ bản thân như chải tóc, tết tóc, cột tóc, cải – mở cúc áo, xếp dép, cởi – mặc áo quần. Đến chủ đề “Nghề nghiệp” tôi thay bằng góc “Trung tâm thời trang, salon tóc của bé” ở đó trẻ được hóa thân vào các nghề cắt tóc, thợ may bằng kinh nghiệm của trẻ. Còn với chủ đề “Bé vui hội trung thu” trẻ được trải nghiệm với các trò chơi dân gian, cách làm đèn trung thu ở “Góc dân gian”.
5. Như vậy, sự đa dạng các góc cho trẻ hoạt động trong lớp rất có ý nghĩa bởi: Trẻ có thể “chơi mà học, học bằng chơi”; tạo ra nhiều cơ hội cho trẻ thực hành và học hỏi; trẻ có nhiều sự lựa chọn hơn để có thể thực hiện theo hứng thú của mình. Hơn nữa, góc chơi còn giúp giáo viên có thể sử dụng để hỗ trợ cho kế hoạch dạy và học, đặc biệt là hỗ trợ từng cá nhân trẻ và từng nhóm nhỏ. Khi thiết kế các góc hoạt động, tôi luôn chú ý sắp xếp hợp lý sao cho: Góc yên tĩnh xa góc ồn ào (góc phân vai xa góc học tập, góc sách) hoặc các góc có thể sắp xếp cạnh nhau như góc xây dựng và góc phân vai kề nhau tạo sự liên kết các nhóm chơi ở trong hai góc, góc xây dựng tránh nơi đi lại; Góc thiên nhiên tôi đã tận dụng khoảng hiên ngoài lớp cho trẻ hoạt động thoải mái tránh sự ồn ào cho các góc khác. Bên cạnh việc sắp xếp phù hợp, tôi còn tạo ranh giới giữa các góc hoạt động như: Tận dụng các giá đồ chơi tạo thành ranh giới các góc, khoảng rộng ở các góc cách nhau hợp lý để đảm bảo an toàn và thuận tiện cho trẻ vận động. Ranh giới ở các góc không che tầm nhìn của trẻ và không cản trở việc quan sát của giáo viên. Đặt tên góc đơn giản, gần gũi, dễ hiểu phù hợp nội dung chủ đề đang thực hiện VD: Khi thực hiện chủ đề “Gia đình”, ở góc sách có thể đặt tên “Thư viện gia đình bé” nhưng ở chủ đề “Thế giới thực vật” có thể đặt tên “Vườn cổ tích” hay “Thư viện các loài cây” 4. Kết quả đạt được. Qua quá trình thực hiện với những biện pháp và cách làm trên, việc xây dựng môi trường ở lớp tôi đạt được những kết quả đáng phấn khởi, cụ thể như sau: - Đối với giáo viên Đã xác định được vai trò định hướng các hoạt động cho trẻ, luôn tạo cơ hội cho trẻ phát huy tính tích cực và độc lập, rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ; có kinh nghiệm trong việc xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Các tiết dự giờ, thao giảng thanh kiểm tra của trường đều đạt kết quả tốt. Sự quan tâm thích đáng của phụ huynh kết hợp với quá trình chịu khó học hỏi, sưu tầm, nghiên cứu, sáng tạo, khéo léo, tận tụy của bản thân trong việc xây dựng môi trường và làm đồ dùng, đồ chơi nên các cháu được học tập, vui chơi trong môi truờng an toàn, thân thiện, cởi mở giúp trẻ chủ động khám phá, trải nghiệm các hoạt động theo nhu cầu, phù hợp độ tuổi, ở đó trẻ được học mà chơi, chơi mà học; được bổ sung, củng cố, rèn luyện các kỹ năng.
6. - Đối với trẻ: Hình thành những mối quan hệ tốt với trường lớp, với gia đình, bạn bè và xã hội; phát triển kiến thức về môi trường xung quanh và những kinh nghiệm trong đời sống; đảm bảo an toàn về thể chất, tâm lý và đáp ứng nhu cầu trẻ. Trẻ hứng thú tích cực tham gia hoạt động; kiến thức, kỹ năng được củng cố, nhiều trẻ tỏ ra mạnh dạn tự tin trong giao tiếp, khả năng sáng tạo được bộc lộ rõ rệt, thể hiện rõ trong bản điều tra trẻ cuối học kỳ 1 vừa qua T Tiêu chí Trước khi thực hiện Sau khi thực hiện T TT Tỷ lệ TX Tỷ lệ TT Tỷ lệ TX Tỷ lệ % % % % 1 Trẻ hoạt động tích 15/25 60 10/25 40 1/25 4 25/25 96 1cực vào môi trường đã tạo trong lớp 2 Kỹ năng sử dụng 18/25 72 7/25 28 1/25 4 25/25 96 2môi trường trong lớp 3Hứng thú tham gia 15/25 60 10/25 40 1/25 4 25/25 96 3 các hoạt động Trong hội thi “Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” cấp trường lớp tôi đạt giải nhì. Trên đây là biện pháp nhỏ của tôi được rút ra từ thực tế ở lớp tôi. Bản thân tôi sẽ cố gắng học hỏi hơn nữa để tìm ra những giải pháp tối ưu nhằm đáp ứng nhu cầu hoạt động, khám phá của trẻ theo chương trình giáo dục mầm non mới. Rất mong nhận được sự góp ý của lãnh đạo cấp trên, của các đồng chí, đồng nghiệp để sáng kiến của tôi thực hiện có hiệu quả hơn trong việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại trường. HIỆU TRƯỞNG NGƯỜI VIẾT Dương Thị Thúy Hà Võ Thị Duyên