Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao kĩ năng giải bài tập toán cho học sinh thông qua một số trò chơi

Nội dung tóm tắt: Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao kĩ năng giải bài tập toán cho học sinh thông qua một số trò chơi

1. phấn, còn em thứ 4 GV đưa luôn cả hộp phấn (còn chứa 1 viên phấn cuối cùng), lúc này HS sẽ có một trận cười thật trí tuệ, thật thoải mái. 2.2.3. Trò chơi “Sáng tác về Toán học”: a) Mục đích: - Giúp HS tìm ra cách nhớ các công thức, quy tắc, tính chất, toán học thông qua các bài “Vè” suôn vần, suôn điệu mà chính HS sưu tầm hoặc sáng tác. - Tránh được sự cứng nhắc, rập khuôn khi học toán, tạo ra được không khí học tập vui tươi, phấn khởi cho HS. b) Chuẩn bị: GV chuẩn bị trước một số bài “Vè” liên quan đến kiến thức bài dạy. c) Cách chơi: - Sau khi hoàn thành tiết dạy, GV hướng dẫn HS các đội thi sáng tác “Vè” toán học (Đọc bài “Vè” mẫu cho HS học làm theo). - HS thực hiện việc sưu tầm hoặc sáng tác trong 5 phút, sau đó các đội lần lượt đọc các “Tác phẩm” của mình lên cho cả lớp cùng nghe. - Bài “Vè” nào hay, đúng trọng tâm, suôn vần, suôn điệu, dễ nhớ thì đội đó sẽ giành phần thắng. d) Ví dụ: Khi dạy bài: “Diện tích hình thang” (Hình học 8), để nhớ công thức tính diện tích hình thang, HS có thể sáng tác một số bài “Vè” đại loại như: “Muốn tính diện tích hình thang, đáy lớn đáy bé ta mang cộng vào, rồi đem nhân với chiều cao, chia đôi lấy nửa thế nào cũng ra”. Hoặc khi dạy bài: “Diện tích hình thoi” (Hình học 8), bài “Vè” có thể là: “Muốn tính diện tích hình thoi, tích hai đường chéo chia đôi ra liền”. Tương tự khi dạy bài: “Tỉ số lượng giác của góc nhọn” (Hình học 9), bài “Vè” để nhớ các tỉ số lượng giác của góc nhọn có thể được ghi là: “Sin đi học, cos không hư, tang đoàn kết, cotang kết đoàn”, hoặc: “Tìm sin lấy đối chia huyền, cosin hai cạnh kề huyền chia nhau, còn tang ta hãy tính mau, đối trên kề dưới chia ngay ra liền”. 2.2.4. Trò chơi “Cùng nhau leo núi”: a) Mục đích: - Rèn luyện kĩ năng tính toán cho HS. - Thu hút số đông HS tích cực, nhiệt tình học tập. b) Chuẩn bị: GV chuẩn bị trước một số bài tập liên quan đến bài học theo cấp độ từ dễ đến khó. c) Cách chơi: - GV sắp xếp các bài tập theo dạng hình tháp, càng lên cao càng khó dần (Hình vẽ ở ví dụ dưới đây) - Làm thủ tục bốc thăm chọn 2 đội chơi. - Mỗi thành viên của mỗi đội lên giải một bài tập (giải từ dưới lên trên), sau đó về chỗ để thành viên khác của đội mình lên giải tiếp. - Đội nào “Leo” lên đỉnh sớm hơn và có số câu trả lời đúng nhiều hơn, đội đó thắng cuộc. d) Ví dụ:
2. Khi dạy bài: “Số vô tỉ. Khái niệm về căn bậc hai” (Đại số 7), GV có thể cho các đội thực hiện trò chơi “Cùng leo núi” với các bài toán có nội dung được sắp xếp như sau: 114 = 9 = 16 = 25 49 49 64 = 36 81 = 36 = 25 = 4 = 9 = Đội A Đội B 2.2.5. Trò chơi “Ai thấy sai chỉ giúp?”: a) Mục đích: - Thông qua việc suy nghĩ, lập luận để tìm ra chỗ sai của một bài toán đã được giải sẵn, HS sẽ hiểu chắc, hiểu sâu kiến thức đã học. - Khơi dậy một cách mạnh mẽ khả năng tích cực, tư duy của HS. b) Chuẩn bị: GV chuẩn bị sẵn một số bài toán có lời giải sai ở một vài bước trên bảng phụ (bố trí những chỗ sai mà HS thường hay mắc phải). c) Cách chơi: - Tùy lúc thích hợp của tiết học, GV đưa bài toán có lời giải như đã nói ở trên lên bảng chính. - Các đội hội ý trong 3 phút để truy tìm ra chỗ chưa chính xác của bài giải. - Đội chiến thắng là đội tìm ra trước những chỗ sai và giải lại chính xác. d) Ví dụ: - Khi dạy bài: “Biến đổi đơn giản biểu thức chứa căn thức bậc hai” (Đại số 9), GV có thể đưa ra lời giải của một bài toán rút gọn như sau: 2 A = x2 2x 1; x 1 x 1 2 2 A = x 1 x 1 2 A = x 1 2 x 1 Cho HS các đội cùng nhau bàn bạc, trao đổi để tìm ra những chỗ sai của bài toán trên. - Hoặc khi dạy bài: “Một số hệ thức về cạnh và đường cao trong tam giác vuông” (Hình học 9), GV yêu cầu HS các đội cùng nhau mổ xẻ, tranh luận để tìm ra chỗ chưa chính xác của lời giải bài toán dưới đây: Tìm x; y trong hình vẽ sau: A 8 6 B x y C H
3. Giải: ΔABC vuông tại A, theo định lí Pytago ta có: BC = AB2 +AC2 = 62 +82 =10 Từ hệ thức: AB = BH. HC AB = x. BC AB 6 x = = 0,6 BC 10 Y = 10 – 0,6 = 9,6 2.2.6. Trò chơi “Ai tìm được nhiều hơn?”: a) Mục đích: - Rèn luyện tính nhanh nhẹn, khả năng quan sát tốt cho HS. - HS củng cố kiến thức một cách nhẹ nhàng, tự chủ, vui tươi. b) Chuẩn bị: - GV ghi sẵn một số kiến thức cần thiết lên bảng phụ. - HS chuẩn bị bảng nhóm, bút lông. c) Cách chơi: - GV gắn bảng phụ lên bảng, yêu cầu HS tìm và liệt kê những hình, những số, những vấn đề liên quan đến bài học. - Trong 3 phút, đội nào tìm được nhiều hình, hoặc nhiều số, (ghi lên bảng nhóm) chính xác hơn thì đội đó sẽ giành thắng lợi. d) Ví dụ: Khi dạy xong bài: “Đơn thức đồng dạng” (Đại số 7), GV ghi sẵn lên bảng phụ hàng loạt đơn thức, yêu cầu HS các đội ghi ra những đơn thức đồng dạng lên bảng nhóm của mình, đội nào thực hiện nhanh hơn và tìm ra được nhiều đơn thức đồng dạng hơn, đội đó sẽ chiến thắng. Hoặc khi dạy xong bài: “Tứ giác nội tiếp” (Hình học 9), GV cho HS các đội tìm ra những tứ giác nội tiếp được đường tròn trong các hình như: Hình thang, hình thang vuông, hình thang cân, hình bình hành, hình thoi, hình chữ nhật, hình vuông, tứ giác có hai đường chéo bằng nhau, tứ giác có hai đường chéo vuông góc, .Đội chiến thắng là đội tìm ra nhiều và chính xác hơn các tứ giác nội tiếp đường tròn. 2.2.7. Trò chơi “Giúp bạn”: a) Mục đích: - Đây là trò chơi rất đơn giản nhưng giáo dục rất cao tinh thần đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau trong học tập, đặc biệt là tinh thần giúp đỡ các bạn HS yếu kém nắm được kiến thức một cách khá thuận lợi. - Tạo cơ hội và sự mạnh dạn lên bảng, cơ hội đem về điểm số cho đối tượng HS yếu kém. b) Chuẩn bị: HS mang theo bảng nhóm, bút lông. c) Cách chơi: - GV đưa ra một số bài tập củng cố kiến thức vừa học, các đội hội ý, thảo luận trong 5 phút. - Những em HS khá giỏi có trách nhiệm diễn giải, chỉ bày cho cả nhóm đều hiểu nội dung mà GV yêu cầu, sau đó cử những bạn HS yếu kém lên bảng trình bày lại. - GV kiểm tra, sửa sai và tùy theo mức độ mà cho điểm những em HS này một cách hợp lí.
4. (Trò chơi này thực hiện được với hầu hết các tiết dạy). 2.2.8. Trò chơi “Ai nhanh hơn?”: a) Mục đích: - Đây là trò chơi tôi luyện tính nhanh nhẹn, khẩn trương khi làm toán. - Lôi cuốn các em cùng thi đua học tập một cách hăng say, hòa hợp. b) Chuẩn bị: - GV chuẩn bị một số bài toán hay trên bảng phụ. - Các đội mang bảng nhóm, bút lông. c) Cách chơi: - GV đưa ra đề bài. - Thành viên các đội hợp tác giải nhanh chóng, trình bày vào bảng nhóm, khẩn trương đưa lên bảng chính. - GV chọn ra 3 đội lên bảng nhanh nhất, xem xét chấm điểm và sắp xếp theo thứ tự 1, 2, 3 cho các đội đó. (Trò chơi này có thể thực hiện được với đại đa số các tiết dạy). 2.2.9. Trò chơi “Từ điển Hán Việt”: a) Mục đích: Giúp HS tìm tòi, hiểu được một cách tương đối các từ Hán Việt quan trọng có trong bài học, từ đó các em nắm được mục tiêu của bài học tường tận hơn, vui thích học môn Toán hơn. b) Chuẩn bị: GV lọc sẵn những từ Hán Việt quan trọng của bài ghi lên bảng phụ. c) Cách chơi: - Khi dạy các tiết toán có chứa các từ Hán Việt quan trọng cần làm rõ nghĩa, GV đưa các từ Hán Việt đó lên bảng, yêu cầu các đội họp các thành viên mình lại để giải nghĩa, ghi lên bảng nhóm. - Các đội đưa bảng nhóm gắn lên bảng lớp, GV lần lượt kiểm tra, sửa sai cho từng đội. - Đội nào làm rõ nghĩa, sát nghĩa hơn đội đó sẽ giành thắng lợi trong trò chơi này. d) Ví dụ: - Khi dạy bài: “Quy đồng mẫu nhiều phân số” (Số học 6), các đội chơi cần tập trung giải rõ nghĩa thế nào là: “Quy đồng mẫu” (đưa về cùng mẫu). - Hoặc khi dạy bài: “Vị trí tương đối của đường thẳng và đường tròn” (Hình học 9), GV cho HS làm rõ nghĩa cụm từ “Tiếp tuyến”, “Tiếp điểm” (đối với chương trình toán THCS, tạm dịch: “Tuyến” là đường thẳng, “Tiếp” là tiếp xúc). 2.2.10. Trò chơi “Nhà sáng tạo trẻ”: a) Mục đích: Kích thích tính tư duy, sáng tạo, ham học của HS. b) Chuẩn bị: HS chuẩn bị bảng nhóm, bút lông. c) Cách chơi: - Để củng cố kiến thức bài dạy, GV cho HS giải một số bài tập đơn giản liên quan, sau đó yêu cầu các đội đặt một bài toán có nội dung tương tự bài tập đã giải. - GV xem xét, kiểm định đề toán của các đội, rồi đưa ra kết luận đội nào thắng cuộc.
