SKKN Nâng cao chất lượng giáo dục phát triển vận động cho trẻ 4 - 5 tuổi ở trường mầm non

Nội dung tóm tắt: SKKN Nâng cao chất lượng giáo dục phát triển vận động cho trẻ 4 - 5 tuổi ở trường mầm non

1. 1. Phần mở đầu 1.1.Lý do chọn đề tài, sáng kiến, giải pháp Đất nước ta đang chuyển sang một giai đoạn mới, giai đoạn công nghiệp hóa – hiện đại hóa, làm cho dân giàu, nước mạnh, xây dựng một xã hội công bằng và văn minh. Nghị quyết Hội nghị lần thứ IV Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VII đã nêu “ Con người phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức là động lực của sự nghiệp xây dựng xã hội mới, đồng thời là mục tiêu của chủ nghĩa xã hội”. Vấn đề vị trí của giáo dục Mầm non trong chiến lược “Phát triển nguồn lực con người” đã và đang được Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm. Vậy sự phát triển thể lực của trẻ em ở lứa tuổi mầm non hiện nay như thế nào? Chúng ta đều biết tầm vóc của đứa trẻ lớn lên hàng ngày bởi vì cơ thể trẻ em là cơ thể đang lớn, đang phát triển không ngừng theo từng giai đoạn. Sự phát triển thể chất của trẻ được đánh giá dựa vào một số chỉ số thông thường như: Cân nặng, chiều cao, vòng ngực, vòng đầu và tỉ lệ các phần của cơ thể. Xuất phát từ những đặc điểm cơ thể trẻ luôn phát triển tuân theo những quy luật cơ bản của sinh học, trình tự và tốc độ phát triển phụ thuộc vào những yếu tố như di truyền, môi trường sống và đặc biệt là phương pháp nuôi dưỡng, chế độ sinh hoạt và rèn luyện thân thể một cách có ý thức. Trong vài thập kỉ và đặc biệt là trong những năm gần đây, cùng với sự chuyển biến mọi mặt của xã hội và đặc biệt là sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế - xã hội trẻ em đã có điều kiện được chăm sóc tốt hơn dẫn đến tình trạng thừa cân, béo phì rất nhiều. Trên thực tế có nhiều yếu tố ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển thể chất của trẻ như kinh tế, xã hội, chất lượng môi trường sống song yếu tố chính vẫn là hình thức tổ chức giáo dục thể chất cho trẻ. Không thể tự nhiên mà có được những con người phát triển toàn diện về tinh thần và thể chất. Đó chỉ có thể là kết quả do ảnh hưởng của điều kiện xã hội nhất định, trong đó có giáo dục nói chung và giáo dục thể chất nói riêng có vai trò đặc biệt. Vì thế việc tìm hiểu cách tổ chức các hình thức giáo dục thể chất cho trẻ để từ đó tìm ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục thể chất cho trẻ là một việc làm rất quan trọng trong việc chăm sóc, bảo vệ sức khỏe của trẻ. Từ những vấn đề nêu trên, là một giáo viên mầm non lại là giáo viên dạy ở trường mầm non nông thôn, vấn đề đặt ra hiện nay đối với tôi là cách tổ chức các hình thức giáo dục thể chất cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non ra sao? Vì thế tôi đã mạnh dạn chọn đề tài “ Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục phát triển vận động cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non” làm đề tài nghiên cứu. 1.2. Điểm mới của đề tài, sáng kiến, giải pháp Theo chương trình giáo dục mầm non hiện nay, giáo dục thể chất nhằm giúp trẻ có một thể lực tốt, cân đối, hài hòa, khỏe mạnh, cân nặng và chiều cao phát triển bình thường theo lứa tuổi, thực hiện được các vận động cơ bản một cách vững vàng, đúng tư thế. Có khả năng phối hợp các giác quan và vận động nhịp nhàng, biết định hướng trong không gian. Có kĩ năng trong một số hoạt động cần sự khéo léo của đôi bàn tay Vì vậy việc giúp trẻ 4- 5 tuổi phát triển tốt về thể chất là một vấn đề quan trọng trong toàn xã hội hiện nay. Chính vì thế mà tôi đã mạnh dạn đưa đề tài “Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục phát triển thể chất cho 1
