SKKN Một số biện pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm giúp trẻ 5 - 6 tuổi hoạt động tích cực

Nội dung tóm tắt: SKKN Một số biện pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm giúp trẻ 5 - 6 tuổi hoạt động tích cực

1. 1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài, sáng kiến, giải pháp Như Bác Hồ đã căn dặn: “Vì lợi ích mười năm phải trồng cây Vì lợi ích trăm năm phải trồng người” Lời căn dặn ấy của Người luôn nhắc nhở chúng ta phải luôn luôn chăm lo cho thế hệ măng non những chủ nhân tương lai của đất nước. Trong những năm gần đây, Bộ giáo dục và đào tạo luôn chú trọng việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện nói chung, chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ mầm non nói riêng. Đồng thời tiếp tục thực hiện có hiệu quả các nội dung hoạt động của chuyên đề “Xây dựng trường MN lấy trẻ làm trung tâm” giai đoạn 2016- 2020. Năm học 2019-2020, cấp học mầm non trên cả nước nói chung và trên địa bàn huyện nhà nói riêng đã và đang tiếp tục thực hiện chuyên đề “xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” để không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non trên toàn huyện. Việc xây dựng môi trường giáo dục trong trường mầm non là thực sự cần thiết và quan trọng. Việc này được ví như “người giáo viên thứ hai” trong công tác tổ chức, hướng dẫn cho trẻ nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi và hoạt động của trẻ, thông qua đó nhân cách của trẻ được hình thành và phát triển toàn diện. Việc tạo môi trường học tập giúp trẻ có nhiều cơ hội được trải nghiệm và hoạt động tích cực, nhằm tạo điều kiện cho trẻ hoạt động cá nhân nhiều hơn, được tự do khám phá theo ý thích, theo khả năng của mình, giúp trẻ phát hiện nhiều điều mới lạ, hấp dẫn trong cuộc sống, các kiến thức kỹ năng của trẻ được cũng cố và bổ sung. Để đạt được như vậy đòi hỏi bản thân mỗi một giáo viên phải cố gắng nỗ lực hết mình, tích cực sáng tạo trong việc xây dựng và trang trí môi trường trong và ngoài lớp học theo hướng “Lấy trẻ làm trung tâm”, giúp trẻ phát triển toàn diện. Từ thực trạng trên bản thân tôi luôn suy nghĩ, tìm ra những biện pháp “xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm giúp trẻ 5-6 tuổi hoạt động tích cực” nhằm thực hiện tốt phương pháp đổi mới giáo dục mầm non, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Đây cũng là lí do mà tôi chọn đề tài “Một số biện pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm giúp trẻ 5-6 tuổi hoạt động tích cực” nhằm nâng cao tay nghề chuyên môn cho bản thân. 1.2. Điểm mới và phạm vi áp dụng của đề tài: 1.2.1. Điểm mới của đề tài: 1
2. Năm học 2019-2020 cấp học Mầm non đã phổ biến đến toàn thể CBQL, GVMN nội dung sửa đổi, bổ sung của Chương trình GDMN ban hành kèm theo Thông tư số 28/2016/TT-BGDĐT, trang bị tài liệu hướng dẫn thực hiện Chương trình, tổ chức tập huấn, bồi dưỡng, hỗ trợ giáo viên trong thực hiện Chương trình. Để đạt được hiệu quả cao trong công tác xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm giúp trẻ 5-6 tuổi hoạt động tích cực, bản thân tôi đã nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi và lựa chọn các giải pháp phù hợp, qua đó có được nhiều kiến thức xây dựng môi trường sáng tạo, hấp dẫn, kích thích hứng thú của trẻ mỗi khi tham gia vào các hoạt động đạt kết quả cao. Điểm mới của đề tài: Được học trong môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, trẻ sẽ tích cực, chủ động tham gia các hoạt động, làm việc theo nhóm để được trải nghiệm, trao đổi, chia sẽ và trình bày ý kiến của mình. Biết suy nghĩ và vận dụng những điều đã học vào thực tế cuộc sống, giải