SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng học tập bằng phương pháp tổ chức trò chơi trong môn Khoa học Lớp 5

Nội dung tóm tắt: SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng học tập bằng phương pháp tổ chức trò chơi trong môn Khoa học Lớp 5

1. Việc chuẩn bị chu đáo sẽ giúp cho giáo viên tự tin, chủ động trong tiết dạy. Bởi vậy ngoài việc chuẩn bị về đồ dùng dụng cụ, xác định thời gian, thời điểm cho hợp lý giáo viên cần xác định địa đểm, số lượng học sinh tham gia chơi cho mỗi trò chơi để phù hợp cả về không gian, thời gian, phù hợp với tất cả đối tượng học sinh. * Địa điểm và đối tượng học sinh tham gia chơi. Phần lớn các trò chơi được diễn ra trong lớp học. Tuy vậy, với mỗi trò chơi cũng cần có khoảng không gian chơi cho phù hợp. *VÍ DỤ: - Những trò chơi để hình thành kiến thức mới, thường tất cả các học sinh được tham gia chơi, do vậy các em có thể ngồi ngay trong bàn học theo từng nhóm chơi, như trò chơi: Ai nhanh, ai đúng? của Bài 19: Sự chuyển thể của chất (trang 3). Hay trò chơi: Chiếc ghế nguy hiểm của Bài 5: Thực hành nói không với chất gây nghiện (trang 15), mặc dù đây là trò chơi để củng cố nội dung nhưng tất cả học sinh cần được tham gia, các em cần xếp thành hàng dọc để lần lượt đi qua chiếc ghế nguy hiểm. Bởi vậy, nếu trời không mưa, các em sẽ xếp hàng ngoài sân rồi lần lượt đi qua chiếc ghế vào lớp. Nếu trời mưa, giáo viên cần sắp xếp bàn ghế gọn gàng để học sinh xếp hàng trong lớp. Những chuẩn bị này, dù là rất nhỏ nhưng giáo viên cũng cần để ý tới để chủ động trong mọi tình huống. Khi sự chuẩn bị đã chu đáo, giáo viên sẽ tổ chức trò chơi học tập cho các em tham gia sao cho học sinh hào hứng làm việc và thu được kết quả tốt, đó là điều hết sức quan trọng. 14
2. Hình 5: Học sinh cả lớp chơi trò chơi “Chiếc ghế nguy hiểm” 2.4. Tiến hành tổ chức Trò chơi học tập Với mỗi trò chơi giáo viên cần tiến hành qua 3 bước sau: Bước1: Giáo viên nêu mục đích và hướng dẫn cách chơi, luật chơi. - Tên trò chơi hấp dẫn, dễ hiểu sẽ lôi cuốn các em tham gia chơi. + VD: “Chiếc ghế nguy hiểm”; “Bức thư bí mật”; “Ô chữ kì diệu” Hình 6: Trò chơi “Ô chữ kì diệu” 15
3. - Mục đích trò chơi sẽ giúp các em định hình được mình tham gia chơi để làm gì? mình sẽ tìm thấy kiến thức gì qua trò chơi này? từ đó học sinh xác định nhiệm vụ của bản thân trong khi chơi. - Hướng dẫn cách chơi cụ thể giúp các em hiểu được từng bước hoạt động mà mình phải tiến hành. - Luật chơi rõ ràng giúp các em chơi tích cực, tự giác. - Hình thức “thưởng- phạt” sẽ là động cơ thúc đẩy sự cố gắng của mình. Bước2: HS tham gia chơi. (Học sinh có thể chơi thử nếu cần thiết). Khi các em đã hiểu rõ mục đích, cách chơi và luật chơi, các em sẽ tham gia trò chơi một cách chủ động, tự tin, hào hứng ở bước này học sinh là người quyết định cho kết quả của trò chơi, do vậy các em phải làm việc tích cực, tuy nhiên ở 1 số trò chơi học sinh vẫn cần có sự giúp đỡ của giáo viên hoặc sự tán thưởng của bạn. Ở những trò chơi hình thành kiến thức mới, giáo viên cần quan sát, nhắc nhở, giúp đỡ các em nếu các em còn lúng túng. Ở trò chơi củng cố nội dung vừa học, bè bạn cũng cần có sự động viên bằng