2. trẻ 4- 5 tuổi” vào để nghiên cứu, áp dụng cho lớp, trường tôi đang công tác. Hệ thống các giải pháp tôi đưa ra sau đây nó mang tính thực thi cao, phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất, đặc thù vùng miền, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 4- 5 tuổi, phù hợp với nội dung chương trình chăm sóc giáo dục trẻ trong giai đoạn hiện nay. 2. Phần nội dung 2.1. Thực trạng của vấn đề mà đề tài, sáng kiến, giải pháp cần giai quyết Bản thân tôi luôn xác định rõ mục tiêu muốn cho trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt: Đức – Trí – Thể - Mĩ – Lao động là phải dạy tốt các bộ môn trong Chương trình Giáo dục mầm non đặc biệt trong quá trình giáo dục thể chất cho trẻ tuổi mẫu giáo, nhiệm vụ đặt ra hàng đầu cho chúng ta là hoàn thiện kĩ năng vận động cơ bản như: đi, chạy, nhảy, bò, trườn, trèo, tung, bắt, ném và phát triển các tố chất vận động như: nhanh nhẹn, mạnh dạn, bền bỉ và khéo léo. Năm học 2019- 2020 tôi được phân công dạy lớp mẫu giáo 4- 5 tuổi, qua thời gian nghiên cứu đề tài, bản thân tôi gặp một số thuận lợi và khó khăn sau: 2.1.1. Thuận lợi - Được sự quan tâm của Phòng giáo dục, hàng năm đã tổ chức bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ về chuyên đề Phát triển vận động cho cán bộ, giáo viên. - Thường xuyên được tham dự các buổi sinh hoạt chuyên môn liên trường để trao đổi kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau. - Dự giờ đồng nghiệp để trau dồi kiến thức, kỹ năng tổ chức các hoạt động phát triển thể chất cho trẻ - Được sự giúp đỡ nhiệt tình của Ban giám hiệu nhà trường, UBND xã - Trường lớp sạch sẽ, thoáng mát, đủ diện tích cho trẻ hoạt động - Một số phụ huynh có ý thức trách nhiệm, quan tâm đến việc học tập, sức khỏe của con em mình, phối hợp thường xuyên với giáo viên. - Các giáo viên trong trường luôn quan tâm, giúp đỡ lẫn nhau. - Lớp có 2 cô đều có trình độ trên chuẩn, có tinh thần trách nhiệm trong công việc, yêu nghề, mến trẻ. 2.1.2. Khó khăn - Cơ sở vật chất còn nghèo nàn, đồ dùng đồ chơi chưa đủ cho việc phát triển thể chất của trẻ - Đa số trẻ là con nông dân nên phụ huynh nhận thức chưa cao trong việc phát triển thể chất cho trẻ. Đặc biệt là chế độ dinh dưỡng trong các bửa ăn ở nhà của trẻ chưa cao, điều đó cũng ảnh hưởng rất lớn đến thể lực của trẻ. - Bản thân năm học 2019 – 2020 mới dạy trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi nên chưa hiểu hết được đặc điểm tâm sinh lý, khả năng tiếp thu kiến thức của trẻ ở lứa tuổi này. - Trình độ nhận thức, tiếp thu của trẻ còn hạn chế, không đồng đều. Với những thuận lợi và khó khăn trên, bản thân tôi đã không ngại khó khăn, nổ lực, cố gắng học hỏi để tìm ra các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục phát triển vận động cho trẻ lớp mình phụ trách. 2.1.3. Khảo sát thực trạng Vào đầu năm học tôi đã tiến hành khảo sát khả năng vận động của trẻ và cân đo trẻ lớp tôi phụ trách * Về khả năng vận động: 2
3. Nội dung khảo Tốt Khá Trung bình Yếu sát Đi, chạy 6/28=21,4% 6/28=21,4% 7/28=25% 9/28= 32,1% Bò, trườn, trèo 5/28=17,8% 7/28=25% 8/28=28,5% 8/28=28,5% Tung, ném, bắt 6/28=21,4% 5/28=17,8% 7/28=25% 10/28=35,7% Bật, nhảy 6/28=21,4% 5/28=17,8% 7/28=25% 10/28=35,7% * Về cân nặng: Phát triển bình thường Suy dinh dưỡng vừa Suy dinh dưỡng nặng Cân nặng 25/28=89,2% 3/28=10,8% 0 * Về chiều cao: Phát triển bình thường Thấp còi độ 1 Thấp còi độ 2 Chiều cao 24/28=85,7% 4/28=14,3% 0 Qua kết quả trên, bản thân tôi nhận thấy khả năng vận động và tình hình sức khỏe trên trẻ của lớp tôi còn thấp so với mặt bằng chung của toàn Huyện. Mặc dù gặp nhiều khó khăn, song với lòng yêu nghề mến trẻ tôi đã tìm tòi một số biện pháp tối ưu, thu hút lôi cuốn trẻ tham gia vào các hoạt động một cách tích cực và có hiệu quả. 2.2.Nội dung đề tài, sáng kiến, giải pháp Dựa vào mục tiêu giáo dục mầm non nói chung và yêu cầu cần đạt trẻ độ tuổi mẫu giáo lớn nói riêng về nhận thức, trí tuệ, ngôn ngữ và đặc biệt là thể lực và các nhu cầu của trẻ để từ đó tìm hiểu và đưa ra “ Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục vận động cho trẻ 4 – 5 tuổi”. Đây là một việc cần thiết vì nó mang lại cho đứa trẻ niềm vui, sự tự tin, mạnh dạn và có một sức khỏe tốt tham gia vào các hoạt động trong gia đình, trong lớp học và ngoài xã hội. Từ đó, tôi đã đưa ra một số giải pháp sau: Giải pháp 1: Lập kế hoạch giáo dục phát triển vận động Ngay từ đầu năm tôi đã căn cứ vào kế hoạch giáo dục của nhà trường, căn cứ vào mục tiêu đặt ra trong Chương trình giáo dục mầm non, căn cứ vào độ tuổi và khả năng của trẻ, căn cứ vào tình hình thực tế của lớp, tôi đã lựa chọn nội dung giáo dục phù hợp, cụ thể theo hướng phát huy tính tích cực của trẻ, phù hợp với điều kiện của địa phương. Từ nội dung giáo dục đó tôi đã cụ thể hóa thành các vận động cụ thể trong từng giờ giáo dục phát triển vận động cho trẻ theo nguyên tắc hệ thống, liên tục và có sự phối hợp giữa các vận động, theo mức độ tăng dần độ khó, đồng thời phù hợp với từng chủ đề, phù hợp với chế độ sinh hoạt của trường . Ví dụ: Chủ đề: Bản thân Thời gian thực hiện: Từ 26/9-14/10/2019 I. Mục tiêu chủ đề 1. Phát triển thể chất: - Giúp trẻ phát triển cơ và hô hấp, đi thay đổi tốc độ theo hiệu lệnh. 3