quyết các tình huống mà trẻ gặp phải. Từ đó, trẻ mạnh dạn, tự tin, tích cực, chủ động, tư duy, sáng tạo, thích thú tìm tòi, khám phá trong quá trình tham gia các hoạt động giáo dục ở trường, ở lớp. Giáo viên có khả năng tự thiết kế kế hoạch giáo dục để dạy trẻ đạt kết quả tốt nhất. Căn cứ vào khả năng, nhu cầu học tập, kinh nghiệm sống của trẻ để xác định mục tiêu, nội dung cụ thể trong từng hoạt động và đảm bảo tốt mục tiêu giáo dục đề ra. Giáo viên có nhiều sáng tạo trong việc đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ trong quá trình tham gia các hoạt động giáo dục tại trường. Có nhiều sáng tạo trong việc trang trí lớp học và làm đồ dùng, đồ chơi phong phú, đa dạng mang tính giáo dục và thẩm mỹ cao. 1.2.2. Phạm vi áp dụng của đề tài: Với đề tài này, tôi đã áp dụng tại trường mầm non nơi tôi công tác nhằm nâng cao chất lượng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non trong năm học 2019-202. Đề tài này có thể áp dụng rộng rãi, có hiệu quả đối với các trường mầm non trên toàn quốc. 2. PHẦN NỘI DUNG 2.1. Thực trạng của nội dung cần giải quyết: Trong những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có rất nhiều văn bản hướng dẫn, đưa hình thức giáo dục lấy trẻ làm trung tâm vào thực hiện ở các trường mầm non. Bám sát các văn bản chỉ đạo của Bộ, của Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Bình, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện đã có Kế hoạch triển khai thực hiện phong trào thi đua trong các trường học nói chung và trường mầm non nói riêng. Một trong những nội dung của phong trào "Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung 2
3. tâm" là công tác xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm nhằm góp phần thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ. Thực tế cho thấy việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đã tạo ra một không gian mở cho trẻ, khuyến khích trẻ phát triển tư duy và phương pháp giải quyết vấn đề. Nếu trẻ được tạo nhiều cơ hội tự tham gia trải nghiệm khám phá, giải quyết được một số tình huống có vấn đề thì như vậy trẻ sẽ hoạt động tích cực hơn. Căn cứ vào mục tiêu, yêu cầu kiến thức của từng bài học, từng độ tuổi, cũng như theo khả năng hứng thú của trẻ, bản thân tôi có thể linh hoạt, sáng tạo lựa chọn cách bố trí môi trường phù hợp với chủ đề và hình thức tổ chức hoạt động cho trẻ một cách nhẹ nhàng, đạt kết quả cao. Quá trình thực hiện đề tài tại lớp mẫu giáo 5-6 tuổi, tôi nhận thấy có được những thuận lợi và gặp phải một số khó khăn sau: 2.1.1. Thuận lợi Phòng giáo dục thường xuyên về trường giúp đỡ và tư vấn cho Ban giám hiệu và giáo viên về chuyên môn cũng như cách xây dựng môi trường và nề nếp học tập của trẻ. Môi trường tập thể cán bộ giáo viên, nhân viên đoàn kết cùng quyết tâm phấn đấu xây dựng, giữ vững tập thể lao động xuất sắc và trường mầm non đạt chuẩn Quốc gia. Nhà trường có khuôn viên rộng, có đủ đồ chơi ngoài trời thuận lợi cho việc thiết kế tạo môi trường cho trẻ hoạt động bên ngoài. Bản thân có năng lực trình độ chuyên môn vững vàng, tâm huyết với nghề, luôn yêu nghề, mến trẻ, có tinh thần trách nhiệm cao. Được nhà trường tạo điều kiện để tham gia các lớp tập huấn của Sở, Phòng, cụm tổ chức về chuyên đề "Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm" từ đó đã tích lũy được kinh nghiệm trong việc lập kế hoạch giáo dục, xây dựng môi trường và tổ chức các hoạt động lấy trẻ làm trung tâm có hiệu quả. Việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở trường đã giúp cho các cháu ngày càng mạnh dạn, tư tin hơn và đã thu hút được sự quan tâm của phụ huynh. Phụ huynh nhận thức rất rõ tầm quan trọng của việc thay đổi hình thức giáo dục cho con em mình, nên đã hỗ trợ tích cực các nguyên vật liệu để tạo môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tốt hơn. Trẻ chăm ngoan, đi học chuyên cần, lễ phép, và tham gia tích cực các hoạt động trên lớp. 2.1.2. Khó khăn: 3
