SKKN Một số biện pháp giúp giáo viên vận dụng nguyên vật liệu tự nhiên, để duy trì hứng thú của trẻ trong hoạt động tạo hình tại trường mẫu giáo An Bình, quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ

Nội dung tóm tắt: SKKN Một số biện pháp giúp giáo viên vận dụng nguyên vật liệu tự nhiên, để duy trì hứng thú của trẻ trong hoạt động tạo hình tại trường mẫu giáo An Bình, quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ

1. CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc BẢN MÔ TẢ SÁNG KIẾN Kính gửi: Hội đồng Sáng kiến Thành phố Cần thơ. 1. Tên sáng kiến: Một số biện pháp giúp giáo viên vận dụng nguyên vật liệu tự nhiên, để duy trì hứng thú của trẻ trong hoạt động tạo hình tại trường mẫu giáo An Bình, quận Ninh Kiều, Thành phố Cần Thơ. 2. Quyết định công nhận: số 3411/QĐ-HĐSK ngày 25 tháng 6 năm 2019 của Hội đồng sáng kiến quận Ninh Kiều về việc công nhận hiệu quả áp dụng và phạm vi ảnh hưởng của sáng kiến, giải pháp, kinh nghiệm năm học 2018-2019 trên địa bàn quận Ninh Kiều. 3. Tác giả sáng kiến: SỐ Họ và tên Ngày tháng Chức vụ, đơn Trình độ chuyên TT năm sinh vị công tác môn Đại học 1 Cao Thị Cẩm Bình 25/4/1977 Hiệu trưởng sư phạm Mầm non 4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến (nếu có): không có 5. Thời điểm sáng kiến được áp dụng: Từ tháng 8/2018 6. Nội dung sáng kiến: 6.1. Lý do chọn đề tài Hoạt động tạo hình của trẻ mầm non là hoạt động mang tính “nghệ thuật”. “Nghệ thuật” ở đây không phụ thuộc vào kiến thức của trẻ mà phụ thuộc vào sự hứng thú, cảm xúc, tình cảm của trẻ. Và đặc biệt là hứng thú của trẻ trong quá trình hoạt động tạo hình sẽ làm nẩy sinh ra những ý tưởng mới thú vị mang tính “nghệ thuật” với vẻ hồn nhiên của mỗi trẻ thơ. Trẻ thơ ham thích rất nhanh nhưng rồi cũng rất nhanh chán. Trong trường Mầm non muốn cho trẻ có được hứng thú lâu bền thì cô giáo phải tạo được các yếu tố mới lạ để hấp dẫn trẻ, thu hút trẻ để có những sản phẩm tạo hình mang tính “nghệ thuật”, một trong những yếu tố rất quan trọng, luôn hấp dẫn trẻ, tạo cho trẻ niềm say mê dễ phát triển khả năng tạo hình của trẻ chính là tự nhiên, nguyên vật liệu tự nhiên gần gũi thân thiện với trẻ, dễ tìm kiếm an toàn và không tốn kém. Thực tế tại trường Mẫu giáo An Bình, giáo viên có tạo tình huống cho trẻ hoạt động tự do với nhiều nguyên vật liệu tự nhiên. Tuy nhiên, hầu hết giáo viên chưa chú ý vận dụng hết được vai trò của tự nhiên để duy trì sự hứng thú của trẻ trong hoạt động tạo hình tại trường. Với những lý do trên cùng với mong muốn giúp giáo viên có thêm nhiều cơ hội để phát triển tính tích cực, hứng thú và trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình, tôi đã chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp
2. giáo viên vận dụng nguyên vật liệu tự nhiên, để duy trì hứng thú của trẻ trong hoạt động tạo hình tại trường mẫu giáo An Bình, quận Ninh Kiều, Thành phố Cần Thơ”. 6.2. Các biện pháp đã thực hiện 6.2.1. Tập huấn bồi dưỡng chuyên môn cho đội ngũ quản lí, giáo viên: Để chuẩn bị cho năm học mới, ngay từ tháng 8/2018 đội ngũ quản lí, giáo viên của nhà trường đã được tổ chức tập huấn và triển khai thực hiện các chuyên đề trọng tâm do Phòng Mầm non Sở Giáo dục & Đào tạo Thành phố Cần Thơ, phòng Giáo dục & Đào tạo quận Ninh Kiều tổ chức. Đặc biệt, đội ngũ giáo viên đã được bồi dưỡng chuyên đề “Đổi mới tổ chức hoạt động Tạo hình cho trẻ trong mầm non”. Đồng thời, nhà trường luôn tạo điều kiện thuận lợi để cho giáo viên học tập lẫn nhau qua các buổi sinh hoạt chuyên môn, chuyên đề về đổi mới tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ trong trường, căn cứ vào mức độ phát triển, khả năng thực tế của trẻ ở mỗi độ tuổi, kết hợp cùng Chuyên môn, tổ khối trưởng ở tất cả các khối từ nhóm 19 - 24 tháng đến trẻ 5 - 6 tuổi để thống nhất phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình linh hoạt, sáng tạo mà kích thích được tư duy sáng tạo của trẻ, tạo cơ hội cho trẻ được thể hiện cảm xúc, hứng thú tìm hiểu cuộc sống gần gũi xung quanh và trẻ biết tạo ra những sản phẩm bằng chính đôi tay của mình phù hợp với từng độ tuổi, phù hợp với trẻ tại mỗi nhóm/lớp. 6.2.2. Tạo điều kiện cho Ban giám hiệu và giáo viên được tham quan học tập, trao đổi kinh nghiệm: Nhằm giúp giáo viên hiểu và vận dụng tốt giữa lý luận với thực tiễn phù hợp với điều kiện của nhóm lớp mình phụ trách thì phải tổ chức cho 100% giáo viên được trực tiếp dự giờ các tiết dạy mẫu, thao giảng chuyên đề trọng tâm tại trường, và có điều kiện được tham quan học tập, trao đổi với các trường bạn trong và ngoài quận về cách xây dựng môi trường, các biện pháp để duy trì hứng thú của trẻ trong các hoạt động phù hợp với từng độ tuổi nhà trẻ hay trẻ mẫu giáo. Nhà trường đã tổ chức cho cán bộ quản lý và giáo viên cốt cán của trường tham quan học tập trao đổi kinh nghiệm tại 2 trường Mầm non, Tp. Đà Nẵng; Tổ chức đón các trường đơn vị bạn với hơn 100 cán bộ quản lý và giáo viên trong thành phố Cần Thơ về tham quan trao đổi kinh nghiệm tại trường. Từ đó, giáo viên nhận xét, thảo luận, phân tích để thấy rõ điểm đổi mới, sự sáng tạo để phát triển tính tích cực, hứng thú và trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình, với cách vận dụng nguyên vật liệu tự nhiên để duy trì sự hứng thú của trẻ mỗi giáo viên cần chú ý: có sự lựa chọn thông tin về thế giới xung quanh để gợi ý cho trẻ hiểu về sự vật hiện tượng nhưng phải “vừa tầm” và
3. đặt biệt không can thiệp sâu để trẻ có thể, thể hiện khả năng cảm nhận riêng. Tạo hình đẹp “muôn hình vạn trạng” tuy có những quy luật riêng nhưng không bao giờ có điểm chính xác như những môn khoa học khác. Mỗi độ tuổi trong trường Mầm non trẻ khác nhau về cách hiểu, đến cách “nói” bằng hình, bằng màu Chính vì thế sản phẩm mang tính “nghệ thuật” của mỗi trẻ không giống nhau về bố cục hình ảnh, màu sắc tạo hình của trẻ vừa thật, vừa hư, vừa trong sáng hồn nhiên, ngây thơ và đáng yêu. 6.2.3. Giúp giáo viên có nhiều cơ hội để áp dụng những kỹ năng đã được bồi dưỡng vào thực tế trong quá trình vận dụng nguyên vật liệu tự nhiên, để duy trì sự hứng thú của trẻ trong hoạt động tạo hình: Hoạt động tạo hình: Vẽ, nặn, cắt, xé dán không thể thực hiện được nếu không có nguyên vật liệu tạo hình. Để hoạt động tạo hình có hiệu quả thì việc lựa chọn và sử dụng hợp lý nguyên vật liệu tạo hình là rất quan trọng. Nguyên vật liệu càng phong phú bao nhiêu thì khả năng sáng tạo của trẻ càng được phát huy bấy nhiêu, đặc biệt là những nguyên liệu hết sức gần gũi sẽ duy trì sự hứng thú nhằm khuyến khích tính chủ động và khả năng sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình cho trẻ. Ngay từ đầu năm học khi phân công nhân sự, Ban giám hiệu nhà trường luôn lưu ý trao đổi, cho ý kiến để khi sắp xếp, bố trí giáo viên ở mỗi lớp phải có giáo viên có nhiều kinh nghiệm cùng với giáo viên mới chưa có nhiều kinh nghiệm để hướng dẫn giúp đỡ nhau trong quá trình chăm sóc, giáo dục trẻ. Thông qua các buổi sinh hoạt chuyên đề, chuyên môn, tôi luôn chú ý đến việc tổ chức cho giáo viên trao đổi nêu ý kiến về các biện pháp có hiệu quả giúp trẻ phát triển toàn diện các giác quan, kích thích được tư duy sáng tạo của trẻ, tạo cơ hội cho trẻ được thể hiện cảm xúc trước vẻ đẹp của tự nhiên. Trong cuộc sống các phế liệu trong sinh hoạt rất phong phú: sách báo tạp chí cũ, hộp bánh vỏ kẹo, túi nilon, lõi giấy Tuy nhiên, khi sưu tầm nguyên vật liệu giáo viên nên cân nhắc để nguyên vật liệu phải đảm bảo tính an toàn, thân thiện với trẻ: Để có được các nguyên vật liệu tự nhiên phong phú, đa dạng và sử dụng nguyên vật liệu tự nhiên như thế nào? Ưu điểm, hạn chế ra sao? Sau khi tổ chức cho trẻ sử dụng nguyên vật liệu tự nhiên để tạo hình, có duy trì sự hứng thú của trẻ không? Hiệu quả như thế nào? Từ những trao đổi trên giáo viên sẽ có nhiều cơ hội để áp dụng những kỹ năng và chú ý phương pháp "Lấy trẻ làm trung tâm" dựa trên sự hiểu biết, hứng thú, nhu cầu của trẻ để vận dụng vào thực tế trong quá trình tổ chức cho trẻ hoạt động trở nên nhẹ nhàng, không gò bó tạo được những sản phẩm mang tính “nghệ thuật”. Để tích trữ nguyên vật liệu: Đặc biệt là ở trường mầm non bán trú hàng ngày có rất nhiều các nguyên vật liệu tạo hình tự nhiên và rất đa dạng từ chủng loại đến
4. hình dạng kích thước, màu sắc rất tự nhiên như: cuống các loại rau cải thìa, cải bẹ xanh, củ cà rốt, trái đậu bắp, màu củ dền hay các loại hạt ngũ cốc, đậu phọng, lá cây, các loại vỏ trứng ; nhặt lá rơi ngoài sân chơi; đồng thời giáo viên tuyên truyền với phụ huynh giúp trẻ sưu tầm thêm vỏ bắp ngô, lá dừa, lục bình khô, cọng lá hay ruột cây khoai mì Sau khi tập hợp các nguyên vật liệu cần thiết, tùy độ tuổi mà giáo viên giao nhiệm vụ cho trẻ tiến hành phân loại nhằm giúp trẻ tìm hiểu về đặc điểm qua kích cỡ hình dáng, màu sắc của nguyên vật liệu và để nguyên vật liệu sưu tầm trên của các nhóm lớp có ý nghĩa, giáo viên đã phải thường xuyên cho trẻ “tiếp xúc” với các nguyên vật liệu đó. 6.2.4. Tổ chức cho trẻ tiếp xúc với các tác phẩm nghệ thuật gần gũi, an toàn thu hút sự chú ý của trẻ đáp ứng nhu cầu, hứng thú “chơi mà học, học bằng chơi”: Cũng qua việc cho trẻ tiếp xúc với các nguyên vật liệu đã giúp trẻ biết cách sử dụng các nguyên vật liệu một cách hợp lý trong hoạt động tạo hình để tạo ra sản phẩm như mong muốn, đồng thời cần đặt và sắp xếp các vật liệu tại góc chơi nghệ thuật sao cho trẻ thấy rõ và có thể lấy được dễ dàng để thực hiện hoạt động tạo hình vào bất cứ lúc nào trẻ thích. Cùng với việc cho trẻ tiếp xúc với nguyên vật liệu cần tạo môi trường nghệ thuật xung quanh trẻ, sắp xếp đồ dùng một cách hợp lý và đẹp mắt, bố trí phòng học ngộ nghĩnh Môi trường nghệ thuật sẽ tạo cho trẻ cảm giác hứng thú, mong muốn được hoạt động. Đồng thời cho trẻ quan sát, nhận xét các sản phẩm nghệ thuật của các nghệ nhân, các sản phẩm sưu tầm hoặc chính các sản phẩm của cô để trẻ thấy được giá trị của các nguyên vật liệu đó, phân tích