4. - Trẻ biết tập luyện một số thói quen tốt về giữ gìn sức khỏe như: tập các động tác thể dục sáng, ăn ngủ đúng giờ đủ giấc. - Dạy trẻ biết ăn đa dạng các món ăn khác nhau để có sức khỏe tốt. - Biết phối hợp cơ chân, cơ tay và toàn thân để thực hiện các vận động bò bằng bàn tay bàn chân 4-5m, tung và bắt bóng bằng hai tay, bò bằng bàn tay bàn chân, tung và bắt bóng bằng hai tay. - Dạy trẻ biết ăn đa dạng các món ăn khác nhau để có sức khỏe tốt. Chủ đề: Cơ thể tôi Thời gian thực hiện từ 03- 07/10/2019 Thể dục sáng: - Chạy thay đổi tốc độ theo hiệu lệnh. - Hô hấp 2, Tay vai 4, Bụng lườn 3, Chân 1, Bật 1 Hoạt động học: PTTC “Tung và bắt bóng bằng hai tay”, TC: Cáo và thỏ Hoạt động ngoài trời: Chủ đích “Ôn đi nối bàn chân tiến lùi” TCVĐ: Bịt mắt bắt dê. Sinh hoạt chiều: HD trẻ chơi trò chơi có luật “Lùa vịt về chuồng” Giải pháp 2: Tạo môi trường vận động cho trẻ Như chúng ta đã biết, hiện nay xu hướng của giáo dục mầm non dựa trên việc thiết kế môi trường cho trẻ tự học, tự khám phá một cách chủ động tích cực là một việc làm không thể thiếu nhằm thỏa mãn nhu cầu sinh học của trẻ, giúp trẻ phát triển toàn diện. Môi trường luôn đặt cho trẻ những thử thách, tìm tòi, khám phá trong các hình thức hoạt động phát triển vận động hấp dẫn, lôi cuốn trẻ tích cực, hứng thú tham gia vận động một cách tự nguyện và tự giác. Môi trường cần cung cấp cho trẻ em nhiều cơ hội để thực hiện các hoạt động phát triển vận động phù hợp. Môi trường kích thích nhu cầu trải nghiệm và thử thách khả năng vận động của trẻ. Vậy làm thế nào để giáo viên kích thích trẻ tích cực vận động hiệu quả? Ngay từ đầu năm học tôi đã sắp xếp, bố trí lớp học theo một định hướng, cụ thể: Xây dựng các góc hoạt động phù hợp với chủ đề, sắp xếp bố trí các góc một cách khoa học dưới dạng mở, các giá để đồ dùng cho trẻ hoạt động đều được sắp xếp hợp lý, có ký hiệu và quy định rõ ràng cho trẻ dễ lấy, dễ cất. Khi đến giờ hoạt động thể chất, trò chơi vận động hay hoạt động ngoài trời trẻ có thể dễ dàng lấy những đồ dùng theo yêu cầu của cô giáo. Những đồ dùng vận động cồng kềnh, nặng như đích ném xa, cột ném bóng, thang leo tôi sắp xếp riêng một góc để đảm bảo an toàn cho trẻ trong hoạt động, những đồ dùng có tính năng giống nhau như túi cát, bóng hay vòng, gậy tôi sắp xếp cùng nhau để trẻ dễ lấy, dễ cất. Tôi trang trí lớp bằng những hình ảnh vận động từ tranh ảnh hoặc xốp lên các mảng tường trong lớp học, ngoài hành lang, từ những hình ảnh đó trẻ có thể dễ dàng thực hiện các vận động đúng quy trình mà không cần có giáo viên ở bên cạnh hướng dẫn. Như vậy trẻ có thể tham gia vận động khi nào trẻ muốn như khi được bố mẹ đưa đến lớp, những giờ hoạt động ngoài trời hoặc khi được bố mẹ đón về. Khi xây dựng góc vận động tôi nhận thấy trẻ lớp tôi tiến bộ nhiều hơn, trẻ tham gia các vận động tích cực và tự nhiên hơn, đồng thời phụ huynh lớp tôi thấy được tầm quan trọng của phát triển thể chất cho trẻ, họ quan tâm hơn đến vận động của con mình, xem con mình thực hiện vận động này như thế nào, thực hiện được đến đâu 4