4. Một số giáo viên chưa linh hoạt, sáng tạo trong việc vận dụng môi trường tạo cơ hội cho trẻ được hoạt động, khám phá, trải nghiệm. Không gian tổ chức hoạt động cho trẻ còn chật hẹp. Trẻ trong cùng một độ tuổi, nhưng lại có mức độ nhận thức và khả năng chú ý có chủ định khác nhau. Nhiều trẻ còn rụt rè, nhút nhát khi tham gia vào các hoạt động ở lớp, chưa mạnh dạn tự tin trong giao tiếp. Kinh phí trong việc mua sắm trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi còn hạn hẹp, tính đồng bộ chưa cao. 2.1.3. Nguyên nhân của thực trạng trên: Năng lực chuyên môn nghiệp vụ, tay nghề của giáo viên không đồng đều và còn hạn chế. Do điều kiện kinh tế và hoàn cảnh sống của mỗi gia đình trẻ khác nhau nên ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của trẻ. Đa số phụ huynh trẻ trong lớp làm nghề nông nên ít có thời gian cho trẻ hoạt động giao tiếp với những người xung quanh. Thời gian dành cho các hoạt động của trẻ còn ít. 2.1.4. Điều tra thực tiễn: Việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục mầm non trong những năm gần đây. Năm học 2019-2020, nhằm thực hiện có chất lượng, đạt hiệu quả nội dung này, Sở, Phòng GD&ĐT đã chỉ đạo các trường mầm non đẩy mạnh việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm phù hợp với điều kiện thực tế của trường, lớp và khả năng của trẻ. Để có cơ sở cho việc nghiên cứu của mình, tôi tiến hành điều tra, khảo sát tình hình của trẻ ở lớp tôi đầu năm. Qua điều tra khảo sát kết quả cho thấy như sau: Đầu năm Số trẻ Tiêu chí Tổng Số trẻ Tỉ lệ chưa Tỉ lệ số đạt % đạt % 1. Trẻ hoạt động tích cực vào môi 41 16 39% 25 61% trường trong lớp. 2. Kỹ năng sử dụng nguyên vật liệu, 41 18 44% 23 56% học liệu trong lớp 3. Hứng thú tham gia hoạt động 41 20 49% 21 51% 4
5. Trước tình hình thực trạng về công tác xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Là một giáo viên, bản thân xác định một số biện pháp để xây dựng môi trường giáo dục tốt thông qua việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non lấy trẻ làm trung tâm như sau: 2.2. Các biện pháp thực hiện: 2.2.1. Tăng cường tự học tập bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho bản thân. Từ đầu năm học, sau khi được Ban giám hiệu triển khai tập huấn nội dung sửa đổi, bổ sung của Chương trình GDMN ban hành kèm theo Thông tư số 28/2016/TT-BGDĐT. Công tác tự bồi dưỡng chuyên môn là việc đầu tiên tôi luôn chú trọng và đã tiến hành bồi dưỡng chuyên môn theo kế hoạch các nội dung về xây dựng kế hoạch giáo dục năm cho nhóm lớp mình theo thông tư mới, trong đó chú trọng việc nâng cao chất lượng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và mục tiêu hàng đầu là xây dựng được môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm để nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. Qua việc tự nghiên cứu kỹ các nội dung chương trình, sách hướng dẫn thực hiện chương trình, các tài liệu có liên quan về chương trình giáo dục mầm non, bản thân tôi tự rút ra những ưu điểm của phương pháp giáo dục "Lấy trẻ làm trung tâm" và đưa vào thực hiện ở lớp mình từ việc lập kế hoạch giáo dục đến việc trang trí môi trường học cho trẻ sao cho linh hoạt, sáng tạo và trẻ được “học bằng chơi, chơi mà học", đảm bảo nhu cầu, hứng thú của mỗi đứa trẻ. 2.2.2. Làm tốt công tác tham mưu mua sắm trang thiết bị, đồ dùng dạy học nhằm tạo môi trường cho trẻ hoạt động lấy trẻ làm trung tâm. Cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi phục vụ dạy học là phương tiện để chuyển tải kiến thức tư duy cho trẻ. Đặc biệt phát triển chương trình giáo dục mầm non theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm thì việc đầu tư CSVC và trang thiết bị đồ dùng, đồ chơi lại rất cần thiết để nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. Vào đầu năm học 2019 -2020 tôi đã cùng giáo viên trong lớp kiểm kê lại trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi phục vụ quá trình giáo dục trẻ ở lớp. Sau đó, căn cứ vào Văn bản hợp nhất số 01/VBHN-BGDĐT giữa Thông tư 02/2010/TT-BGDĐT và Thông tư 34/2013/TT-BGD-ĐT của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định về danh mục đồ dùng, đồ chơi, thiết bị dạy học tối thiểu dùng cho giáo dục mầm non, để lên danh mục đồ dùng đồ chơi trong lớp và tham mưu với BGH nhà trường mua sắm bổ sung. Bên cạnh đó tôi còn tự làm một số đồ dùng, đồ chơi đẹp mắt, hấp dẫn với trẻ để phục vụ cho quá trình dạy học của mình. Đồng thời động viên, kêu gọi phụ 5
6. huynh đóng góp nguyên vật liệu để giáo viên làm đồ dùng. Nhờ đó, số lượng đồ chơi, đồ dùng lớp tôi đã được tăng lên và phục vụ đầy đủ cho quá trình hoạt động của trẻ, tạo cho trẻ hứng thú với các hoạt động do cô tổ chức, nhờ đó chất lượng giáo dục trẻ được nâng lên. 2.2.3. Xây dựng môi trường thân thiện, gần gũi để trẻ được vừa học, vừa chơi. Trong giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, thì môi trường học tập có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với việc học tập và tiếp thu kiến thức của trẻ. Trẻ em vốn rất hiếu kỳ, chúng tò mò mong muốn được khám phá tất cả mọi vật xung quanh chúng. Những hình ảnh, những ấn tượng mà trẻ thu nhận được trong những năm tháng tuổi thơ sẽ hằn sâu trong trí nhớ suốt cả cuộc đời của trẻ. Những điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển sau này của trẻ. Chính vì vậy tôi luôn tâm niệm: Sẽ trang bị cho trẻ một thế giới tự nhiên, một môi trường học tập tốt nhất ở ngay tại khu vực lớp và trường của trẻ. * Môi trường bên ngoài lớp học: Chúng tôi đã tập trung xây dựng môi trường giáo dục ngoài lớp học đảm bảo an toàn, đẹp, hấp dẫn trẻ. Hầu hết tất cả các góc chơi đều được chúng tôi hết sức quan tâm làm thế nào để trẻ được thỏa sức tham gia chơi vừa thông qua chơi trẻ được trải nghiệm với tất cả các loại đồ dùng đồ chơi trong đó. Với diện tích sân vườn thoáng mát, sạch đẹp, có cây xanh bao phủ đảm bảo là nơi lý tưởng để bố trí các khu vực cho trẻ hoạt động vui chơi, sinh hoạt, học tập ngoài trời một cách khoa học và phù hợp. Bố trí diện tích sân tập thể dục cho trẻ toàn trường và khu chơi thể thao (cột bóng rổ, thang leo, sân chơi bóng đá mini ); khu vực chơi với đồ chơi ngoài trời (cầu trượt, đu quay, bập bênh, nhà bóng ); khu vực chơi “giao thông”; khu vực chơi với đất, cát, nước, đá, sỏi để cho trẻ được khám phá trải nghiệm; khu vực trẻ trồng rau, trồng cây và chăm sóc cây cối, những con vật đáng yêu; khu chơi với các nhân vật cổ tích, hay còn gọi là “vườn cổ tích”; Xây dựng góc “ Thư viện xanh”. Đến đây trẻ như lạc vào thế giới của những câu chuyện cổ tích, những bài thơ, ca dao, đồng giao trẻ được trải nghiệm và mô phỏng lại kỹ năng đọc sách, xem sách, tô tranh, xem ảnh Ngoài ra, môi trường giáo dục ngoài lớp học nhà trường đã chú trọng công tác tận dụng các nguồn nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để trẻ khám phá, đặc biệt là nguồn nguyên liệu tự nhiên và phế liệu. Môi trường ngoài lớp học là yếu tố góp phần tích cực trong các hoạt động nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục toàn diện cho trẻ. * Môi trường trong lớp học: 6