những tràng vỗ tay (nhưng không quá ồn ào tránh ảnh hưởng đến lớp khác). Bước 3: Nhận xét, đánh giá. Đây là bước thu hoạch của cả một quá trình chuẩn bị và làm việc ở trên. Bởi vậy, giáo viên không được coi nhẹ bước này. Sau khi các đội chơi đã hoàn thành, giáo viên hoặc Chủ tịch hội đồng tự quản sẽ là trọng tài để phân định “thắng - thua” và quan trọng hơn là kết luận được rút ra để hình thành kiến thức mới hoặc để nhấn mạnh, khắc sâu kiến thức đã học. - Học sinh (hoặc đại diện của nhóm chơi) báo cáo kết quả. - Đánh giá, phân định “thắng - thua’’, tuyên dương khen thưởng đội thắng cuộc, nhưng đồng thời cũng động viên an ủi, khích lệ những nhóm chưa dành được chiến thắng để lần sau sẽ chơi tốt hơn. Tạo nên sự thi đua lành mạnh trong các nhóm. - Em học tập được gì qua trò chơi? 16
4. Hình 7: Nhóm thắng cuộc được nhận bông hoa thi đua của lớp VÍ DỤ: Trò chơi: “Ai nhanh, ai đúng?” Bài 7: Phòng tránh các bệnh lây truyền do muỗi đốt (trang 20) Bước 1: GV giới thiệu: - Viêm não là một loại bệnh hết sức nguy hiểm. Nguyên nhân gây bệnh là gì? lứa tuổi nào hay mắc bệnh? Bệnh nguy hiểm như thế nào? Các em sẽ khám phá qua trò chơi: “Ai nhanh, ai đúng?”. - Mỗi nhóm thành một đội chơi, các em sẽ cử đội trưởng cho đội mình. - Các nhóm sẽ đọc thông tin trong sách Hướng dẫn học Khoa học, bàn bạc trong nhóm để chọn câu trả lời tương ứng với từng câu hỏi. Sau khi cả nhóm thống nhất, nhóm trưởng sẽ ghi đáp án theo thứ tự câu hỏi vào bảng phụ. - Sau 4 phút nhóm nào có đáp án gắn lên bảng lớp nhanh nhất và đúng nhất là thắng cuộc, nhóm thắng cuộc sẽ được nhận một phần thưởng xứng đáng. Bước 2: Học sinh hoạt động theo các yêu cầu trên. Giáo viên quan sát, nhắc nhở học sinh (nếu học sinh còn lúng túng). 17
5. Bước 3: Nhận xét, đánh giá. - Nhóm trưởng báo cáo kết quả. Mỗi nhóm có thể trả lời thêm 1 số câu hỏi mà trọng tài đưa ra: + Vì sao từ 3 - 5 tuổi hay mắc bệnh viêm não? + Bệnh viêm não nguy hiểm như thế nào? - Đánh giá, phân định “thắng - thua’’, tuyên dương khen thưởng đội thắng cuộc, nhưng đồng thời cũng động viên an ủi, khích lệ những nhóm chưa dành được chiến thắng để lần sau sẽ chơi tốt hơn. Tạo nên sự thi đua lành mạnh trong các nhóm. - Em rút ra được kiến thức gì qua trò chơi này? Hình 8: Học sinh rất vui mừng khi dành chiến thắng Với cách tiến hành như trên, các em sẽ chủ động tìm tòi và phát hiện kiến thức mới cho bài học, hình thành kiến thức cho bản thân Bài 27: Sinh sản của thực vật có hoa (trang 38) Bước 1: Giáo viên giới thiệu: - Để thể hiện lại quá trình thụ phấn, thụ tinh ở thực vật có hoa, thầy sẽ tổ chức cho các em chơi trò: “Ghép chữ vào hình”. - Có 2 nhóm chơi, mỗi nhóm 7 em, các em sẽ chọn tấm thẻ có ghi chú thích (hạt phấn; ống phấn; bao phấn; bầu nhuỵ; đầu nhuỵ; noãn; vòi nhuỵ ) để gắn vào sơ đồ câm: “Cơ quan sinh sản ở thực vật có hoa”. Mỗi em chỉ được gắn một lần, bạn sau có thể sửa lại cho bạn trước trong nhóm của mình, hết lượt mình, sẽ 18
