Sáng kiến kinh nghiệm Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà

Nội dung tóm tắt: Sáng kiến kinh nghiệm Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà

1. 9 Năm học 2022-2023 là năm mà ngành giáo dục đang cố gắng khắc phục những tồn tại do dịch bệnh để lại, các nhà trường luôn phải thích ứng với sự linh hoạt trong các hoạt động dạy và học. Điều này ít nhiều ảnh hưởng tới hoạt động học của học sinh, đặc biệt hoạt động tự học, tự tìm tòi để phát huy phẩm chất năng lực của mình. Qua đó giúp các em có ý thức hơn trong việc tự họ, tự rèn luyện và tự giác nâng cao ý thức trong học tập. Ai cũng biết rằng “ ăn để mà sống, mà tồn tại” và không ai có thể “ăn thay” được. Muốn tồn tại, muốn sống và phát triển thì bản thân con người trước hết phải “tự ăn” - “có thực mới vực được đạo”. Và rằng ai cũng hiểu muốn có trí thức thì mỗi con người đều phải tự học, tự rèn luyện không ai có thể học thay được cho mình, mà phải tự lao động để kiếm sống. Trong cuộc đời, bố mẹ, thầy cô giáo không thể nắm tay dẫn dắt, che chở cho các em mãi được. Do đó vai trò tự học, tự rèn luyện giải bài tập là yếu tố cơ bản nhất quyết định thắng lợi. Mỗi thành công là 99% mồ hôi và nước mắt, chỉ còn lại 1% là bẩm sinh; Hướng dẫn học sinh học bài và làm bài tập ở nhà trước hết cần phải xác định cho các em ý thức học tập tự giác. Cụ thể học tập vừa là quyền lợi vừa là nghĩa vụ, vừa là học vừa cũng là chơi vì chơi để mà học, học để mà chơi. Không câu nệ, gò bó các em, bắt các em phải học nhiều bằng cách ra nhiều câu hỏi và bài tập. Chỉ nên ra những câu hỏi trọng tâm, bài tập đơn giản dễ hiểu, dễ nhớ đáp ứng với yêu cầu nội dung bài giảng là đủ. Như vậy tự học ở nhà, rèn luyện cho các em thói quen độc lập suy nghĩ, không lùi bước trước những câu hỏi khó, bài tập khó. 2.2. Tinh thần vượt khó hăng say hứng thú trong học và làm bài Trước hết phải đề cao tinh thần ý chí vượt khó khăn, say sưa yêu thích môn toán . Học toán quả thật không phải chuyện dễ. Bởi vì toán học đòi hỏi tư duy lập luận logic chính xác, chặt chẽ. Kết quả lại phải đúng với thực tế, yêu cầu cường độ học tập cũng như thời gian nhiều hơn so với các môn khác. Nếu không có tinh thần vượt khó thì không thể hoàn thành nhiệm vụ; Một khái niệm, một định nghĩa, công thức, định lí, chưa hiểu hay một bài toán chưa giải được có thể làm cho em chán nản, thiếu tự tin rồi đi đến nản chí và không muốn học môn toán. Hễ có giờ toán là các em lo sợ. Các thầy, cô giáo
2. 10 phải hiểu tâm lí học toán của học sinh để khắc phục nhược điểm sợ học môn toán. Mặt khác kiến thức toán học thực sự có mối liên hệ móc xích, hữu cơ xuyên suốt trong chương trình toán học ở tất cả các lớp. Không hiểu kiến thức cơ bản ở lớp dưới thì khó có thể lĩnh hội các kiến thức ở lớp cao hơn. Thông thường các em chưa thực sự thành thạo kĩ năng thực hiện các phép tính nên ảnh hưởng tới tiếp thu bài mới, đó là chưa nói đến việc giải các bài tập. Từ đó đâm ra ngại khó, lười học, lười suy nghĩ, và sẽ không hứng thú học toán. Nhưng ở đời cũng không thiếu những ví dụ về những cái lúc đầu thì sợ, dần dần bớt sợ, đi đến làm quen, cuối cùng là thích là say mê. Khi đã bắt đầu yêu thích toán rồi thì sẽ tự giác học tập, say sưa học tập, nhưng cuối cùng học tập đạt kết quả cao, thì phải thường xuyên rèn luyện phương pháp học tập. Tất cả mọi công việc, không có lòng đam