Sáng kiến kinh nghiệm Một số hình thức dạy trẻ 24-36 tháng phát triển nhận thức trong hoạt động nhận biết tập nói

Nội dung tóm tắt: Sáng kiến kinh nghiệm Một số hình thức dạy trẻ 24-36 tháng phát triển nhận thức trong hoạt động nhận biết tập nói

1. UBND QUẬN HOÀN KIẾM TRƯỜNG MẦM NON LÝ THƯỜNG KIỆT SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Một số hình thức dạy trẻ 24 - 36 tháng phát triển nhận thức trong hoạt động nhận biết tập nói Lĩnh vực/ Môn: Giáo dục nhà trẻ Cấp học: Mầm non Họ và tên: Nguyễn Thị Vân Chức vụ: Giáo viên lớp Nhà tr ẻ ĐT: 01222265255 Email: khoatran0908@gmail.com Đơn vị công tác: Trường mầm non Lý Thường Kiệt Quận Hoàn Ki ếm - Hà Nội Hoàn Kiếm, tháng 4 năm 2018 1
2. MỤC LỤC Nội dung Trang MỤC LỤC 1 I. ĐẶT VẤN ĐỀ 2 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 2 1. Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề 2 nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm 2. Thực trạng vấn đề 3 3. Biện pháp tiến hành 3 4. Hiệu quả SKKN 7 III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 7 1.Ý nghĩa của SKKN 7 2.Nhận định chung 7 3.Bài học kinh nghiệm 8 4. Ý kiến đề xuất 8 PHỤ LỤC 9 IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO 16 1
3. I. ĐẶT VẤN ĐỀ Trẻ 24-36 tháng mới phát âm được một đến 2 từ, lời nói của trẻ còn chưa rõ ràng mạch lạc, vốn từ của trẻ còn ít, đa số các cháu còn nói ngọng, nói lắp, nói không rõ chữ, rõ ý, hay lặp lại các câu nói của cô. Mặt khác các cháu còn nhỏ nên thường có phản ứng chậm chạp hoặc rất khó khăn để hiểu những yêu cầu của cô giáo. Vì bộ máy phát âm của trẻ còn yếu ớt rất nhạy cảm và còn tiếp tục hoàn chỉnh cùng với sự phát triển chung của cơ thể. Thông qua quá trình quan sát ở những giờ hoạt động nhận biết tập nói, tôi thấy các cháu rất thích được trò chuyện, thích được giao tiếp và thích được nói nhưng vì ngôn ngữ vốn từ còn hạn chế, các cháu sử dụng ngôn ngữ thụ động nhiều trẻ rất muốn nói những lại không thể diễn đạt được hết những suy nghĩ yêu cầu của mình dẫn đến tình trạng cô hiểu sai ý trẻ, hoặc có một số cô không hiểu trẻ nói gì, không đáp ứng được nhu cầu của trẻ khiến trẻ sợ đến lớp. Bản thân tôi là một giáo viên được trực tiếp chăm sóc nuôi dưỡng và giáo dục trẻ. Tôi thấy mình phải có trách nhiệm nhận thức đầy đủ về vị trí và tầm quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ nhà trẻ thông qua hoạt động nhận biết tập nói. Tôi luôn trăn trở suy nghĩ tìm ra những giải pháp, biện pháp tối ưu nhất để trẻ được tiếp thu một cách có hiệu quả đáp ứng được yêu cầu giáo dục hiện nay, chính vì vậy tôi chọn đề tài “Một số hình thức dạy trẻ 24 – 36 tháng phát triển nhận thức trong hoạt động nhận biết tập nói” để làm đề tài nghiên cứu. II.