6. xuống đứng vào cuối hàng của nhóm. Nhóm nào nhanh và đúng hơn là đội thắng cuộc, thời gian tối đa là 3 phút. - Giáo viên cử HS tham gia chơi, (có đủ cả 3 đối tượng). Bước2: Học sinh chơi như đã hướng dẫn. Bước 3: Nhận xét, đánh giá. - Nhóm trưởng báo cáo kết quả của đội. (chỉ vào từng bộ phận và nêu tên của bộ phận đó). - Trọng tài nhận xét, phân định “ thắng-thua”, tuyên dương nhóm thắng cuộc. - Em học được gì qua trò chơi? Học sinh có thể học tập được về: nội dung, kiến thức của bài học; về sự cẩn thận khi làm việc; về sự nhanh nhẹn, khéo léo khi hoạt động Với sự chuẩn bị chu đáo, từ khâu soạn bài, chuẩn bị đồ dùng, dụng cụ đến khâu tổ chức cho học sinh tham gia trò chơi và bước thu hoạch ở phần đánh giá, nhận xét rồi đi đến nội dung bài học cần rút ra, tôi thấy kết quả việc dạy và học ở lớp tôi đã có sự thay đổi. III. HIỆU QUẢ DO BIỆN PHÁP ĐEM LẠI: 1. Hiệu quả về mặt xã hội Để kiểm chứng hiệu quả biện pháp mang lại, tôi tiến hành thực nghiệm sư phạm trong năm học 2021-2022 như sau: Chọn 2 lớp có trình độ tương đương tiến hành thực nghiệm, cụ thể: TT Tên lớp Sĩ số Ghi chú 1 5A 27 Áp dụng biện pháp 2 5C 27 Không áp dụng biện pháp Để đảm bảo độ chính xác, khách quan, tổ chuyên môn đã xây dựng bảng đánh giá kết quả và phân công giáo viên trong tổ dự giờ quan sát thái độ, biểu hiện kết quả học tập của học sinh, đánh giá vào bảng đánh giá chung của tổ. Kết thúc giảng dạy mảng kiến thức về toán chuyển động, tổ đã xây dựng bài khảo sát chất lượng để đánh giá mức độ học tập của học sinh theo 3 mức độ. 19
7. Cụ thể, kết quả đạt được: 5A 5C Nội dung Số Số Tỉ lệ % Tỉ lệ % lượng lượng Số học sinh rất hứng thú tham gia trò chơi 23 85,18 % 15 55,55% Số học sinh hứng thú tham gia trò chơi 4 14,82 % 8 29,63% Số học sinh chưa hứng thú tham gia trò chơi 0 0% 4 14,82% Tôi thấy rất vui, khi học sinh của mình có tiến bộ, không những về kiến thức mà các em còn trở nên vui vẻ, nhanh nhẹn, cởi mở, khéo léo hình thành được rất nhiều kĩ năng như biết cách thành lập một đội chơi, cải thiện được kĩ năng giao tiếp, phát triển kĩ năng thuyết trình trước đám đông, rèn luyện trí nhớ, rèn luyện tính sáng tạo, học được những kĩ năng phán đoán, học và rèn luyện hành vi có luật, học cách làm chủ thái độ đối với thành công và thất bại, cải thiện được kĩ năng tự quản của lớp đáp ứng đúng mục tiêu: Giáo dục toàn diện cho học sinh ngay từ bậc học đầu tiên mà Bộ GD-ĐT đã đề ra. 2. Khả năng áp dụng nhân rộng Sau khi trình bày nội dung sang kiến “Một số biện pháp nâng cao chất lượng học tập bằng phương pháp tổ chức trò chơi trong môn khoa học lớp 5”trong tổ chuyên môn của mình, tôi đã nhận được sự ủng hộ và đánh giá cao. Biện pháp có thể áp dụng cho tất cả học sinh lớp 5 và nhân rộng phạm vi áp dụng. IV. CAM KẾT KHÔNG SAO CHÉP HAY VI PHẠM BẢN QUYỀN Tôi cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền; các biện pháp đã triển khai thực hiện và minh chứng về sự tiến bộ của học sinh là trung thực. TÁC GIẢ BIỆN PHÁP Cao Thị Liên 20
8. CƠ QUAN ĐƠN VỊ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN (ghi rõ nhận xét, phạm vi ảnh hưởng và hiệu quả áp dụng có đạt được mức cơ sở hay không, tính mới của sáng kiến là gì?) (Ký tên, đóng dấu) 21
9. XÁC NHẬN CỦA PHÒNG GD&ĐT (ghi rõ nhận xét, phạm vi ảnh hưởng và hiệu quả áp dụng có đạt được mức huyện hay không, tính mới của sáng kiến là gì?) (Ký tên, đóng dấu) 22