7. Trong lớp học không thể thiếu những góc chơi của trẻ, do đó để lớp học thêm lôi cuốn trẻ các cô giáo cần tạo nên một môi trường lớp học với những màu sắc sinh động, những nhân vật ngộ nghĩnh Môi trường có không gian, cách sắp xếp phù hợp, gần gũi, quen thuộc với cuộc sống thực hàng ngày của trẻ, luôn thay đổi để tạo ra sự hấp dẫn mới lạ đối với trẻ. Trước hết tôi làm đẹp môi trường lớp học từ cách bố trí, sắp xếp trong lớp, trưng bày đồ dùng, đồ chơi sao cho hấp dẫn đẹp mắt mà vẫn gọn gàng ngăn nắp. Xây dựng các góc hoạt động khác nhau trong lớp nhằm tạo điều kiện cho trẻ hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm nhỏ được nhiều hơn, hình thức hoạt động phong phú, đa dạng hơn. Giúp trẻ tìm hiểu và khám phá cái mới, hoạt động với đồ vật và rèn luyện kỹ năng. Trong lớp, tôi đã bố trí các góc chơi di động tháo lắp dễ dàng. Các góc chơi được bố trí góc yên tĩnh xa góc hoạt động ồn ào. Ví dụ: Góc xây dựng và góc phân vai ở gần nhau và xa góc sách, góc xây dựng tránh lối đi lại. Góc tạo hình gần nguồn nước, góc thiên nhiên ở ngoài hiên. Các góc có khoảng rộng, cách nhau hợp lý để bảo đảm an toàn và vận động của trẻ. Tạo ranh giới giữa các góc hoạt động Ví dụ: Sử dụng giá dựng đồ chơi quay lại tạo thành ranh giới cho góc chơi. Ranh giới ở các góc không che tầm nhìn của trẻ và không cản việc quan sát của giáo viên Thay đổi vị trí các góc sau mỗi chủ đề để tạo cảm giác mới lạ, kích thích hứng thú của trẻ. Đặt tên các góc phải đơn giản, dễ hiểu và phù hợp với nội dung từng chủ đề đang thực hiện, tên góc rõ ràng để tích hợp lồng ghép chữ cái. Ví dụ: Khi thực hiện chủ đề “Gia đình” góc sách có thể đặt “Thư viện của gia đình bé” nhưng khi sang chủ đề “ thế giới thực vật” góc sách có thể đặt “ Thư viện của các loại cây” Trang trí góc trưng bày sản phẩm của trẻ: Tôi sắp xếp vị trí đủ rộng, dễ nhìn để làm góc trưng bày sản phẩm của trẻ. Có hình ảnh minh hoạ ngộ nghĩnh, tên gọi gần gũi, hấp dẫn trẻ như: Họa sỹ tý hon, Ai khéo tay hoặc bé thích bài nào Tôi bố trí giá sách chủ yếu là sách vẽ con vật, cây cối, hoa lá, quả hạt Tranh ảnh vừa tầm với của trẻ để trẻ có thể xem sách (có que chỉ cho việc đọc các chữ cái trong sách ). Sắp xếp các hộp đựng vỏ cây khô hoa lá ép khô, các loại hạt Có gắn nhãn mác và hình ảnh rõ ràng để trẻ dễ nhận thấy, trẻ được chơi và làm đ- ược những sản phẩm từ những đồ chơi ấy. Ngoài ra tôi cũng dùng vỏ hến, ốc trai, sò vệ sinh sạch sẽ vừa làm đồ dùng, đồ chơi phong phú vừa rẻ tiền vừa dễ kiếm. Khi trang trí lớp bao giờ tôi cũng chú ý tới những mảng tường lớn trong góc chơi, hoặc những mảng trung tâm mà trẻ thường hoạt động để trang trí. Các mảng này vừa được sử dụng để trang trí vừa được gắn những hình ảnh rất ngộ nghĩnh, 7
8. sinh động. Từ những nguyên vật liệu đơn giản, dễ kiếm tôi đã cắt, vẽ dán trang trí những hình ảnh ngộ nghĩnh, có hiệu quả giáo dục. Như những cây nổi có kích cỡ lớn để trang hoàng cho lớp học của mình. Ví dụ: Tôi chọn một góc sáng dễ quan sát để sân khấu rối và biểu diễn âm nhạc. Từ nguyên vật liệu như bìa cát tông, vải vụn, giấy nhún đã làm nổi bật hẵn góc chơi để trẻ hoạt động. Bất cứ ai bước vào lớp học cũng bị thu hút sự chú ý bởi góc chơi này. Đây chính là một loại phương tiện đồ dùng để cho trẻ được trải nghiệm, được khám phá, nó sẽ hấp dẫn hơn nhiều khi trẻ tham gia hoạt động. Ngoài ra các mảng phụ tôi đã dùng để trang trí những hình ảnh theo từng chủ đề cụ thể để trẻ dược cảm nhận sự vật hiện tượng một cách tự nhiên. Khu vực ngoài hiên, tôi xây dựng góc thiên nhiên là nơi dành cho các hoạt động chăm sóc cây cối: Nhặt cỏ, bắt sâu, tưới nước, ngoài ra còn là nơi tìm đọc các loại sách về thiên nhiên, các tranh ảnh về thế giới tự nhiên. Ở nơi đó có những chậu hoa, có bể cá để trẻ tham gia câu cá. Có nơi gieo hạt và những cây leo, dàn hoa giấy. Ở đây các bé được đắm mình thực sự trong thế giới tự nhiên của trẻ, khiến cho trẻ bị hấp dẫn, bị thu hút, từ đó trẻ đã có thể cảm nhận sự vật hiện tượng, được trải nghệm chúng một cách tự nhiên nhất. Các đồ dùng đồ chơi trong các góc phải phong phú và được sắp vừa tầm đối với trẻ để trẻ tự lấy, tự cất, tự hoạt động. 2.2.4. Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tạo điều kiện để trẻ được tham gia vào các hoạt động và trải nghiệm. Ở trẻ sự hứng thú, tò mò, khám phá là vô tận vì vậy bản thân tôi không ngừng tạo mọi điều kiện cho trẻ phát huy khả năng của mình. Trẻ không chỉ được trải nghiệm ở môi trường trong và ngoài lớp mà còn được tự mình tham gia vào các hoạt động sáng tạo như sử dụng nguyên vật liệu để làm ra những sản phẩm trang trí lớp. Tùy vào từng chủ đề khác nhau mà trẻ có thể cùng cô làm ra những sản phẩm khác nhau. Ví dụ: Ở chủ đề “Các hiện tượng tự nhiên”: Cô cho trẻ khám phá, trải nghiệm, tự tay mình dùng các kỹ năng xé, dán để tạo thành đám mây đen, hạt mưa, tia nắng cô cho trẻ tạo hình dán ông mặt trời từ nhiều nguyên vật liệu và những đám mây xanh. Với chủ đề lễ hội 20/11 và 8/3 thì cô cho trẻ cùng nhau làm thiệp từ nhiều nguyên vật liệu khác nhau. Sau đó, sử dụng thiệp của trẻ trang trí ở góc bán hàng. Còn với chủ đề thực vật thì cô và trẻ cùng nhau tô màu những rau, củ, quả để trang trí góc chủ đề. Hay với chủ đề lễ hội “Mùa xuân” cô cùng trẻ làm những cây hoa mai, hoa đào, cùng nhau treo bao lì xì lên cây để trước lớp. Ngoài ra, cô cùng trẻ làm các loại bánh như: bánh tét, bánh chưng; làm các kẹo. Bên cạnh đó, trẻ có thể cùng cô tô màu các con vật cho tiết dạy học “Chữ số 9” hoặc cùng nhau để làm một ngôi nhà của Anh và em trong câu chuyện “Hai anh em” 8
9. Ngoài ra trẻ có thể tự mình khám phá những thay đổi của cây khi trẻ tự gieo những loại hạt mà trẻ thích và chăm sóc xem nhóm nào sẽ phát triển tốt hơn. Mỗi nhóm là 2 chậu: 1 chậu để ở trong bóng tối và 1 chậu để ở ngoài ánh nắng. Qua đó, trẻ biết được những loại cây, hoa, rau khác nhau sẽ có thời gian nãy mầm khác nhau, trẻ biết được quá trình phát triển của cây. Ngoài ra, trẻ còn biết cây phát triển tươi tốt được không chỉ nhờ có sự chăm sóc của con người như là tưới nước, bón phân, bắt sâu mà các yếu tố tự nhiên của ánh sáng mặt trời cũng không kém phần quan trọng đối với cây. Khi cây thiếu ánh sáng mặt trời thì màu lá cây sẽ không xanh tươi mà ngã thành màu vàng nhạt. Trẻ sẽ trực tiếp pha màu và tập dán các thẻ hình màu tương ứng, trẻ sẽ ngừng pha màu khi đã đủ các màu trong tranh của trẻ. Ví dụ: Màu đỏ pha với màu vàng sẽ tạo thành màu cam thì trẻ lấy thẻ hình màu đỏ + màu vàng = màu cam. Có thể nói việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non là thực sự cần thiết và quan trọng nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi và hoạt động của trẻ, thông qua đó, nhân cách của trẻ được hình thành và phát triển toàn diện. Một môi trường sạch sẽ, an toàn sẽ kích thích trẻ hoạt động tích cực, sáng tạo. 2.2.5. Tuyên truyền và phối hợp với các bậc cha mẹ trẻ. Để xây dựng được một môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm thì công tác tuyên truyền và phối hợp với cha mẹ trẻ đóng vai trò quan trọng trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ tại trường. Làm tốt công tác tuyên truyền và phối hợp với cha mẹ trẻ: thông qua các buổi qua họp cha mẹ và trò chuyện trực tiếp ở giờ đón, trả trẻ. Trong các buổi họp