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm Hoạt động nhận biết tập nói giúp trẻ nhận biết và tập nói về tên gọi và một số đặc điểm nổi bật của các đối tượng gần gũi xung quanh để tăng thêm vốn từ và mở rộng hiểu biết về thế giới xung quanh. Những kiến thức mà trẻ nắm được ở hoạt động này là một quá trình quan sát, ghi nhớ, tư duy, tưởng tượng. Từ đó thấy được ý nghĩa quan trọng của ngôn ngữ và thấy rằng việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ nhà trẻ thông qua hoạt động nhận biết tập nói là công việc hàng đầu của giáo dục, giúp trẻ không chỉ biết lắng nghe để thể hiện suy nghĩ, tình cảm và ý kiến của mình mà còn chuẩn bị cho việc làm quen với văn học và chữ viết ở những lớp học trên. Đối với trẻ 24 -36 tháng có trẻ nói ít, chậm nói, chưa biết nói, vậy để phát triển cũng cố vốn từ cho trẻ thì ngoài việc giáo viên có kỹ năng sư phạm tốt cũng cần phải cho trẻ có cơ hội được trải nghiệm, học hỏi thông qua các hình 2
4. ảnh, mô hình trực quan, giáo viên cần dạy trẻ mọi lúc mọi nơi, có sự phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường để hoạt động nhận biết tập nói đạt hiệu quả cao. Thời gian đầu năm học trẻ mới bắt đầu đến trường chưa quen với môi trường mới và phải xa bố mẹ, người thân trong gia đình nên trẻ còn hay khóc, chưa chịu học, chịu chơi vì vậy việc phát triển vốn từ còn nhiều hạn chế. Qua đó tôi thấy cần phải tìm ra các biện pháp để giúp trẻ phát triển nhận thức thông qua hoạt động nhận biết tập nói để từ đó nâng dần kết quả học tập của trẻ. Vì thế tôi luôn trăn trở làm thế nào ra những hình thức hữu hiệu để giờ học của trẻ đạt kết quả tốt hơn. 2. Thực trạng vấn đề: Năm học 2017 – 2018 Tôi được nhà trường, Ban giám hiệu phân công dạy trẻ 24- 36 tháng. Tôi thấy có những thuận lợi và khó khăn sau: 2.1. Thuận lợi Ban giám hiệu luôn quan tâm và tạo điều kiện tốt để giáo viên phát huy hết khả năng của mình trong giảng dạy, luôn tạo điều kiện để giáo viên được học tập bồi dưỡng thường xuyên nâng cao trình độ chuyên môn. Lớp có 3 giáo viên, đều có trình độ đạt chuẩn trở lên, có lòng nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ. Nắm vững phương pháp chăm sóc giáo dục trẻ, Bản thân luôn có tinh thần tự học hỏi đồng nghiệp, sách báo , internet để tìm hiểu những vấn đề có liên quan đến phát triển ngôn ngữ thông qua hoạt động nhận biết tập nói cho trẻ 24 -36 tháng đạt kết quả cao. Đa số các cháu đều rất ngoan, lễ phép nên rất thuận lợi trong hoạt động nhận biết tập nói của trẻ. Lớp học có đầy đủ cơ sở vật chất và các trang thiết bị để trẻ nhận biết và tập nói cung cấp phát triển vốn từ cho trẻ nhiều hơn. 2.2. Khó Khăn Do đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi trẻ chóng nhớ, mau quên, nhút nhát, khả năng nhận thức chậm, dùng từ không chính xác nên cũng phần nào ảnh hưởng đến hoạt động nhận biết tập nói của trẻ. Từ những thuận lợi và khó khăn trên tôi đã tiến hành khảo sát đánh giá đúng khả năng của trẻ để có phương hướng phấn đấu đạt được kết quả cao trong giảng dạy nên ngay từ đầu năm học tôi đã tiến hành khảo sát đánh giá trẻ. 3. Các biện pháp tiến hành 3.1. Hoạt động chơi - tập có chủ đích Tùy thuộc nội dung bài dạy mà tôi lựa chọn cách gây hứng thú cho trẻ một cách linh hoạt nhẹ nhàng, phải xác định được mục đích, yêu cầu của bài dạy, tôi 3
