SKKN Kinh nghiệm về đổi mới công tác quản lý ở trường THPT Tam Giang

Nội dung tóm tắt: SKKN Kinh nghiệm về đổi mới công tác quản lý ở trường THPT Tam Giang

1. MỤC LỤC Trang ĐẶT VẤN ĐỀ 2 1. Lý do chọn đề tài 2 2. Phạm vi đề tài 2 GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 3 1. Thực trạng về công tác quản lý 3 3 2. Giải pháp thực hiện nhằm đổi mới công tác quản lý trong nhà trường 2.1. Đổi mới quản lý giáo dục (QLGD) bắt đầu từ cấp nào? 3 2.2. Đổi mới QLGD như thế nào? 4 2.2.1. Triển khai đồng bộ các giải pháp quản lý 4 2.2.2. Quản lý theo chuẩn 4 2.2.3. Thực hiện qui chế công khai 5 2.2.4. Chú trọng chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học 5 2.2.5. Về đổi mới kiểm tra, đánh giá 7 2.2.6. Chia sẻ quyền lực 8 2.2.7. Đổi mới công tác thi đua 8 2.2.8. Bồi dưỡng công tác quản lý 8 2.2.9. Chỉ đạo bằng văn bản, thông tin, thông báo 9 KẾT THÚC VẤN ĐỀ 9 1. Kết quả 9 2. Kiến nghị 10 KINH NGHIỆM VỀ ĐỔI MỚI CÔNG TÁC QUẢN LÝ Ở TRƯỜNG THPT TAM GIANG ĐẶT VẤN ĐỀ Không phải ngẫu nhiên mà Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh chủ đề "Đổi mới công tác quản lý, nâng cao chất lượng giáo dục” trong 2 năm học liên tiếp, năm học 2011-2012 và 2012-2013. Hiện nay, vấn đề đổi mới công tác quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục vẫn là vấn đề sống còn của ngành giáo dục và đào tạo. Điều đó cho thấy sự cần thiết phải đổi mới công tác quản lý không chỉ ở các cơ quan quản lý nhà nước mà ngay cả các cơ sở giáo dục nhằm nâng cao chất
2. lượng giáo dục. Tuy nhiên đổi mới như thế nào cho hiệu quả thì trong những năm qua, tại các cơ sở giáo dục vẫn chưa nhận được một kết luận nào thực sự cụ thể của các cấp quản lý, bởi chưa có sự đánh giá riêng cho công tác này nhằm giúp cho các cơ sở giáo dục làm tốt hơn nội dung đổi mới công tác quản lý, làm đòn bẩy để nâng cao chất lượng giáo dục. Song bằng sự nỗ lực của bản thân lãnh đạo nhà trường, của từng đơn vị, thực hiện phương hướng nhiệm vụ chung của ngành và bậc học, trong những năm học qua các cơ sở giáo dục đã có nhiều cố gắng tạo nên một sự thay đổi trong công tác quản lý mà hiệu quả của nó được thể hiện qua kết quả 02 mặt giáo dục và các hoạt động giáo dục trong nhà trường. Trên cơ sở những công việc đã làm được, tôi chọn đề tài "Đổi mới công tác quản lý” nhằm trao đổi, chia sẻ, học hỏi từ các đồng nghiệp nhằm tiếp tục bổ sung vào vốn kinh nghiệm ít ỏi của mình hầu thực hiện tốt hơn nữa công tác quản lý trong nhà trường, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ của ngành. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Thực trạng về công tác quản lý: Đội ngũ hiệu trưởng của tỉnh Thừa Thiên Huế bao gồm nhiều thầy cô vững vàng về phẩm chất chính trị, có tâm huyết với nghề, có ý thức tổ chức, kỷ luật tốt, đặc biệt sự năng động, sáng tạo thể hiện rõ nét ở các thầy, cô hiệu trưởng trẻ. Tuy không dám đánh giá về thực trạng công tác quản lý giáo dục trong nhà trường trên địa bàn của tỉnh, nhưng dựa vào thông báo các kết quả thanh tra, các báo cáo của ngành, cũng như kinh nghiệm của bản thân, tôi có thể nêu một số nhược điểm về công tác quản lý trong nhà trường như sau: - Do có nhiều kinh nghiệm trong nhiều năm làm công tác quản lý cũng như công việc được lặp đi lặp lại nên có cán bộ quản lý (CBQL) thường không thực hiện đầy đủ các chức năng quản lý như lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá. - Công việc của hiệu trưởng phụ thuộc nhiều vào sự "nhắc nhở” của Sở như làm báo cáo, sơ kết, tổng kết, công khai, tức là thiếu sự chủ động, sáng tạo. - Có sự khoán trắng cho các bộ phận giúp việc hoặc hiệu trưởng ôm hầu hết các công việc. Dù ở thái cực nào cũng không phù hợp với sự phân công trong nhà trường cũng như không mang lại hiệu quả. - Hoạt động trong nhà trường hầu như chỉ chịu trách nhiệm trước cơ quan chủ quản mà thiếu sự giám sát của xã hội, của người học, từ đó sinh ra chủ quan trong thực hiện nhiệm vụ và đánh giá kết quả.