cha mẹ trẻ của lớp tôi đã trực tiếp trao đổi phổ biến để hiểu rõ tầm quan trọng của việc đổi mới nội dung, hình thức tổ chức, phương pháp giáo dục trẻ, những định hướng, mục tiêu chương trình giáo dục mầm non lấy trẻ làm trung tâm. Ví dụ: Trao đổi với cha mẹ trẻ về điều kiện đầu tiên để có thể giúp giáo viên đổi mới hình thức tổ chức giáo dục trẻ là phải xây dựng được môi trường mở cho trẻ hoạt động. Môi trường mở là môi trường mà trẻ được hoạt động với những nguyên vật liệu đã qua sử dụng nhưng phải đảm bảo tính an toàn cho trẻ. Cũng như trẻ sẽ được trải nghiệm, vui chơi thông qua các góc trang trí của lớp và trẻ được vui chơi dưới sự gợi ý, hướng dẫn của cô. Do đó, rất cần sự quan tâm, chia sẻ, giúp đỡ từ các bậc cha mẹ trẻ, trong mỗi một chủ đề giáo dục của lớp cần phải có rất nhiều nguyên liệu để tạo môi trường học tập vì vậy cần có sự hỗ trợ nguyên vật liệu, sách báo, chai nhựa, của cha mẹ trẻ để có nhiều đồ dùng, tư liệu cho trẻ hoạt động và học tập. Ngoài ra, tôi và cha mẹ 9
10. trẻ còn cùng nhau kết hợp cho trẻ trải nghiệm bằng việc cho trẻ tự gieo hạt, chăm sóc cây và thu hoạch khi nó lớn. Qua đó trẻ sẽ biết yêu quý và giữ gìn những gì tự tay mình làm ra, cũng như của người khác. Không chỉ thế vào các buổi đón trả, trẻ trong ngày, tôi còn trò chuyện với cha mẹ trẻ về các góc hoạt động trong lớp có sử dụng sản phẩm của trẻ tự làm ra qua hoạt động một ngày ở trường. Tôi còn trao đổi với cha mẹ trẻ các nội dung trẻ học trong ngày thông qua góc bố mẹ cần biết và hướng dẫn cha mẹ trẻ cách ôn luyện, cũng cố cũng như cung cấp vốn hiểu biết cho trẻ tại gia đình. Hướng dẫn cha mẹ trẻ dạy trẻ kỹ năng cất dép, kỹ năng sử dụng kéo, kỹ năng vẽ, tô màu, cách cầm sách, cầm bút, đọc sách, mở lật từng trang, rồi tư thế ngồi học, để phối hợp dạy trẻ tại nhà. Bằng những hình thức trên, đã nâng cao nhận thức của cha mẹ trẻ trong việc cùng nhà trường chăm sóc, giáo dục trẻ. Cha mẹ trẻ ngày càng tin tưởng vào chất lượng chăm sóc giáo dục của nhà trường, sẵn sàng hỗ trợ khi nhà trường, giáo viên cần có sự giúp đỡ. 2.3. Kết quả đạt được: Sau một quá trình thực hiện biện pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Bản thân tôi đã không ngừng sáng tạo và tạo mọi điều kiện để trẻ tôi được thực hành, trải nghiệm và đạt được kết quả như sau: * Đối với trẻ: Cuối năm Số trẻ Tiêu chí Tổng Số trẻ Tỉ lệ Tỉ lệ chưa số đạt % % đạt 1. Trẻ hoạt động tích cực vào môi 41 40 97,6% 1 2,4% trường trong lớp. 2. Kỹ năng sử dụng nguyên vật 41 40 97,6% 1 2,4% liêu, học liệu trong lớp 3. Hứng thú tham gia hoạt động 41 41 100% * Đối với giáo viên: Xây dựng tạo môi trường cho trẻ hoạt động phù hợp với độ tuổi mầm non, và mục tiêu giáo dục của độ tuổi. Giáo viên đã sử dụng sản phẩm của trẻ vào việc tạo môi trường cho trẻ tham gia vào các hoạt động lấy trẻ làm trung tâm. Giáo viên biết cách sắp xếp môi trường học tập phù hợp với độ tuổi và khả năng phát triển của trẻ. 10
11. Có sự sáng tạo trong việc trang trí, sắp xếp môi trường giáo dục cho trẻ hoạt động và trẻ được trải nghiệm từ trang trí đó. Giúp giáo viên có nhận thức đầy đủ hơn về vai trò và sự cần thiết của việc xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động. Ngoài ra, trong quá trình thực hiện giúp cho giáo viên thêm phần khéo léo, sáng tạo trong việc thiết kế các góc hoạt động, làm đồ dùng đồ chơi, trang trí lớp theo chủ đề phù hợp với mục tiêu chương trình giáo dục mầm non. Tạo cơ hội để giáo viên trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm cùng nhau và có ý tưởng sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt động. * Đối với phụ huynh: Phụ huynh cảm thấy mãn nguyện với thành