5. luôn nghiên cứu kĩ giáo án thì mới vận dụng các phương pháp, biện pháp giảng dạy tạo cho trẻ cảm giác gần gũi, vui vẻ, kích thích trẻ thích tham gia vào hoạt động chính tìm hiểu và nhận thức về thế giới xung quanh cùng cô. Ngoài việc tôi phải chuẩn bị giáo án kĩ càng ra tôi còn cần phải chuẩn bị đồ dùng, tranh ảnh vật thật, mô hình sinh động, hấp dẫn, mới lạ. *Ứng dụng công nghệ thông tin: Ví dụ: trong tiết Nhận biết tập nói: Khuôn mặt đáng yêu của bé Sử dụng hình ảnh khuôn mặt và hỏi trẻ, trò chuyện dãn dắt trẻ vào chủ đề cơ thể bé Trong khi quan sát, cô cho trẻ chỉ vào từng bộ phận trên khuôn mặt và cho trẻ nhắc lại. Ví dụ: Cô chỉ vào đôi mắt, và hỏi trẻ đây là gì? ( để cho trẻ nói) sau đó cô nhắc lại đây là đôi mắt, bây giờ các con hãy nói lại cùng cô nào! “Đôi mắt” cho trẻ nói đi nói lại 2 – 3 lần, tương tự như vậy cô cho trẻ quan sát và gọi tên một sô bộ phận khác của trên khuôn mặt và nói tác dụng của các bộ phận. * Sử dụng hình ảnh: Giúp trẻ cảm nhận và nắm được nội dung thông qua hình ảnh bằng các hình thức: Ví dụ: Với con gà : Con gì gáy Ò Ó o o! Cho trẻ giả làm gà gáy ò ó o Tôi có thể sử dụng hình ảnh con gà đang gáy tạo sự hấp dẫn cho trẻ. Với hình ảnh cụ thể, đẹp mắt cô có thể dễ dàng chỉ cho trẻ quan sát và cụ thể hơn về các bộ phận của con gà trống. Thông qua mỗi hình thức làm quen với một số con vật gần gũi trẻ thì trẻ được củng cố, nói nhiều lần sao cho chính xác từ và tên các con vật cần làm quen và tìm hiểu thêm về một số bộ phận đơn giản của con vật đang tìm hiểu (mỏ , chân , cánh món ăn yêu thích ) tôi cho trẻ chơi trò chơi lấy thức ăn cho gà vịt. Lúc đầu trẻ nói tên con vật to, rõ ràng cùng cả lớp 2-3 lần . Sau đó cô mời cá nhân, nhóm, cả lớp nói thật to rỏ ràng, mạch lạc: 5-6 trẻ . * Sử dụng vật thật: Cho trẻ nhận biết về các đồ chơi bé thích Tôi chuẩn bị các đồ chơi bé thích thật gần gũi với trẻ có màu sắc rõ ràng để trẻ dễ quan sát và nhận biết tập nói Tôi cho trẻ sờ, cầm trên tay để trẻ có thể cảm nhận được màu sắc hình dạng thông qua hoạt động này trẻ sẽ nhớ lâu hơn và có thể nhận biết được màu sắc, hình dạng của từng loại đồ chơi một cách nhanh chóng, chính xác. 4
6. Ngoài sự chuẩn bị đồ dùng đầy đủ, đẹp trong tiết dạy cô cần áp dụng linh hoạt, sáng tạo thay đổi hình thức dạy, lồng ghép các hoạt động để thu hút trẻ tập trung sự chú ý của trẻ. * Sử dụng các trò chơi: Trẻ được chơi các trò chơi về các ngón tay hay các trò chơi dân gian phần ổn định tổ chức để tăng thêm phần hứng thú, tiếp thu được tốt hơn và hào hứng tham gia vào hoạt động nhận biết tập nói Ngoài ra, cũng cần chú trọng tới trò chơi luyện tập để củng cố lại kiến thức nhận thức của trẻ đạt được sau tiết học. Bằng sự học hỏi và tìm tòi tôi đã cố gắng tổ chức các trò chơi luyện tập gần gũi và dễ dàng đối với trẻ để trẻ dễ chơi, dễ hiểu. Ví dụ: Nhận biết thuyền buồm, tàu thủy Trẻ được yêu cầu tìm và gắn đúng loại phương tiện tương ứng trên bảng Với cách tổ chức