mê, hăng say và chịu khó thì không thể thành công. Công việc học toán cũng vậy. Do đó phải biết khơi dậy tinh thần sáng tạo, ý chí nghị lực phi thường của lớp trẻ, khích lệ các em hăng say trong môn học bằng cách ra bài tập và đặt câu hỏi từ dễ đến khó, khuyến khích cho điểm để các em phấn khởi. Cố gắng liên hệ các câu hỏi, bài tập thực tế, rút ra cái hay cái đẹp của toán học trong bài học để tạo nguồn cảm hứng, say sưa học tập môn toán. 2.3. Cách học bài ở nhà Trước hết học sinh cần phải có phong cách khoa học trong học tập, tự rèn luyện cho mình các thói quen tốt sau đây: -Thói quen tập trung chú ý: nếu khi học các em biết tập trung chú ý thì hiệu suất học tập sẽ cao hơn, tránh vừa học vừa xem ti vi, vừa nghe nhạc. a. Thói quen làm việc theo thời gian biểu Là học sinh biết tập cho mình tự lên thời gian biểu cho từng ngày, từng tuần, từng tháng, việc lên thời gian biểu như thế giúp các em hình dung được các công việc phải làm và có phương án cụ thể điều chỉnh hợp lí khi cần thiết, phải tập được thói quen giờ nào việc ấy. Việc hôm nay không để đến ngày mai. b. Thói quen “xào bài” Giáo viên cần hướng dẫn học sinh xào bài khi học bài ở nhà theo trình tự:
3. 11 + Những kiến thức thu nhận được ở lớp cần phải được tái diễn trong bộ nhớ. Bằng cách hồi tưởng lại những gì nghe thấy. Học sinh cần 9, 10 phút để hình dung lại toàn bộ nội dung bài giảng; + Sau đó ghi nhận những điều cơ bản trọng tâm của bài và tự làm lại các ví dụ mà giáo viên đã đưa ra minh hoạ, thực tế cho thấy nhiều học sinh về nhà không tự ghi lại kiến thức đã nghe, đã hiểu, do đó sau một thời gian lượng kiến thức bị mai một dần, dẫn tới bị rỗng kiến thức. Khi xào bài hầu hết những bài giảng trên lớp được học sinh hồi tưởng lại lần hai góp phần hiểu và nhớ thêm một lần nữa, do mới học xong nên nhớ được hầu hết các nội dung bài giảng trên lớp giúp học sinh thuộc nhanh hơn, từ đó không tốn thời gian. Sau khi xào bài học sinh có thể tự mình đưa ra những ý kiến, nhận xét của bản thân đúng hay sai? Cần kiểm tra đối chiếu với sách giáo khoa , sách bài tập hay tài liệu tham khảo, nếu chỗ nào chưa hiểu thì ghi lại hỏi thầy hỏi bạn. Cuối cùng ghi lại vào sổ tay toán học cho riêng mình. c. Thói quen đọc và nghiên cứu sách giáo khoa trước khi đến lớp Để chủ động trong học tập , học sinh nên bớt chút thời gian đọc trước nội dung sắp học, sơ bộ nắm được ý chính, cơ bản đến khi học, học sinh chủ động hơn khi tham gia chiếm lĩnh kiến thức ở trên lớp. 2.4. Cách làm bài tập Để giải bài tập toán ở nhà, trước hết ta cần đọc kĩ đề bài, phân tích và xác định bài tập cần sử dụng định lí nào, công thức hay khái niệm gì? Đồng thời có thuộc kiểu dạng nào, giống hay không giống các bài tập đã học, hay ví dụ trong bài giảng trên lớp. Từ những kiến thức đã lĩnh hội, ta mới áp dụng để đưa ra quyết định giải pháp cụ thể đối với bài tập đã cho.Với những bài toán khó quá, không giải được ta cần đọc thêm sách tham khảo, hỏi bạn bè, thầy cô giáo để tìm hướng giải quyết, không nên chép lời giải của sách giáo khoa, hay cách làm của ai đó mà phải tự mình nghiên cứu suy nghĩ phát hiện ra cách giải của bài toán. Sau khi giải xong đặt câu hỏi xem có cách nào khác hay hơn, ngắn gọn hơn cách đã giải, đồng thời thử đề xuất một bài toán tương tự như bài tập đã làm. Cuối cùng ghi cách giải hay, độc đáo vào sổ tay toán học riêng của mình.