cách thể hiện của tác phẩm giúp trẻ tưởng tượng và khi trẻ được tiếp xúc với các nguyên vật liệu gần gũi quen thuộc và được khám phá về chúng khiến trẻ càng hứng thú với hoạt động tạo hình hơn. Việc tận dụng cơ hội mọi lúc mọi nơi để tổ chức các hoạt động cho trẻ là rất quan trọng và cần thiết. Thông qua các hoạt động dạo chơi ngoài trời, hoạt động chiều, hoạt động góc cho trẻ nhặt lá rơi rồi tạo nên sản phẩm “nghệ thuật” dễ thương mà trẻ thích, qua đó giáo dục trẻ giữ gìn vệ sinh môi trường. Những sản phẩm do trẻ làm giúp trẻ giữ lại để trẻ hiểu được từ những lá cây
5. ngoài sân trường cũng có thể tạo nên mũ mão, phụ kiện thời trang hay những con vật ngộ nghĩnh và dễ thương Đặc biệt, người giáo viên cũng phải có khả năng tạo hình và tạo ra những tác phẩm đẹp, vì trẻ học đa số dựa trên sự bắt chước là chủ yếu, vì thế đòi hỏi người giáo viên cũng phải đưa ra những hình mẫu đẹp mắt và mang tính nghệ thuật cao. Có thể tích hợp lồng ghép các bài hát hay những bài thơ, câu đố hoặc trò chuyện cùng trẻ để làm cho giờ hoạt động diễn ra một cách nhẹ nhàng hơn, như tạo một tình huống nhân ngày lễ của các chú bộ đội thì cô cháu chúng mình hãy cùng trang trí những tấm tranh chúc mừng đẹp nhất gửi đến các chú Qua thực tế đã cho thấy, khi sử dụng một hình tượng hay một tình huống, một câu chuyện nhỏ để giới thiệu trẻ đi vào hoạt động trọng tâm thì trẻ có hứng thú với hoạt động và kết quả là sản phẩm từ trẻ làm ra có hiệu quả “nghệ thuật” hơn. 6.2.5. Kiểm tra, đánh giá kết quả của giáo viên trong quá trình vận dụng nguyên vật liệu tự nhiên, để duy trì sự hứng thú của trẻ trong hoạt động tạo hình: Để nắm được thực trạng, kịp thời khắc phục những hạn chế và có kế hoạch chỉ đạo tiếp theo nhằm nâng cao chất lượng chuyên môn trong nhà trường thì công tác kiểm tra, đánh giá là một hoạt động không thể thiếu. Để công tác này thực sự có hiệu quả, tôi đã áp dụng các biện pháp sau: Hướng dẫn về nghiệp vụ thanh kiểm tra cho những giáo viên cốt cán theo quy định của nhà trường và của ngành; Phân công trách nhiệm, nhiệm vụ cụ thể cho từng tổ trưởng với sự giám sát của ban giám hiệu nhà trường; Tổ chức đánh giá, khảo sát chất lượng trẻ theo từng tháng, chủ đề để từ đó có sự điều chỉnh phù hợp; Xây dựng tiêu chí khen thưởng kịp thời để động viên khích lệ nhằm nâng cao phong trào thi đua trong đội ngũ. 6.2.6. Tuyên truyền phối hợp giữa nhà trường, giáo viên, cha mẹ trẻ em trong sử dụng nguyên liệu tự nhiên nhằm duy trì sự hứng thú của trẻ tạo các tác phẩm đẹp: Muốn dạy tốt hoạt động tạo hình giáo viền cần phải phối hớp chặt chẽ với gia đình, nhà trường và toàn xã hội để tạo điều kiện cho trẻ sống trong môi trường lành mạnh, được tiếp xúc với cái đẹp, các tác phẩm đẹp từ đó giúp trẻ cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên của cuộc sống, kích thích tò mò, óc sáng tạo từ đó trẻ mong muốn tạo ra cái đẹp, phát triển khả năng cảm thụ, bồi dưỡng cảm xúc, thẩm mĩ, giúp trẻ ham mê các hoạt động ở trường mầm non cũng như ở nhà, đồng thời thông qua tác phẩm của con mình mang về nhà từ đó phụ huynh biết được năng khiếu của trẻ để qua đó tôi có thể phối hợp với phụ huynh để bồi dưỡng những trẻ có năng khiếu về tạo hình. Môi trường khi tổ chức các