như vậy tôi thấy trẻ hứng thú, tích cực tham gia học tập, tư duy của trẻ phát triển tốt đồng thời ngôn ngữ của trẻ cũng phát triển có hiệu quả hơn, trẻ biết diễn đạt sự hiểu biết của mình, ý nghĩa của mình một cách mạch lạc hơn, vốn từ của trẻ cũng được tăng rõ rệt. 3.2. Thông qua hoạt động chơi tập ở các góc Hoạt động chơi tập ở các góc là thời gian chơi giúp trẻ thỏa sức thể hiện tình yêu với cái đẹp, thể hiện tài năng của mình sau các hoạt động học; Ví dụ: Trong hoạt động nhận biết về màu sắc, tôi tổ chức cho trẻ chơi nhận biết ở các góc mở để trẻ được tự do trải nghiệm, khám phá Trẻ nhà trẻ chủ yếu là hoạt động với đồ vật thông qua trò chơi trẻ rất thích thú khi chơi. Trong khi chơi tôi hỏi trẻ cô đang cầm quả gì đây ? hay con đang cầm cái gì ? nhắc lại tên món đồ chơi mà cô đang cầm, hay trẻ đang cầm. Ví dụ : tôi yêu cầu trẻ cầm và lấy đúng tên đồ chơi hoặc nói đúng tên đồ chơi mà cô đang cầm là gì ? Ở góc chơi trẻ được trực tiếp sờ, nắn, sử dụng sẽ là điều kiện tốt nhất cho trẻ phát triển nhận thức cũng như nhận biết tập nói. Chính vì thế mà tôi tổ chức thường xuyên các trò chơi khác nhau để trẻ được hoạt động phát triển tư duy ngôn ngữ tăng vốn từ cho trẻ. Qua đó cũng kích hoạt động nhận biết tập nói cho trẻ được mạch lạc, lưu loát, tự tin hơn trong giao tiếp. 5
7. 3.3. Thông qua hoạt động ngoài trời Trong hoạt động ngoài trời trẻ được hòa mình với thiên nhiên nắng gió chan hòa rất thích hợp để kích thích trẻ tìm tòi và giải phóng năng lượng. Khi trẻ tham gia chơi các trò chơi được cô giáo hướng dẫn qua đó trẻ được nghe và trả lời các câu hỏi tăng thêm sự hiểu biết và nhận thức. 3.4. Thông qua hoạt động chiều Giờ hoạt động chiều tôi thường tổ chức cho trẻ các trò chơi thoải mái, tự do và thư giãn sau một ngày để trẻ không thấy mệt mỏi để trẻ luôn thấy hào hứng phấn khởi 3.5.Phương pháp hướng dẫn phải dựa vào trẻ lấy trẻ làm trung tâm Trong giờ học hãy để trẻ tự thể hiện, cô nên đưa ra câu hỏi gợi ý và luôn là người động viên, khuyến khích trẻ sáng tạo. Trẻ cần được động viên để thể hiện ý muốn, tình cảm, cảm xúc và những hiểu biết của trẻ đối với sự vật, trẻ muốn được lựa chọn vì vậy đòi hỏi tôi phải tạo cho trẻ có nhiều cơ hội để học tìm hiểu thực tế. Tạo môi trường trong lớp học và tận dụng tất cả không gian trong và ngoài lớp học nhằm tạo điều kiện cho trẻ được học, được trải nghiệm, được khám phá mọi lúc, mọi nơi. Cần phải xây dựng tổ chức môi trường giáo dục, tạo nhiều cơ hội cho trẻ học bằng nhiều cách khác nhau và tôi tự thiết kế kế hoạch giảng dạy để dạy trẻ đạt kết quả tốt nhất, căn cứ vào khả năng, nhu cầu học tập, kinh nghiệm sống của trẻ để xác định mục tiêu, nội dung cụ thể trong từng hoạt động và đảm bảo tốt mục tiêu giáo dục đề ra. Việc đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ trong quá trình tham gia các hoạt động giáo dục tại trường. Việc sáng tạo trong việc làm đồ dùng, đồ chơi phong phú, đa dạng mang tính giáo dục và thẩm mỹ. Từ đó, trẻ mạnh dạn, tự tin, tích