5. (Trò chơi trên có thể sử dụng được cho rất nhiều tiết dạy). 2.2.11. Trò chơi “Ai cao điểm hơn?”: a) Mục đích: Tạo điều kiện cho mọi thành phần HS trong lớp cùng vui vẻ, tích cực tham gia học tập. b) Chuẩn bị: GV chuẩn bị 2 hộp thăm, trong các thăm có ghi sẵn các bài toán cần giải liên quan đến bài học (một hộp thăm dành cho HS khá giỏi và một hộp thăm dành cho các đối tượng HS còn lại). c) Cách chơi: - Sau khi học xong bài, GV chọn 3 đội chơi, mỗi đội cử 1 HS diện khá giỏi và 1 HS diện còn lại lên bảng bốc thăm, trình bày bài giải của mình. - GV xem xét và cho điểm từng HS. - Hai HS của đội nào mà có tổng số điểm cao nhất thì đội đó thắng cuộc. (Trò chơi này có thể sử dụng cho bất kì tiết dạy nào) 2.2.12. Trò chơi “Thử tài trí nhớ”: a) Mục đích: Rèn luyện trí nhớ, tạo niềm vui thích , hăng say, tích cực học tập cho các cho các em HS. b) Chuẩn bị: GV chuẩn bị một số nội dung cần thiết liên quan đến trò chơi (ghi sẵn lên bảng phụ). c) Cách chơi: - GV cho bốc thăm chọn 2 đội chơi. - Mời cả hai đội lên bảng (Đứng hai góc hướng về bảng). - GV gắn nội dung cần thử trí nhớ lên bảng, cho 2 đội quan sát từ 30 giây đến 1 phút, sau đó GV lấy bảng phụ xuống, yêu cầu 2 đội ghi lại những nội dung mà mình đã nhìn thấy. - Đội có nội dung ghi lại đúng và nhiều hơn là đội chiến thắng. d) Ví dụ: Khi dạy bài “Ôn tập chương I” (Hình học 9), GV có thể ghi sẵn các hệ thức về cạnh và đường cao trong tam giác vuông, một số tính chất của các tỉ số lượng giác lên bảng phụ. Cho HS chơi theo luật chơi như đã nêu ở trên. III. Hiệu quả do sáng kiến đem lại. - Những trò chơi điển hình như đã trình bày trong đề tài, đã tạo ra được không khí học tập vui tươi, hồn nhiên và hết sức sinh động trong từng tiết dạy học toán, kích thích được tính tò mò, ham học, trí tưởng tượng và tư duy sáng tạo, năng động của các em. - Trò chơi toán học giúp HS không còn thấy chán nản, nan giải và căng thẳng khi học toán, phá tan đi được sự sợ sệt, âu lo, ám ảnh của các em HS yếu kém mỗi khi đến tiết học toán, giúp các em tự tin vào bản thân mình hơn, hòa nhập vào tập thể trong tình thân ái, vui tươi, thân thiện. - Với những tiết dạy toán có tổ chức trò chơi, thì hiệu quả khi nào cũng cao hơn những tiết dạy bình thường. Các em cảm nhận được rằng: mình được học tập, sinh hoạt trong sự thoải mái và trong một môi trường thân thiện, bình đẳng. - Không có HS trốn học vì lí do chán học hoặc sợ học môn Toán. IV. Cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền Tôi xin cam kết sáng kiến kinh nghiệm trên là không sao chép hoặc vi phạm bản quyền.
6. Tác giả sáng kiến (Ký tên)
7. CƠ QUAN ĐƠN VỊ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN (xác nhận) (Ký tên, đóng dấu) PHÒNG GD&ĐT (xác nhận, đánh giá, xếp loại) (LĐ phòng ký tên, đóng dấu)