4. 12 III. HIỆU QUẢ DO SÁNG KIÉN ĐEM LẠI 1. Hiệu quả kinh tế Từ việc áp dụng thành công sáng kiến vào thực tiễn, tôi nhận thấy phụ huynh học sinh đã tiết kiệm được rất nhiều thời gian trong việc kèm cặp con em mình học tại nhà. Các em học sinh đã chủ động, sáng tạo phát huy được phẩm chất năng lực thông qua việc hoàn thành các nhiệm vụ giáo viên giao. 2. Hiệu quả về mặt xã hội Niềm tin, sự ủng hộ của phụ huynh và các em trong việc áp dụng sáng kiến đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng của việc dạy học môn Toán nói riêng. Các em học sinh tự tin, sáng tạo hơn trong học tập, yêu thích môn Toán từ đó chất lượng môn học ngày càng được nâng cao và bền vững.Vì vậy: a) Đối với người thầy - Phải nỗ lực vượt khó, phải nắm vững kiến thức trọng tâm để có đủ năng lực xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập dẫn dắt một cách khoa học. - Phải nắm vững một số kỹ thuật để soạn bài và dạy theo con đường trực quan phân tích. -Người thầy phải nắm bắt kịp thời theo yêu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy nhất là ở giai đoạn đổi mới phương pháp dạy học. -Tham khảo các tài liệu có liên quan đến bài giảng, thường xuyên củng cố và nâng cao chuyên môn nghiệp vụ. -Giảng dạy phải tường minh, chính xác các kiến thức cơ bản của toán học. Nghiên cứu kỹ chính xác được rõ mục tiêu của từng bài để xây dựng phương pháp giảng dạy cho phù hợp. -Khuyến khích động viên học sinh, khen chê kịp thời, đúng lúc. Chú ý giúp và phân công học sinh khá, giỏi giúp đỡ các em có học lực trung bình, yếu nắm được kiến thức cơ bản, mở rộng kiến thức cho học sinh khá, giỏi. b) Đối với trò:
5. 13 -Học sinh phải thật sự nỗ lực, kiên trì, vượt khó và phải thực sự hoạt động trí óc, phải có óc phân tích một bài toán, biết nắm vững đặc thù của các bài toán để có thể đưa bài toán về dạng quen thuộc đã biết cách giải. -Phải cần cù chịu khó, ham học hỏi, sử dụng sách tham khảo vừa sức, hiệu quả. -Học đi đôi với hành để củng cố khắc sâu kiến thức cơ bản của toán học. - Học bài và làm bài tập ở nhà phải có tinh thần tự lực tự cường đồng thời phải thấy được đó là quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi học sinh. Bởi vì công việc này không ai có thể học thay, làm thay được. Do đó muốn đạt kết quả cao trong học tập thì ai cũng phải làm bài tập. Nếu chăm chỉ học tập cùng với sự giúp đỡ, hướng dẫn của thầy cô giáo và bạn hữu thì chắc chắn rằng các em sẽ học hành tiến bộ. Nếu có sự tiến bộ trong học tập thì đó là động lực thúc đẩy tinh thần phấn khởi say mê, ham thích học toán và có lòng đam mê, tình yêu toán học nghĩa là “Cái gì thuộc về con người thì không xa lạ đối với tôi”. - Với phương pháp thực hiện như trên học sinh được tự tìm ra kiến thức cần biết một cách độc lập tích cực. Do đó học sinh hứng thú, hiểu bài sâu sắc từ đó vận dụng tốt. Qua dạy đối chứng và kiểm nghiệm bằng kiểm tra trắc nghiệm tôi thấy chất lượng học tập được nâng lên một cách rõ rệt. Số học sinh yêu thích toán ngày càng nhiều hơn.Từ đó các em có kế hoạch học hỏi thêm ở SGK, ở bạn bè, phát huy duy trì niềm say mê học toán của các em. Học sinh đã biết tự củng cố, ôn luyện các kiến thức bài tập, biết phối hợp các kiến thức đã học vào làm bài tập. 3. Khả năng áp dụng và nhân rộng Sáng kiến đã được áp dụng từ năm học 2022-2023 với học sinh lớp 9A và lớp 9B, sau khi áp dụng chất lượng môn Toán qua các kỳ kiểm tra đã được nâng lên rất nhiều. Tỉ lệ điểm mức khá và giỏi chiếm cao. Học sinh yếu đã có ý thức hơn trong việc tham gia các hoạt động học tập với các bạn trong tổ, trong lớp. Với phương pháp thực hiện như trên học sinh được tự tìm ra kiến thức cần biết một cách độc lập tích cực. Do đó học sinh hứng thú, hiểu bài sâu sắc từ đó vận dụng tốt. Qua dạy đối chứng và kiểm nghiệm bằng kiểm tra trắc nghiệm tôi
6. 14 thấy chất lượng học tập được nâng lên một cách rõ rệt. Số học sinh yêu thích toán ngày càng nhiều hơn.Từ đó các em có kế hoạch học hỏi thêm ở SGK, ở bạn bè, phát huy duy trì niềm say mê học toán của các em. Học sinh đã biết tự củng cố, ôn luyện các kiến thức bài tập, biết phối hợp các kiến thức đã học vào làm bài tập. Cụ thể qua khảo sát: Lớp TS Giỏi Khá T b Yếu Kém HS TS % TS % TS % TS % TS % 9A 40 20 50 15 37,5 5 12,5 0 0 0 0 9B 36 9 25 10 27,8 15 41,7 2 5,6 0 0 Tôi nhận thấy sáng kiến: Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà có thể nhân rộng, áp dụng cho học sinh các lớp khác từ năm học 2023-2024. IV. Cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền Tôi xin cam kết bản báo cáo sáng kiến trên đây của tôi là không sao chép hoặc vi phạm bản quyền. TÁC GIẢ SÁNG KIẾN Nguyễn Thị Vân Anh
7. 15 CƠ QUAN ĐƠN VỊ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN (Kí tên, đóng dấu) XÁC NHẬN CỦA PHÒNG GD & ĐT (Kí tên, đóng dấu)