5. Bên cạnh đó môi trường ngoài lớp học là yếu tố không thể thiếu được, để có được môi trường ngoài lớp học phù hợp tôi đã chủ động đề xuất với ban giáo hiệu nhà trường bố trí 5-6 loại đồ chơi ngoài trời phù hợp với sân trường, tạo khoảng không gian, vị trí chơi, tập luyện cho trẻ thoải mái, đặc biệt đảm bảo an toàn cho trẻ. Tuỳ theo vị trí mỗi loại đồ chơi tôi đều tận dụng các loại nệm mỏng đã cũ đặt vào vị trí phù hợp để khỏi bị trầy xước khi trẻ chơi, ví dụ như: cầu trượt, thang leo, thường xuyên kiểm tra trước khi trẻ luyện tập. Ngoài ra, tuỳ theo thời tiết trong ngày tôi có thể cho trẻ lao động, vệ sinh, chăm sóc vườn hoa, đây cũng là một hoạt động giúp trẻ phát triển thể lực qua đó giúp cho trẻ biết yêu thiên nhiên, yêu lao động. Giải pháp 3: Tổ chức hoạt động phát triển thể chất cho trẻ. Tổ chức hoạt động giáo dục thể chất cho trẻ là nội dung thiết yếu trong quá trình phát triển vận động cho trẻ mầm non, vì vậy khi lựa chọn nội dung giáo dục phát triển vận động cho trẻ tôi cần theo các nguyên tắc: Bám sát chương trình giáo dục mầm non hiện hành để lựa chọn nội dung, mục tiêu phù hợp độ tuổi. Đảm bảo tính liên tục và tính hệ thống, tính cá biệt. Sự kết hợp hợp lý giữa các vận động có tính chất động và tĩnh, phù hợp với điều kiện thực tế của trường, lớp và địa phương. Như chúng ta đã biết qua tài liệu “Giáo dục phát triển vận động cho trẻ trong trường mầm non” có 9 hình thức: “Giờ thể dục, thể dục sáng, phút thể dục, trò chơi vận động, dạo chơi ngoài trời, tuần lễ sức khoẻ ở trường mầm non, ngày hội thể dục, thể thao ở trường mầm non, bài tập phát triển vận động cá nhân, các hoạt động nhằm giáo dục phát triển cử động của bàn tay, ngón tay phối hợp vận động tay, mắt và kỹ năng phối hợp sử dụng các đồ dùng dụng cụ” Để đạt được những kỹ năng kỹ xảo vận động có mục đích và hình thành những kỹ năng vận động đúng thì giờ thể dục được coi là hình thức cơ bản để tổ chức hoạt động giáo dục phát triển vận động cho trẻ. Ở mỗi hình thức tuỳ theo từng nội dung bài dạy mà tôi có thể lựa chọn phương pháp đồ dùng dụng cụ luyện tập khác nhau. * Khi tổ chức một tiết thể dục: Bám vào kế hoạch năm, trước hết tôi phải lựa chọn nội dung bài dạy, sau đó xác định mục tiêu cần đạt sau bài dạy. * “Giờ thể dục” gồm có 3 phần: Khởi động, trọng động và hồi tĩnh, mỗi phần đều giải quyết một nhiệm vụ nhất định, mỗi phần có tác dụng và hỗ trợ lẫn nhau và hoàn thiện cho nhau, để trẻ hứng thú hơn giữa các phần tôi cho trẻ thực hiện phần chuyển tiếp nhẹ nhàng như trò chơi nhỏ “Chuông reo ở đâu?” “Bạn ở phía nào của con” hay trò chơi “Tiếng gọi của ai?”. Ngoài ra, tuỳ theo mỗi phần tôi có thể kết hợp nhũng bài hát, bản nhạc cho trẻ thêm thoải mái, hứng thú trong khi luyện tập. Ví dụ: Chủ đề: Gia đình Phần khởi động: Kết hợp bài hát “Cả nhà thương nhau” Phần hồi tĩnh: Cho trẻ đi nhẹ nhàng kết hợp những tiếng nhạc du dương của lời ru, tiếng hát về gia đình. Đặc biệt trong giờ học tôi dùng một loại tín hiệu thống nhất để khỏi ảnh hưởng đến sự chú ý của trẻ, bên cạnh đó tôi luôn sử dụng khẩu lệnh, mệnh lệnh 5
6. như: “Nghiêm”, “Nghỉ”, “Đi”, “Chạy”, “Dừng lại”, mệnh lệnh, khẩu lệnh rõ ràng, dứt khoát và lôi cuốn sự tập trung chú ý của trẻ. Trong quá trình trẻ tập luyện tuỳ theo đối tượng cháu tôi có thể nâng cao dần yêu cầu của hoạt động, tuỳ theo từng chủ đề tôi lựa chọn các bài hát phù hợp. Ví dụ: 1. Hoạt động 1: Ổn định tổ chức, gây hứng thú, giới thiệu bài - Cô và trẻ hát bài “ Vui đến trường” - Cô và các con vừa hát bài hát gì? - Đến trường các con thấy có vui không? - Đến trường các con được cô giáo dạy những gì? - Đúng rồi, đến trường các con được cô dạy rất nhiều hoạt động như hát, múa, đọc thơ và hôm nay đến với lớp mình cô sẽ tổ chức chương trình “ Bé khỏe, bé khéo”, các con đã sẵn sàng tham gia chương trình này chưa? 2. Hoạt động 2: Nội dung 2.1. Khởi động: - Mở đầu chương trình là màn diễu hành của 2 đội “ Đội tím và đội vàng” - Cô cho trẻ làm đoàn tàu đi các kiểu chân theo nhạc bài hát “ Đi tàu lửa”. + Tàu đi thường ( Trẻ đi bình thường) + Tàu lên dốc ( Trẻ đi mũi bàn chân, 2 tay đưa cao) + Tàu xuống dốc ( Trẻ đi gót chân, 2 tay dang ngang) + Tàu vào cua ( Trẻ đi bằng mép ngoài bàn chân, 2 tay chống hông) + Tàu chạy chậm, chạy nhanh ( Trẻ nhấc cao đùi 2 tay chống hông) + Tàu về ga ( trẻ đi thường về đội hình 2 hàng dọc - Cho trẻ điểm số 1,2 - Trẻ chuyển đội hình từ 2 hàng dọc thành đội hình 4 hàng dọc. 2.2. Trọng động: a. Bài tập phát triển chung ( màn đồng diễn – tập theo bài hát “ Nắng sớm” ) - TV2: Hai tay đưa ra trước, sang ngang (2lx4n) - BL5: Quay người sang 2 bên ( 3lx4n) - C1: Khuỵu gối ( 2lx4n) b. Vận động cơ bản: - Kết thúc phần đồng diễn cô thấy cả 2 đội đều tập đều và đẹp, cô khen tất cả các con nào! - Bây giờ là phần thi “ Tài năng” - Cho trẻ chuyển đội hình thành 2 hàng ngang quay mặt vào nhau: X x x x x x x x x                 X x x x x x x x x 6