6. sự kiện, lễ hội tận dụng sản phẩm của trẻ như thế nào để phụ huynh nắm được; Đồng thời khuyến khích Cha mẹ trẻ cùng tham gia vào công tác sưu tầm, ủng hộ các nguyên vật liệu phục vụ cho trẻ hoạt động. Tuyên truyền phụ huynh biết các chuyên đề trọng tâm trong năm để phối hợp cùng giáo viên tổ chức các hoạt động. Đây là một việc làm rất thiết thực thu hút phụ huynh cùng tham gia, cùng chung tay với nhà trường để giáo dục trẻ nhằm tổ chức tốt hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ cũng như hướng dẫn trẻ tham gia hoạt động đạt kết quả tốt nhất. 6.3. Tính mới, sáng tạo: Nếu trước đây khi tổ chức dự giờ, thao giảng các chuyên đề trong trường mầm non, thường chú trọng việc tổ chức các động “học” cho trẻ. Thì giờ đây, với một số biện pháp của đề tài nêu trên sẽ giúp cho giáo viên trong quá trình vận dụng nguyên vật liệu tự nhiên, để duy trì sự hứng thú của trẻ trong hoạt động tạo hình, phát huy được hết tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ “chơi mà học, học bằng” để có những sản phẩm tạo hình mang tính “nghệ thuật”, góp phần nâng cao chất lượng chuyên môn trong trường Mầm non. 6.4. Tính khả thi: Đề tài có khả năng áp dụng phù hợp với chức năng nhiệm vụ được giao, cho tất cả các trường Mầm non trong và ngoài quận. 7. Tính hiệu quả: 7.1. Hiệu quả kinh tế: không có 7.2. Lợi ích xã hội: Với đề tài: “Một số biện pháp giúp giáo viên vận dụng nguyên vật liệu tự nhiên, để duy trì sự hứng thú của trẻ trong hoạt động tạo hình tại trường mẫu giáo An Bình, quận Ninh Kiều, Thành phố Cần Thơ” mang lại một số lợi ích như sau: Qua việc tiếp xúc với các nguyên vật liệu tự nhiên giáo viên giúp trẻ hiểu được công dụng của nó trong hoạt động tạo hình. Trẻ biết được các nguyên vật liệu thật sự hữu ích và qua sự giúp đỡ của cô cùng với trí tưởng tượng phong phú của trẻ đã biến những nguyên vật liệu “phế liệu” đó thành những sản phẩm mang tính “nghệ thuật” phục vụ cho hoạt động học tập và vui chơi của trẻ. Giúp giáo viên sẽ có nhiều cơ hội để áp dụng phương pháp "Lấy trẻ làm trung tâm" dựa trên sự hiểu biết, hứng thú, nhu cầu của trẻ để tổ chức cho trẻ hoạt động trở nên nhẹ nhàng, không gò bó. Giúp giáo viên hiểu và vận dụng tốt giữa lý luận với thực tiễn phù hợp với điều kiện của nhóm lớp mình phụ trách để phát triển tính tích cực, hứng thú và trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình qua cách vận dụng nguyên vật liệu tự nhiên, duy trì sự hứng thú của trẻ, gợi ý cho trẻ hiểu về sự vật hiện tượng “vừa tầm” để trẻ có thể hiện khả năng cảm nhận riêng trong sáng và đáng yêu của trẻ.
7. Đối với Cha mẹ trẻ thông qua tác phẩm của con phụ huynh biết được năng khiếu về tạo hình của trẻ để có thể phối hợp, bồi dưỡng cùng chung tay với nhà trường hướng dẫn trẻ tham gia hoạt động đạt kết quả tốt nhất cũng như phối hợp tốt trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ. 8. Phạm vi ảnh hưởng: Có khả năng áp dụng tại các đơn vị trường mầm non trên địa bàn Thành phố Cần Thơ. Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trên là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. XÁC NHẬN CỦA CƠ QUAN Ninh Kiều, ngày 26 tháng 6 năm 2019 HIỆU TRƯỞNG Người nộp đơn Cao Thị Cẩm Bình
8. XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN NGÀNH GIÁO DỤC QUẬN NINH KIỀU CHỦ TỊCH PHÓ CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN Nguyễn Ngọc Ánh