công của trẻ, tin tưởng vào kết quả giáo dục của nhà trường, không chê bai chỉ trích cô giáo mà ngược lại cha mẹ biết thông cảm, chia sẻ những khó khăn của cô giáo, cung cấp vật liệu, phụ giúp cô giáo trang trí lớp, làm đồ chơi. Phụ huynh ngày càng quan tâm, đã có nhận thức cao trong việc chăm sóc giáo dục trẻ. Phụ huynh biết vận dụng kiến thức khoa học để chăm sóc giáo dục trẻ hợp lý, phù hợp với độ tuổi đồng thời đưa trẻ đến lớp chuyên cần và đảm bảo thời gian. 3. KẾT LUẬN 3.1. Ý nghĩa của đề tài: Có thể nói, xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm thể hiện được vị trí của trẻ và vai trò của giáo viên trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục ở bậc học mầm non. Việc xây dựng môi trường giáo dục dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non là thực sự cần thiết và quan trọng có vai trò đặc biệt đối với sự phát triển của trẻ: giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu nhận thức, tìm tòi khám phá thế giới xung quanh, trẻ học được cách cư xử - giao tiếp, hợp tác cùng bạn. Môi trường học tập phong phú, đa dạng giúp trẻ có cơ hội lựa chọn hoạt động phù hợp khả năng và ý thích của mình, từ đó trẻ mạnh dạn, tự tin giải quyết tốt các nhiệm vụ được giao. Giúp giáo viên có nhận thức đầy đủ hơn về vai trò và sự cần thiết của việc xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động. Ngoài ra, trong quá trình thực hiện giúp cho giáo viên thêm phần khéo léo, sáng tạo trong việc thiết kế các góc hoạt động, làm đồ dùng đồ chơi, trang trí lớp theo chủ đề phù hợp với mục tiêu chương trình giáo dục mầm non. 3.2. Kiến nghị, đề xuất: Có thể nói, việc xây dựng môi trường giáo dục dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non cho đội ngũ giáo viên là việc làm thực sự cần thiết và quan trọng. Việc nâng cao chất lượng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm hiện nay cũng gặp phải những khó khăn nhất định. Vì vậy tôi xin có một vài đề xuất nhỏ như sau: * Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo: 11
12. Tăng cường tổ chức hội thảo theo các chuyên đề về “xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm”, tập trung chú trọng đến công tác xây dựng môi trường giáo dục để cho giáo viên được thường xuyên giao lưu trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau. Tham mưu với lãnh đạo các cấp có sự hỗ trợ kinh phí mua sắm trang thiết bị, đồ dùng dạy học, đồ chơi cho các cháu. * Đối với nhà trường: Tham mưu tích cực với lãnh đạo các ban ngành, đoàn thể để nhằm tăng trưởng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy học. Thường xuyên tạo mọi điều kiện cho giáo viên tham quan học tập kinh nghiệm để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Tích cực tham mưu với các cấp, ban ngành xã nhằm tuyên truyền nhân dân thực hiện tốt công tác xã hội hóa giáo dục để tăng trưởng cơ sở vật chất cho trường mầm non nhằm đáp ứng yêu cầu giáo dục trong giai đoạn hiện nay. * Đối với giáo viên: Tăng cường công tác tự học tự bồi dưỡng thông qua các chuyên đề, hội thảo, hội thi đạt kết quả cao. Trên đây là “Một số biện pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm giúp trẻ 5-6 tuổi hoạt động tích cực” mà bản thân đã thực hiện trong thời gian qua, phần nào đã góp phần nâng cao chất lượng trong việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non. Trong quá trình tích lũy kinh nghiệm và viết đề tài không tránh khỏi những khiếm khuyết, hạn chế rất mong được sự góp ý của hội đồng khoa học các cấp để sáng kiến kinh nghiệm này được hoàn thiện và đầy đủ hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn./. 12
13. XÁC NHẬN CỦA HĐKH NHÀ TRƯỜNG 13