7. - Các con cùng nhìn xem cô có cái gì đây? ( Cô xếp các cột mốc và cho trẻ đếm) - Trong phần trổ tài các bé sẽ “Bò dích dắc qua 5 điểm” bằng bàn tay bàn chân, khi bò các bé nhớ phải bò dích dắc qua lần lượt các cột mốc không bỏ qua cột mốc nào và khi bò phải phối hợp chân nọ tay kia, mắt nhìn thẳng và bò thật khéo léo để không chạm vào các cột mốc. Bé nào thực hiện đúng sẽ giành chiến thắng! - Cô thực hiện mẫu lần 1: Không phân tích - Cô thực hiện mẫu lần 2: Phân tích rõ từng động tác: Tư thế chuẩn bị: Cô cúi người xuống 2 tay và 2 đầu gối chạm đất sau vật xuất phát, mắt nhìn thẳng. Khi có hiệu lệnh “Bò”, cô bò phối hợp chân nọ tay kia, khi bò mắt luôn nhìn thẳng, quan sát cột mốc và khéo léo bò qua các cột mốc mà không chạm người vào cột, cô bò dích dắc lần lượt qua các cột mốc không bỏ qua cột mốc nào. Khi bò hết qua các cột mốc cô đứng dậy đi về đứng cuối hàng. - Cô mời 1 -2 trẻ lên làm mẫu. - Cho trẻ thi đua 2 tổ cùng thực hiện, mỗi lần 2 trẻ. Trong quá trình trẻ thực hiện cô quan sát, sửa sai cho trẻ - Lần 2 cho trẻ thi đua giữa 2 đội, cô bao quát và động viên, cổ vũ trẻ thực hiện. c. Trò chơi vân động: Đội nào nhanh - Luật chơi : Trẻ phải chạy nhanh nhặt bóng và kẹp bóng vào giữa hai chân, bật nhanh về bỏ vào rổ của mình quả bóng nào bị rơi giữa chừng sẽ không được tính. Sau thời gian là một bản nhạc đội nào mang về được nhiều bóng đội đó sẽ chiến thắng. - Cách chơi : Chia trẻ làm 3 đội mỗi đội có một rá nhựa để cách khoảng 3 met khi có hiệu lệnh bắt đầu mỗi đội cử một bạn chạy lên chỗ có bóng nhặt bóng kẹp vào giữa 2 chân và bật nhanh về bỏ vào rổ của mình, sau đó đi về cuối hàng bạn tiếp theo tiếp tục chạy lên nhặt bóng và kẹp vào 2 chân bật về bỏ vào rá của đội mình. - Cho trẻ chơi 2- 3 lần. 2.3. Hồi tĩnh: - Cho trẻ vừa đi vừa hít thở nhẹ nhàng trên nền nhạc. Như vậy, trong một giờ thể dục, để đạt được kết quả giáo viên phải biết kết hợp nhiều yếu tố để tổ chức cho trẻ tham gia hoạt động có hiệu quả. Giải pháp 4: Phát triển thể chất cho trẻ thông qua các hoạt động khác Nhiệm vụ phát triển vận động cho trẻ không chỉ trên tiết học mà còn được tổ chức thông qua các hoạt động trong ngày. Ví dụ: khi tổ chức các môn học khác như vẽ, cắt, xé hoặc đọc thơ, kể chuyện hoặc cho trẻ khám phá môi trường xung quanh, để giảm bớt sự căng thẳng, mệt mỏi của trẻ tôi đã cho trẻ vận động “phút thể dục” theo bài: Dừng bút, dừng bút Nghỉ tay nghỉ tay Thể dục thế này Là hết mệt mỏi Hay: Cho trẻ xoay cổ tay, nghiêng người về hai bên theo nhịp đếm của cô. Bên cạnh đó, dưới mọi hình thức và bằng nhiều cách tôi có thể tổ chức “Trò chơi vận động” để gây hứng thú cho trẻ, có thể cho trẻ tạo dáng, bắt chước hành động hoặc tiếng của các con vật. 7
8. Ví dụ: Khi tổ chức cho trẻ tìm hiểu một số con vật , phần cuối hoạt động, tôi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi “Tạo dáng”. Có thể cho trẻ đi theo một bản nhạc và cô yêu cầu trẻ tạo dáng các con vật theo yêu cầu của cô hoặc trò chơi “Ai nhanh nhất”. Với hình thức này vừa tạo cho trẻ không khí thoải mái, vui vẽ sau hoạt động nhưng cũng thông qua đó cơ thể trẻ được chuyển trạng thái từ tỉnh sang động. Có thể tổ chức trò chơi vào nhiều thời điểm trong ngày như khi đón, trả trẻ, hoặc các hoạt động ngoài trời. Như vậy “Trò chơi vận động” có ảnh hưởng tích cực đến các hoạt động của các cơ quan trong cơ thể trẻ đặc biệt là thông qua đó để hoàn thiện các kỹ năng, kỹ xảo vận động. Khi tham gia trò chơi, trẻ tích cực chủ động, sáng tạo vì thế “Trò chơi vận động” còn là phương tiện giáo dục toàn diện cho trẻ. Việc tổ chức cho trẻ tập “Thể dục sáng” thường xuyên giúp trẻ hít thở sâu, điều hoà nhịp thở, tăng cường quá trình trao đổi chất và tuần hoàn trong cơ thể, nó hỗ trợ cho các hoạt động trong ngày của trẻ thêm nhịp nhàng, nhanh nhẹn. Khi tổ chức cho trẻ tập thể dục sáng, tôi thường chú ý những điểm sau: - Đảm bảo sân bãi an toàn cho trẻ. - Đảm bảo 3 phần như một giờ thể dục. - Các động tác thể dục trẻ phải được làm quen trước đó, các động tác lựa chọn phải tác động lên các nhóm cơ chính của cơ thể và hệ hô hấp. - Các động tác luyện tập phải thực hiện theo thứ tự các bộ phận trên cơ thể (hô hấp – tay vai – lưng, bụng, lườn – chân). Tổ chức cho trẻ tập theo nhạc các bài hát “Nhà mình rất vui”, “Nắng sớm” , để thêm phần hứng thú, hấp dẫn tôi cho trẻ tập với cờ, nơ, vòng, gậy thể dục. Là hoạt động có vai trò quan trọng trong sự phát triển vận động cho trẻ. Tham gia vào hoạt động ngoài trời tạo điều kiện tối ưu cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Tôi thường xuyên cho trẻ “dạo chơi ngoài trời”, cho trẻ chơi với các loại bóng, dải lụa, ruy băng và các dụng cụ khác. Ngoài ra, “hoạt động phát triển vận động cá nhân” của trẻ cũng có vai trò quan trọng trong việc phát triển vận động và tinh thần cho trẻ. Hằng ngày, tôi giành thời gian cho trẻ tự do vận động chạy, nhảy, tham gia các trò chơi với đồ chơi có sẵn trong sân, dụng cụ thể dục hoặc tham gia các trò chơi vận động, dân gian đơn giản, lao động chăm sóc sân vườn, vệ sinh đồ chơi trong sân. Có thể cho trẻ xem sách, xem tranh, xem phim về các hoạt động thể dục thể thao, tổ chức các “trò chơi vận động” quen thuộc như “Bịt mắt bắt dê”, “Nhảy tiếp sức” , chơi vận động tự do, đưa ra các bài tập trẻ đã được làm quen để nhằm củng cố các kỹ năng, kỹ xảo vận động cho trẻ. Để tạo điều kiện cho trẻ được vui chơi thoải mái, tôi thường kết hợp giữa 2 cô trong một lớp để tổ chức “Tuần lễ sức khoẻ” cho trẻ, để làm tốt điều này, tôi xây dựng kế hoạc rõ ràng trong một tuần tránh lặp đi lặp lại các vận động. Ví dụ: Thứ 2: - Buổi sáng: Trang trí lớp học, tổ chức tiết học theo chủ đề “Tham quan miền đất sức khỏe”, cho trẻ chơi các trò chơi củng cố kỹ năng vệ sinh cá nhân. Lao động nhặt lá, nhổ cỏ vườn trường, chơi trò chơi “Bịt mắt bắt dê” - Buổi chiều: Thi vẽ tranh về những hiểu biết của trẻ về vệ sinh cá nhân. Thứ 3: - Buổi sáng: Tổ chức các bài tập thể lực và chơi các trò chơi trẻ thích 8
9. + Dạo chơi buổi sáng: Chơi trò chơi vận động: “Chuyền bóng qua đầu”. - Buổi chiều: Cho trẻ xem các tranh ảnh thi đấu của các vận độngviên, Thứ 4:- Buổi sáng: Trò chuyện về chăm sóc sức khoẻ cá nhân. + Dạo chơi buổi sáng: Chơi trò chơi: “Chạy đuổi và làm theo cô” - Buổi chiều: Xem tivi các tiết mục uốn dẻo. Thứ 5:- Buổi sáng: Tổ chức trò chơi: “Cháu thích làm vận động nào?” + Dạo chơi buổi sáng: Trò chơi “Kéo co” - Buổi chiều: Cho trẻ chơi trò chơi dân gian trẻ thích. Thứ 6: -Buổi sáng: Gặp gỡ mời phụ huynh đến dự hoạt động của trẻ. - Buổi chiều: Trò chơi giải trí “Những vận động viên vui vẽ” Như vậy, tổ chức “Tuần lễ sức khoẻ” một cách khoa học sẽ giúp cho trẻ cũng cố được các kỹ năng vận động nhưng rất thoải mái, nhẹ nhàng.Ngoài ra, việc cho trẻ tham gia “Ngày hội sức khoẻ” ở cấp trường giúp cho trẻ tham gia trực tiếp vào hoạt động thể dục thể thao, tạo không khí thi đua rèn luyện giữa các lớp, giữa các cá nhân với nhau, qua đó thúc đẩy hoạt động tập thể, phát triển ở trẻ tính linh hoạt, mạnh dạn. Tóm lại, việc phối kết hợp các môn học, các phương pháp tổ chức trong quá trình giáo dục phát triển vận động cho trẻ là vấn đề rất quan trọng tạo cho trẻ hứng thú trong hoạt động nhằm đạt được mục đích yêu cầu đưa ra của giáo viên. Giải pháp 5: Chuẩn bị đồ dùng trước khi tổ chức hoạt động Một điều tôi cảm thấy rất tâm đắc trong năm học mà tôi đã làm tốt đó là: Chuẩn bị tốt môi trường trước khi tỏ chức các hoạt động vận động cho trẻ cả trong và ngoài tiết học. Đối với giáo viên mầm non việc chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi, học liệu cho các hoạt động của trẻ thường mất rất nhiều thời gian và công sức, đặc biệt là việc chuẩn bị đồ dùng để tổ chức hoạt động vận động cho trẻ. Trước mỗi tiết học tôi dành nhiều thời gian suy nghĩ xem mình cần chuẩn bị đồ dùng gì, làm thế nào để không mất nhiều thời gian chuẩn bị đồ dùng có hiệu quả, sáng tạo, đảm bảo thẩm mỹ, thu hút trẻ. Với các tiết học phát triển thể chất như “ Bật xa 40 – 50cm”, “ Bật chụm chân, tách chân qua 7 ô” thông thường giáo viên sẽ vẽ sơ đồ cho trẻ tập lên sàn nhà hoặc dán đề can lên sân để đánh dấu vị trí tập cho trẻ. Cách