cực, chủ động, tư duy, sáng tạo, thích thú tìm tòi, khám phá trong quá trình tham gia các hoạt động giáo dục ở trường, ở lớp. 3.6.Phối hợp với phụ huynh: Đối với trẻ mầm non ở trường thì có cô, về nhà thì có mẹ. Vì vậy công tác phối hợp giữa cô và mẹ là điều rất cần thiết cho việc chăm sóc giáo dục trẻ, trong đó sự phát triển nhận thức cũng cần quan tâm đúng mức. Để làm được điều này giáo viên phải thường xuyên trao đổi với phụ huynh về việc học tập của trẻ ở trường, những hoạt động nào trẻ thực hiện tốt thì phát huy , những hoạt động còn hạn chế giáo viên cùng phụ huynh nhắc nhở khắc phục. Khi dạy trẻ nhận biết tập nói phụ huynh cần lưu ý. Nên dạy trẻ nhận biết tất cả các sự vật xung quanh trẻ gần gũi phù hợp với trẻ, các bậc phụ huynh quan tâm hơn đến 6
8. việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở gia đình như: dành thời gian trò chuyện với trẻ, cho trẻ được tiếp xúc với các hiện tượng xung quanh, đồ dùng trong gia đình, đồ dùng hàng ngày trẻ được tiếp xúc, được nhìn thấy, được tri giác và biết lắng nghe và trả lời các câu hỏi của trẻ,. Dạy trẻ cách diễn đạt câu sao cho rõ ràng, mạch lạc biểu cảm thông qua đó phụ huynh phối hợp cùng nhà trường giúp trẻ phát triển tốt hơn. 4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm Qua thực tiễn nghiên cứu đề tài “Một số hình thức dạy trẻ 24 – 36 tháng phát triển nhận thức trong hoạt động nhận biết tập nói”. Sau gần một năm áp dụng một số biện pháp trên để dạy trẻ tôi thấy trẻ hứng thú học, nhận biết được đặc điểm của từng sự vật, trả lời đủ câu rõ ràng các câu hỏi, nhận biết môi trường sống, một số đồ vật gần gũi xung quanh trẻ nó thể hiện qua quá trình khảo sát đánh giá khả năng hoạt động “ Nhận biết tập nói ” của trẻ chất lượng giờ học đã được nâng lên rõ rệt, so với kết quả ban đầu trẻ mới đến lớp *Về phía giáo viên tôi có kỹ năng tổ chức các hoạt động nhận biết tập nói một cách tự tin, linh hoạt. Góc học tập và các góc mở được trang trí bằng các hình thức sáng tạo, gởi mở, gần gũi, dễ hiểu kích thích trí tìm tòi, khám phá ở trẻ vì thế mà phụ huynh cũng phấn khởi và yên tâm hơn nhiệt tình phối hợp với nhà trường để giúp trẻ ngày càng tiến bộ hơn trong hoạt động nhận biết tập nói III.KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ 1.Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm Quyết định thực hiện đề tài sáng kiến kinh nghiệm một phần thúc đẩy tôi luôn cố gắng tìm tòi để lựa chọn những biện pháp, hình thức tổ chức thích hợp nhất và trẻ luôn được động viên khích lệ, tạo điều kiện tối đa để tham gia phát triển nhận thức thông qua nhận biết tập nói mọi lúc mọi nơi. Nhờ vậy từ đó trẻ có thể thể hiện bản thân như: hát, đọc thơ những bài cô đã dạy Qua những cách tập nói đó tôi thấy các cháu mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp Từ đó trẻ có thể mạnh dạn hơn, biết trả lời các câu hỏi của cô, biết sử dụng ngôn ngữ để diễn đạt ý nghĩ của mình giúp cho ngôn ngữ của trẻ phát triển tốt. 2.Nhận định chung Trong quá trình tìm hiểu đối với nhà trẻ 24 – 36 tháng tôi nhận thấy cho trẻ tìm hiểu quan sát hình ảnh thật giúp trẻ hứng thú ham học từ đó trẻ nói rỏ ràng mạch lạc, nhớ lâu hơn, tư duy của trẻ cũng từ đó phát triển mạnh hơn không chỉ dừng ở đó tôi còn cảm nhận thấy trẻ mạnh dạn hơn trong giao tiếp, tinh thần của 7