3. - Công tác kiểm tra, đánh giá các hoạt động trong nhà trường lại càng chủ quan khi chỉ dựa vào những con số thống kê về tỷ lệ tốt nghiệp, xếp loại 2 mặt giáo dục, số giải HSG, II. Giải pháp thực hiện nhằm đổi mới công tác quản lý trong nhà trường: 1. Đổi mới quản lý giáo dục (QLGD) bắt đầu từ cấp nào? Nếu đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) là chuyển vị trí trung tâm từ người dạy sang người học thì cơ sở giáo dục là vị trí trung tâm trong tiến trình đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới QLGD nói riêng. Vì: - Cơ sở giáo dục là nơi thực hiện cam kết về chất lượng giáo dục với xã hội, chịu sự giám sát, đánh giá của người học, của các thành viên cơ sở giáo dục và của xã hội. - Chất lượng giáo dục phụ thuộc vào 4 yếu tố: đội ngũ, cơ sở vật chất, đầu vào và công tác quản lý, trong đó công tác quản lý giữ vai trò quan trọng. Trong điều kiện đội ngũ, cơ sở vật chất, đầu vào như nhau, nơi đâu quản lý tốt thì nơi đó có chất lượng tốt hơn. 2. Đổi mới QLGD như thế nào? 2.1. Triển khai đồng bộ các giải pháp quản lý: Quản lý nhà trường là quản lý theo mục tiêu chất lượng, tức là phải làm cho chương trình, nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục phù hợp với các đối tượng học sinh cụ thể, các điều kiện học tập cụ thể. Điều này, một mặt đòi hỏi Hiệu trưởng phải có kế hoạch tổ chức thực hiện chương trình, mặt khác chỉ đạo tổ chức thực hiện tất cả các hoạt động giáo dục trong nhà trường, điều kiện cơ sở vật chất, ứng dụng công nghệ thông tin, công tác đào tạo, bồi dưỡng tức là triển khai đồng bộ các giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. 2.2. Quản lý theo chuẩn: Chuẩn là hệ thống các yêu cầu cơ bản đối với cá nhân, đơn vị về một số nội dung nào đó nhằm đáp ứng hay thực hiện một nhiệm vụ nào đó. Hiện nay trong nhà tường chúng ta quản lý theo các chuẩn: trường đạt chuẩn quốc gia (thông tư 06/2010/TT-BGDĐT); chuẩn nghề nghiệp giáo viên (thông tư 30/2009/TT-BGDĐT); chuẩn hiệu trưởng trường THCS, THPT (thông tư 29/2002/TT-BGDĐT); tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường THPT (theo Quyết định số 80/2008/QĐ-BGDĐT); tiêu chuẩn đánh giá trường học thân thiện, học sinh tích cực (chỉ thị 40/2008/CT-BGDĐT); các tiêu chí đánh giá trong công tác thanh tra trường học; tham khảo bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động trong trường học của SREM, kể cả chuẩn kiến thức, kỹ năng. Các chuẩn hiện hành có tác dụng định hướng trong phấn đấu rèn luyện của bản thân Hiệu trưởng và giáo viên, trong công tác xây dựng đội ngũ, trong điều hành các hoạt động trong nhà trường. Vì vậy trong công tác quản lý, dựa vào các yêu cầu của chuẩn và điều kiện thực tế của đơn vị, Hiệu trưởng cần lập kế hoạch ngắn hạn, dài hạn, xác định ta đang ở vị trí nào, xây dựng lộ trình thực hiện, thì chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả hoạt động cao với thời gian tối thiểu. Hiện nay dự án SREM đang xây dựng bộ tiêu chí khả dĩ đánh giá được hiệu quả hoạt động của nhà trường một cách toàn diện, công bằng và chính xác. Các tiêu chí đánh giá phong trào xây
4. dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực, thanh tra, trường chuẩn và kiểm định chất lượng giáo dục được tích hợp trong bộ tiêu chí giám sát, đánh giá trong trường học của SREM. Sau khi hoàn thành, đề nghị lãnh đạo ngành ban hành các văn bản pháp qui tạo cơ sở pháp lý cho các cơ sở giáo dục có căn cứ thực hiện. 2.3. Thực hiện qui chế công khai theo thông tư 09/2009/TT-BGDĐ ngày 07/5/2009, theo đó các trường thực hiện công khai về chất lượng giáo dục, điều kiện đảm bảo chất lượng, thu chi tài chính để người học, các thành viên trong trường và xã hội giám sát, đánh giá, đồng thời qua đó còn thể hiện trách nhiệm của nhà trường bằng sự cam kết về chất lượng giáo dục trước xã hội. Nhà trường thực hiện với đầy đủ tinh thần trách nhiệm, phải thu hút được sự quan tâm, niềm tin và sự đồng thuận của xã hội mà trước hết là cha mẹ học sinh. Có như vậy chúng ta mới nhận được sự hỗ trợ về vật chất cũng như tinh thần từ phía xã hội. 2.4. Chú trọng chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học: Phương pháp dạy học bao gồm phương pháp giảng dạy (của giáo viên) và phương pháp học tập (của học sinh) đều lấy học sinh làm trung tâm. Nhà trường cần có nhiều hình thức bồi dưỡng về đổi mới phương pháp giảng dạy cho GV thông qua hội thảo chuyên đề, sinh hoạt tổ chuyên môn ở cụm, ở trường, và đặc biệt là việc chuẩn bị lên lớp như soạn giáo án. Việc soạn giáo án là nhân tố đầu tiên có vai trò quan trọng đối với hiệu quả giờ học. Giáo án bao gồm không chỉ nội dung, phương pháp giảng dạy mà cả cách thức tổ chức hoạt động của giáo viên và học sinh, làm sao cho học sinh được suy nghĩ nhiều hơn, hành động nhiều hơn, hợp tác học tập với nhau nhiều hơn, bày tỏ ý kiến của mình nhiều hơn (thể hiện vai trò trung tâm của học sinh). Theo tôi, một bài giảng đổi mới có 2 đặc điểm: Một là: Mọi học sinh đều tham gia học tập thông qua các hoạt động (học sinh là trung tâm). Hai là: Học sinh nắm được những kiến thức cơ bản (hiệu quả của tiết dạy). Với đặc điểm đó, tôi đề xuất mẫu thiết kế bài giảng như sau: Hoạt động của thầy và trò Kiến thức cơ bản cần đạt được Nêu các hoạt động của GV (nêu câu hỏi, hướng Những kiến thức, kỹ năng chuẩn cần đạt, được dẫn HS làm việc, ), của HS (trả lời, nghiên cứu khám phá thông qua các hoạt động trên SGK, làm việc nhóm, làm việc trên bảng, thí nghiệm, làm báo cáo nhỏ Sử dụng hiệu quả các nhóm phương pháp (dùng lời, trực quan, thực hành) phù hợp với đối tượng, nội dung bài học; bồi dưỡng tình cảm hứng thú, tinh thần chủ động, thái độ tích cực trong học tập của HS; hướng dẫn HS sử dụng hợp lí SGK ở nhà cũng như trên lớp, kiên quyết khắc phục tình trạng dạy học theo lối đọc-chép. Nhà trường nên điều hành hoạt động dạy học theo hướng nâng cao vai trò chủ động của người học, ví dụ như tăng cường dạy học tại phòng bộ môn.
5. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin để phục vụ đổi mới PPDH. Khai thác tối đa hiệu quả các phòng học bộ môn, thực hiện đầy đủ các tiết thực hành, phát huy tính tích cực của HS trong việc khám phá tri thức mới, củng cố kiến thức đã học. Củng cố nề nếp hoạt động của tổ, nhóm chuyên môn; nội dung sinh hoạt cần tập trung trao đổi giáo án, thiết kế bài dạy, tìm hiểu những vấn đề khó, trao đổi các tình huống dạy học theo hướng đổi mới PPDH, rút kinh nghiệm tiết dạy, Việc đánh giá tiết dạy phải chuyển từ chú ý đến nghệ thuật truyền thụ của GV sang chú ý đánh giá năng lực tổ chức các hoạt động tự lực, khám phá tri thức của HS. 2.4. Về đổi mới kiểm tra, đánh giá: Coi trọng việc phân tích kết quả kiểm tra, qua đó giúp GV điều chỉnh hoạt động giảng dạy, giúp HS biết tự đánh giá kết quả học tập để phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu trong học tập; các cấp quản lí điều chỉnh, bổ sung công tác chỉ đạo dạy học, kiểm tra đánh giá một cách kịp thời. Bồi dưỡng GV về kĩ năng ra đề, soạn đáp án và chấm bài thi, kiểm tra bằng hình thức tự luận, trắc nghiệm, bám sát chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình với 3 cấp độ: Biết, Thông hiểu, Vận dụng sáng tạo. Kiểm tra đánh giá không chỉ cho điểm mà phải có nhận xét, lời phê (liên quan đến kiến thức, đạo đức của học sinh) Lập ngân hàng các câu hỏi, bài tập, đề thi, giáo án, tài liệu tham khảo trên Website của trường, tạo điều kiện để GV có thể tham khảo tư liệu, đề kiểm tra từ các website của các trường bạn, của Sở, Căn cứ vào đặc trưng của các nhóm môn học để nâng cao chất lượng dạy học các môn học và hoạt động giáo dục. Đối với các môn KHXH-NV, cần khắc phục tình trạng kiểm tra thiên về ghi nhớ kiến thức, tăng cường ra đề "mở” nhằm kiểm tra mức độ thông hiểu và vận dụng sáng tạo kiến thức để giải quyết vấn đề và tạo cơ hội cho HS biểu đạt chính kiến của bản thân khi làm bài. Đối với các môn KHTN, cần phát triển kĩ năng tư duy logic, kĩ năng thực hành, thói quen vận dụng sáng tạo kiến thức vào thực tiễn. Cần kết hợp một cách hợp lí hình thức tự luận với hình thức trắc nghiệm khách quan trong kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS. Trong kiểm tra miệng có thể tiến hành vào đầu giờ hoặc trong quá trình dạy học (đầu giờ, giữa giờ, cuối giờ). Khi kiểm tra miệng, cần chú ý rèn luyện kĩ năng nói, kĩ năng diễn đạt trước tập thể; Kiểm tra 1 tiết cần vận dụng linh hoạt giữa câu hỏi trắc nghiệm và tự luận. 2.5. Chia sẻ quyền lực: Hiệu trưởng không nên nắm mọi quyền hành trong tay mà cần chia sẻ quyền lực để CBGVNV tham gia vào quá trình đưa ra các quyết định liên quan đến nhà trường, tham gia điều hành các hoạt động trong nhà trường. Theo thời gian, Hiệu trưởng sẽ giảm dần vai trò hướng dẫn và mang lại cơ hội cho các thành viên khác phát huy tinh thần trách nhiệm và năng lực của mình. Như vậy đổi mới QLGD không chỉ đổi mới cách làm của Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng mà còn đổi mới từ GVBM, GVCN (trong công tác quản lý lớp học) đến tổ trưởng chuyên môn (tổ chuyên môn). Sự phân cấp rất cần được thể hiện trong nhà trường, đặc biệt là