làm đó vừa mất thời gian, tốn đồ dùng mà không đảm bảo thẫm mỹ cho sàn nhà hoặc sân trường. Tôi đã tận dụng những thảm nhựa trải sàn nhà đã qua sử dụng cắt thành từng tấm 1mx3m và dán đè can sơ đồ tập lên thảm. Như vậy tôi có thể linh động thay đổi vị trí tập của trẻ, hết buổi tập tôi cuốn lại và cất vào kho để sau này mang ra sử dụng tiếp. Với cách làm này giáo viên chỉ đầu tư làm một lần mà có thể sử nhiều năm. Không những thế, tôi còn tìm kiếm những nguyên vật liệu sẵn có để làm đồ dùng cho cô và trẻ hoạt động thể dục một cách hứng thú như làm cổng chui thể dục bằng những chai sữa chua, làm đường dích dắc bằng những hộp sữa trẻ đã dùng, làm tạ tập cơ tay bằng ống nhựa và chai trà xanh đựng đá Với những cố gắn đó những đồ dùng để tổ chức hoạt động giáo dục vận động được nhà trường đánh giá cao. Sự khích lệ đó đã tiếp thêm cho tôi nhiều động lực để ngày càng có nhiều đò dùng cho trẻ hoạt động hơn. 9
10. Giải pháp 6: Phối kết hợp với phụ huynh Như chúng ta đã biết chăm sóc giáo dục trẻ là một trong những nhiệm vụ quan trọng không chỉ riêng của bậc học mầm non. Cho đến nay có rất nhiều hình thức và phương pháp chăm sóc trẻ khác nhau nhưng dù có thực hiện phương pháp chăm sóc giáo dục trẻ theo hướng nào nếu như chỉ có nhà trường và giáo viên nỗ lực cố gắng mà không có sự phối kết hợp với gia đình và các bậc phụ huynh về cách chăm sóc giáo dục trẻ thì hiệu quả giáo dục sẽ không cao, đặc biệt là trong quá trình tổ chức giáo dục phát triển thể chất cho trẻ. Nhận thức rõ trách nhiệm của người giáo viên tôi đã suy nghĩ và tìm cách vận dụng với thực tế tại lớp của mình. Trong các buổi họp phụ huynh đầu năm và khi đón trả trẻ, bằng nhiều biện pháp tôi đã tuyên truyền với các bậc phụ huynh về tầm quan trọng của việc phát triển thể chất đối với trẻ và sự cần thiết trong việc sưu tầm, đầu tư mua sắm các thiết bị cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động thể chất đối với trẻ. Và để làm được điều này, tôi đã tổ chức “Tuần lễ sức khoẻ” ngay tại lớp. Thông qua hoạt động này, tôi đã tuyên truyền một cách thuận lợi và nhận được sự ủng hộ của ban giám hiệu nhà trường, của các bậc phụ huynh không chỉ về tinh thần mà còn có cả về vật chất của phụ huynh đóng góp tham gia. Đến thời điểm hiện tại, lớp tôi đã có đủ các đồ dùng, dụng cụ cơ bản cho trẻ hoạt động như ghế thể dục, thang leo, bập bênh, vòng, gậy, cờ, nơ, các loại thảm, cho trẻ luyện tập. Đặc biệt hơn là phụ huynh đã nhận thức được sâu sắc về sự cần thiết phải tổ chức các hoạt động phát triển vận động cho trẻ như thông qua một số việc làm ở nhà, phụ huynh không làm thay trẻ những việc đơn giản mà trẻ thích làm, cho trẻ được trải nghiệm thực tế phù hợp với lứa tuổi như nhổ cỏ, bắt sâu, quét nhà Việc tuyên truyền đến cha mẹ học sinh để nhận được sự phối kết hợp với nhà trường trong các hoạt động đã góp phần đẩy mạnh chất lượng toàn diện trong nhà trường. điều này càng rõ nét hơn khi trường đang chuẩn bị cho giai đoạn hoàn tất hồ sơ để đánh giá kiểm định chất lượng của nhà trường. 3. Phần kết luận 3.1. Ý nghĩa, phạm vi áp dụng của đề tài, sáng kiến, giải pháp Giáo dục phát triển vận động là một trong những nhiệm vụ của giáo dục phát triển thể chất nhằm góp phần phát triển toàn diện cho trẻ mầm non. Đối với thế hệ trẻ mà đặc biệt là trẻ lứa tuổi mầm non giáo dục phát triển vận động quan trọng hơn bao giờ hết vì đây là thời kỳ nhạy cảm nhất để phát triển và hoàn thiện thể chất, nhân cách trong cuộc đời của con người. Do đó mỗi một giáo viên cần phải hiểu rõ mục đích, ý nghĩa của việc phát triển vận động cho trẻ. Các nội dung phát triển vận động cho trẻ trong trường mầm non phải đảm bảo tính liên tục và hệ thống, đảm bảo vừa sức, phù hợp với đặc điểm vận động theo độ tuổi, đảm bảo sự kết hợp hài hòa giữa các vận động cơ bản, chú ý rèn sức bền, dẻo dai của cơ thể. Đặc biệt quan tâm đến các hoạt động giúp trẻ rèn luyện sự nhanh nhạy, chính xác khi vận động. Trong quá trình dạy kỹ năng vận động cho trẻ giáo viên cần phải xác định nhiệm vụ cụ thể đối với việc tập luyện cho trẻ. Qua tiết học thể dục, giáo viên cung cấp và rèn luyện cho trẻ những kỹ năng, kỹ xảo vận động có mục đích, tổ chức, hệ thống và có kế hoạch nhằm hình thành và phát triển các tố chất thể lực cho trẻ theo mức độ phù hợp với từng lứa tuổi. Khích lệ trẻ tham gia vào các trò chơi vận động đa dạng và tự sáng tạo về cách chơi, luật chơi. Giáo viên cần cung 10