9. trẻ cũng rất là thoải mái, vui vẻ tạo tiền đề đầu tiên và là yếu tố cần thiết để giúp trẻ tự tin học tốt các hoạt động ở các độ tuổi tiếp theo. 3.Bài học kinh nghiệm Với các hình thức tôi thực hiện trong năm học vừa qua đã thu được kết quả đáng mừng. Vậy muốn có được kết quả tốt trong gây hứng thú cho trẻ tham gia phát triển nhận thức thông qua hoạt động nhận biết tập nói tôi rút ra một số bài học kinh nghiệm như sau: - Trước tiên tôi phải hiểu và nắm bắt được đặc điểm tâm sinh lí của trẻ lứa tuổi nhà trẻ. Cô luôn tôn trọng và đồng cảm tạo nên không khí vui tươi, cởi mở, lôi cuốn trẻ hứng thú tham gia hoạt động nhận biết tập nói một cách thoải mái và tự tin. - Giáo viên phải biết trau dồi và phối hợp chặt chẽ để góp phần tạo điều kiện cho trẻ hình thành các kỹ năng giao tiếp là rất cần thiết. Luôn tạo không khí vui chơi, thoải mái cho trẻ, động viên trẻ đi học đều tạo điều kiện thuận lợi cho việc tham gia các hoạt động ở lớp nói chung và hoạt động nhận biết tập nói nói riêng. Cô giáo yêu nghề, mến trẻ, tận tâm với công việc của mình. - Chú trọng vào việc rèn nếp cho trẻ mọi lúc mọi nơi luôn học hỏi tìm tòi để làm đồ dùng nâng cao cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động nhận biết tập nói của trẻ, tạo môi trường cho trẻ hoạt động. Quá trình giảng dạy cô phải quan tâm đến khả năng của từng trẻ để có biện pháp bồi dưỡng kịp thời. - Lên kế hoạch tuyên truyền kết hợp chặt chẽ giũa gia đình và nhà trường để có sự giáo dục đồng bộ. - Lồng ghép các hoạt động nhận biết tập nói vào các hoạt động và các môn học khác: tích hợp dạy trẻ nhận biết tập nói thông qua hoạt động góc, cần tiến hành từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp. - Trong quá trình đổi mới phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, cô giáo là người gợi mở dẫn dắt trẻ. 4.Ý kiến đề xuất Bản thân tôi mong muốn được tham gia các lớp bồi dưỡng chuyên đề tạo hình để học tập nâng cao kỹ năng chuyên môn của bản thân. 8
10. PHỤ LỤC *Ảnh minh họa (Trẻ nhận biết khuôn mặt đáng yêu của bé) (Con gà trống) 9
11. (Trẻ nhận biết đồ chơi bé thích) (Trẻ chơi trò chơi Giấu tay) 10
12. (Trẻ chơi gắn thuyền buồm, tàu thủy) (Trẻ chơi hoạt động với đồ vật kết họp nhận màu sắc hình dạng) 11
13. (Trẻ tham gia nhận biết hình dạng và màu sắc) 12
14. (Trẻ chơi chơi tập ở các góc) 13
15. (Trẻ tham gia hoạt động ngoài trời) 14
16. (Trẻ tham gia chơi bóng và các trò chơi dân gian) 15
17. VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Kế hoạch giáo dục năm học 2017 - 2018 2. Sách chương trình giáo dục mầm non 3. Sách hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non nhà trẻ (3-36 tháng tuổi) 16