6. nâng cao vai trò của tổ trưởng bộ môn, làm sao cho tổ trưởng bộ môn cũng thực hiện công tác quản lý tổ với đầy đủ các chức năng quản lý. Trong QLGD cần tránh đi sâu vào công tác hành chính, sự vụ, càng không nhằm quản lý con người mà quan trọng là quản lý công việc, quản lý kế hoạch (trường, tổ). Chỉ có quản lý công việc thì người làm việc mới tự chủ, sáng tạo và mang lại hiệu quả thực sự, còn quản lý con người thì họ sẽ làm việc chỉ với mục đích đối phó. 2.6. Đổi mới công tác thi đua: Sở và trường cần đổi mới công tác thi đua, đảm bảo tính khoa học, công bằng, công khai từ khâu xây dựng các tiêu chí, triển khai thực hiện đến việc kiểm tra đánh giá. Kiên quyết khắc phục bệnh thành tích, hình thức. Gắn liền việc khen và thưởng một cách hợp lý và xứng đáng, sao cho phong trào thi đua thực sự trở thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy mọi người đoàn kết, cùng nhau phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ. 2.7. Bồi dưỡng công tác quản lý cho một số vị trí chủ chốt trong nhà trường như phó hiệu trưởng, chủ tịch công đoàn, tổ trưởng chuyên môn nhằm có một tập thể đủ hiểu biết, đủ mạnh, đủ bản lĩnh để thực hiện đổi mới công tác QLGD trong trường, từ đó sẽ tác động làm chuyển biến chất lượng giáo dục. 2.8. Chỉ đạo bằng văn bản, thông tin, thông báo: Tránh hội họp nhiều, phải có kế hoạch cho các cuộc họp trong tháng. Tăng cường chỉ đạo bằng văn bản, thông tin, thông báo, vừa tiết kiệm được thời gian, vừa tạo cơ sở pháp lý nhằm ràng buộc trách nhiệm đối với các thành viên trong hội đồng, mà trước hết là các tổ trưởng. KẾT THÚC VẤN ĐỀ 1. Kết quả: Qua 3 năm thực hiện, chưa thể mang lại một kết quả cụ thể, mang tính định lượng nhưng trên góc độ Hiệu trưởng tôi có thể bước đầu đánh giá được những thay đổi mang tính tích cực trong nhà trường như sau: Thứ nhất, hoạt động của nhà trường, Hiệu trưởng và giáo viên được định hướng rõ ràng, xác định được lộ trình phấn đấu trước mắt cũng như lâu dài (ví dụ, sau khi thực hiện tự đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp, tất cả giáo viên đều nêu chỉ tiêu phấn đấu, đến hết năm học 2013 – 2014, 100% đạt chuẩn loại khá trở lên; đó cũng chính là chỉ tiêu phấn đấu của trường trong quá trình xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia (nay trường đã được công nhận). Một sự phấn đấu hoàn toàn tự giác, việc đánh giá cũng minh bạch, khách quan, công khai. Thứ hai, công tác điều hành trong nhà trường được phân công rõ ràng, có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận, phát huy được sức mạnh trí tuệ của tập thể đảm bảo được qui chế dân chủ trong nhà trường. Qua phân cấp trong nhà trường, vai trò của tổ trưởng được phát huy tối đa
7. khi họ thực hiện đủ các chức năng quản, công tác kiểm tra được thực hiện chặt chẽ, sát đối tượng, kịp thời. Thứ ba, công tác thi đua được tổ chức theo dõi, đánh giá, xếp loại hàng tháng. Sự đổi mới trong công tác thi đua đã bắt đầu phát huy tác dụng làm cho mọi người nghiêm túc hơn trong việc thực hiện ngày, giờ công lao động (nhất là dự chào cờ, họp, dạy thay ); tăng cường trách nhiệm trong quản lý học sinh (vì học sinh vi pham hay lớp có vị thứ thi đua thấp thì GVCN bị trừ điểm thi đua) 2. Kiến nghị: - Sở Giáo dục và Đào tạo nên tổ chức hội nghị chuyên đề đánh giá một cách toàn diện thực trạng và những kết quả đạt được trong quá trình đổi mới công tác quản lý của toàn ngành trong thời gian qua, làm cơ sở để phát huy hiệu quả công tác quản lý trong thời gian tới, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của việc “đổi mới căn bản và toàn diện” nền giáo dục và đào tạo nước nhà. - Sở nên xây dựng một kỷ yếu tập hợp những bài nghiên cứu, những sáng kiến kinh nghiệm có giá trị về đổi mới công tác quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý, chuyên viên toàn ngành nhằm chia sẻ những thông tin quản lý, giúp nhau hoàn thiện hơn trong quá trình đổi mới quản lý tại các cơ sở giáo dục trong toàn tỉnh.