11. cấp cho trẻ cơ hội thường xuyên và liên tục ở các lĩnh vực hoạt động khác nhau (trong và ngoài lớp học ). Đồng thời, giúp trẻ hiểu được các hành vi đúng sẽ đảm bảo an toàn cho trẻ và cho bạn trong quá trình chơi. Giáo viên cần chú trọng xây dựng kế hoạch, thiết kế môi trường giáo dục phát triển vận động, khai thác sử dụng thiết bị, đồ chơi giáo dục phát triển vận động, đổi mới phương pháp, kĩ năng tổ chức các hoạt động giáo dục phát triển vận động cho trẻ trong trường mầm non. Từ những cố gắng nghiên cứu tài liệu, tham quan học hỏi, rút kinh nghiệm và sự giúp đỡ của ban giám hiệu nhà trường, của chị em đồng nghiệp và phụ huynh, bản thân tôi đã đạt được nhiều thành tích trong công tác giảng dạy nói chung và trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục thể chất cho trẻ nói riêng, cụ thể: *Đối với giáo viên: - Nắm được mục đích, yêu cầu phát triển vận động cho trẻ trong trường mầm non. Khai thác sâu nội dung phát triển vận động cho trẻ, xây dựng kế hoạch phát triển vận động cho trẻ theo Chương trình giáo dục mầm non phù hợp với điều kiện của trẻ ở lớp. Nắm vững các phương pháp giáo dục thể chất, đổi mới hình thức tổ chức phát triển vận động cho trẻ - Ngày càng có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy, tự tin hơn trong nghề nghiệp. - Tạo được môi trường vận động tích cực cho trẻ * Đối với trẻ: Trẻ hứng thú hơn trong các giờ vận động, thích vận động, tự tin, nhanh nhẹn, có tinh thần hợp tác cùng bạn bè, thể lực của trẻ ngày được nâng lên rõ rệt, trẻ khoẻ mạnh và tăng cân đều, trẻ được chăm sóc trong môi trường an toàn, lành mạnh. Các chỉ tiêu đề ra đều đạt như giảm tỉ lệ suy dinh dưỡng, không xảy ra tai nạn thương tích, dịch bệnh. Kết quả cụ thể như sau: - Về khả năng vận động: Đánh giá trẻ lần 2 như sau: Nội dung khảo Tốt Khá Trung bình Yếu sát Đi, chạy 15/28=53,5% 9/28=32,2% 4/28=13,3% 0 Bò, trườn, trèo 13/28=46,5% 11/28=39,3% 3/28=10,7% 1/28=3,5% Tung, ném, bắt 12/28=42,9% 11/28=39,3% 4/28=14,2% 1/28=3,5% Bật, nhảy 16/28=57,3% 9/28=32,2% 2/28=7,1% 1/28=3,5% - Về cân nặng: Cân tháng 12 Phát triển bình thường Suy dinh dưỡng vừa Suy dinh dưỡng nặng Cân nặng 26/28=92,8% 2/28=7,8% 0 -Về chiều cao: Đo tháng 12 Phát triển bình thường Thấp còi độ 1 Thấp còi độ 2 Chiều cao 26/28=92,8% 2/28=7,8% 0 11
12. *Đối với phụ huynh: - Phụ huynh phấn khởi khi thấy con em mình khỏe mạnh, nhanh nhẹn, tự tin hơn. Làm chuyển biến nhận thức của phụ huynh trong việc phát triển vận động cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ. Từ đó phụ huynh tích cực tham gia vào các phong trào do trường, lớp phát động. Nhiệt tình ủng hộ lớp trong các hoạt động giúp lớp ngày càng đi lên. 3.2. Những kiến nghị, đề xuất: 3.2.1. Đối với Phòng giáo dục: - Thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng về chuyên đề phát triển vận động cho giáo viên được tham gia học tập - Trang cấp thêm đồ dùng, dụng cụ phát triển thể chất cho lớp, trường để đảm bảo trong việc dạy và học. 3.2.2. Đối với nhà trường, địa phương: - Nhà trường không ngừng tăng cường sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và địa phương để nâng cao công tác chăm sóc sức khoẻ và thể lực cho trẻ. - Đầu tư mua sắm thêm một số đồ dùng đáp ứng nhu cầu đổi mới hiện nay. - Thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng về chuyên đề cho giáo viên được tham gia học tập. - Đầu tư kinh phí tạo điều kiện cho cô và trẻ đi tham quan, học hỏi kinh nghiệm ở các trường lân cận. Trên đây là một số giải pháp mà tôi đã thực hiện để “Nâng cao chất lượng giáo dục phát triển vận động cho trẻ 4- 5 tuổi ở trường mầm non” có hiệu quả, rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các quý cấp lãnh đạo cùng các bạn đồng nghiệp để bài viết được hoàn thiện và áp dụng rộng rãi hơn để cùng đưa ngành học mầm non ngày càng phát triển mạnh mẽ về mọi mặt vì “Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai”. 12