SKKN Dạy học văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông? Theo hướng phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh

Nội dung tóm tắt: SKKN Dạy học văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông? Theo hướng phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh

1. KẾT LUẬN Đổi mới PPDH, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện tư duy sáng tạo giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là nhiệm vụ trọng tâm của chương trình giáo dục PPTT sau 2018. Muốn thực hiện được nhiệm vụ này, trước hết mỗi GV phải ý thức được vai trò của mình trong việc đổi mới PPDH nhằm tạo được hứng thú, say mê, tự giác học tập cho HS. Khi các PPDH được đầu tư kĩ lưỡng sẽ khiến cho bài học không nhàm chán, ngược lại có tác dụng tạo được hứng thú học tập cho HS, đồng thời tạo bầu không khí dân chủ trong lớp học, kích thích HS tham gia tích cực vào các hoạt động học tập, tạo ra nhiều mới me trong nhận thức của các em. Xuất phát từ thực trạng dạy đọc hiểu kí trong chương trình Ngữ văn 12 hiện nay và thực trạng việc phát huy năng lực sáng tạo cho HS qua dạy đọc hiểu VB Ai đã đặt tên cho dòng sông?của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường ,chúng tôi đã đề xuất một số biện pháp và kĩ thuật phát huy năng lực sáng tạo cho HS trong dạy đọc hiểu văn bản này như sau: Sử dụng PP trực quan hướng dẫn HS khởi động, PP đóng vai hướng dẫn HS tìm hiểu phần Tiểu dẫn, PP làm việc nhóm kết hợp phần mềm Storymaps khám phá ve đep sông Hương dưới góc độ địa lí, PP dạy học tích hợp giúp HS khám phá ve đep lịch sử, văn hóa của sông Hương, PP đàm thoại giúp HS nhận ra phong cách kí của Hoàng Phủ Ngọc Tường, kĩ thuật sơ đồ tư duy, kĩ thuật trình bày một phút và kĩ thuật phòng tranh để tổng kết kiến thức, luyện tập, vận dụng. Chúng tôi cũng đã soạn giáo án theo theo các PP và kĩ thuật mà chúng tôi cho là phù hợp và hiệu quả. Giáo án này cũng đã được chúng tôi tiến hành dạy thực nghiệm tại các trường THPT trên địa bàn huyện Yên Thành, Nghệ An để kiểm chứng tính khả thi của nó. Kết quả thu được ban đầu cho thấy những biện pháp chúng tôi đề xuất là có tính khả quan và có thể áp dụng rộng rãi. Chúng tôi hi vọng đề tài Dạy học văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông? theo hướng phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh sẽ góp phần mang đến một hướng triển khai, tổ chức dạy đọc hiểu phát triển tối đa năng lực sáng tạo cho HS. Đề tài nghiên cứu còn có khả năng mở rộng để làm nội dung trong các buổi trao đổi chuyên môn, các diễn đàn đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ Văn theo hướng phát triển năng lực phẩm chất cho HS. 57
2. MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ 1.Về phía người học: HS phải tự tạo cho mình một thói quen học tập mới: chủ động, sáng tạo trong việc thực hiện nhiệm vụ học tập, tăng cường kỹ năng sử dụng CNTT, kỹ năng tự theo dõi, kiểm tra và chịu trách nhiệm với kết quả học tập của mình 2.Về phía người dạy: Mỗi GV cần nỗ lực nhiều hơn nữa trong việc nâng cao năng lực nghiệp vụ của mình, nắm bắt và ứng dụng hiệu quả các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực để nâng cao chất lượng giáo dục. 4. Về phía các nhà quản lý giáo dục: Các nhà quản lý cần quan tâm nhiều hơn tới việc đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại cho trường học để tạo điều kiện cho việc tổ chức các hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực sáng tạo cho HS. Tập huấn thường xuyên cho GV về ứng dụng ICT trong dạy học, đặc biệt là sử dụng các phần mềm và thiết kế bài học. 58
3. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2014), Tài liệu tập huấn dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Ngữ văn cấp trung học phổ thông, Hà Nội. 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2017), Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, Hà Nội. 3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018), Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn, Hà Nội. 4. Đặng Thành Hưng (2000), Dạy học hiện đại. Lí luận - biện pháp- kĩ thuật, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 5. Huỳnh Văn Sơn (2009). Giáo trình Tâm lí học sáng tạo. NXB Giáo dục Việt Nam. 6. Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi (1998), Từ điển thuật ngữ văn học, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 7. Nguyễn Thị Thanh Hương (2001), Dạy học văn trường phổ thông, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, 2000. 8. Nguyễn Trọng Sửu (2008), ‘Dạy học nhóm, phương pháp dạy học tích cực’, Tạp chí giáo dục số 171. 9. Nguyễn Văn Cường (2010), Một số vấn đề chung về đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học phổ thông, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 10. Phan Dũng (2010), Giới thiệu phương pháp luận sáng tạo và đổi mới, Nxb Tre, Tp Hồ Chí Minh. 11. Phan Trọng Luận (tổng chủ biên - 2007), Ngữ văn 12 tập I, Nxb Giáo dục, Hà Nội. 12. Phan Trọng Luận, Trương Dĩnh, Nguyễn Thanh Hùng, Trần Thế Phiệt (2005), Phương pháp dạy học văn, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội 13. Phan Trọng Ngọ (2005), Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường, Nxb Đại học Sư phạm Hà Nội. 14. Trần Thị Bích Liễu, (2013), Giáo dục phát triển năng lực sáng tạo, NXB Giáo dục Việt Nam 15. Trần Việt Dũng (2013), Một số suy nghĩ về năng lực sáng tạo và phương hướng phát huy năng lực sáng tạo của con người Việt Nam hiện nay, 16. Từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên (2000) 59
4. MỘT SỐ PHỤC LỤC Bảng 1 PHIẾU ĐIỀU TRA KHẢO SÁT VỀ VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC SÁNG TẠO CHO HỌC SINH THPT TRONG DẠY ĐỌC HIỂU VĂN BẢN KÍ 12 Họ và tên GV Trường THPT Thầy/ cô vui lòng khoanh tròn vào đáp án mà mình lựa chọn Câu 1. Theo thầy/ cô, dạy học đọc hiểu văn bản văn học trong chương trình Ngữ văn hiện nay có khác với dạy giảng văn trong chương trình cũ không? A. Có khác B. Chỉ khác về hình thức C. Khác hoàn toàn D. Không khác Câu 2. Khi dạy học đọc - hiểu văn bản kí, thầy (cô) đã quan tâm đến phát huy năng lực sáng tạo của HS ở mức độ nào? A. Rất quan tâm B. Quan tâm C. Ít quan tâm D. Không quan tâm Câu 3. Thầy (cô) đánh giá việc phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh trong dạy đọc hiểu văn bản kí như thế nào? A. Rất quan trọng B. Quan trọng C. Không quan trọng lắm D. Không quan trọng Câu 4. Thầy (cô) nhận xét về khả năng sáng tạo của HS hiện nay ra sao? A. Tốt B. Khá C. Trung bình D. Yếu Câu 5. Thầy (cô) thường chọn những biện pháp nào để giúp HS khám phá thế giới hình tượng trong kí? A. Dùng câu hỏi khơi gợi HS B. Giảng cho HS nghe C. Cho HS tái hiện hình tượng D. Cho HS nêu ấn tượng của mình Câu 6. Việc dạy văn bản kí của thầy cô hiện đang gặp khó khăn gì? A. Học sinh không hứng thú B. Tư liệu ít C. Chưa xác định được phương pháp D. Chưa nắm vững đặc trưng thể loại Câu 7. Thầy (cô) thấy học sinh có chú ý phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của mình trong giờ đọc hiểu văn bản kí không? A. Phần lớn học sinh rất chú ý B. Chỉ có học sinh khá, giỏi chú ý C. Học sinh ít chú ý D. Phần lớn học sinh không chú ý 60
5. Câu 8. Theo thầy (cô), để dạy tốt tác phẩm kí theo nguyên tắc chủ động, tích cực, sáng tạo cần có những yêu cầu gì? A. Trang bị cho GV đầy đủ SGK, SGV, tài liệu tham khảo B. Thay đổi cách đánh giá hoạt động dạy học của giáo viên C. HS có kĩ năng đọc, chuẩn bị bài chu đáo D. Tăng thời lượng dạy đọc văn trên lớp Câu 9. Thầy/ cô đã có biện pháp cụ thể nào nhằm phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh khi dạy đọc hiểu văn bản kí chưa? A. Đã có nhiều biện pháp B. Chưa nhiều biện pháp C. Còn ít biện pháp D. Chưa có biện pháp Câu 10. Theo thầy/ cô, giờ đọc hiểu văn bản kí có khả năng như thế nào trong việc phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh? A. Khả năng rất lớn B. Có khả năng C. Rất ít khả năng D. Không có khả năng Xin trân trọng cảm ơn quý thầy cô ! 61
6. Bảng 2 PHIẾU ĐIỀU TRA KHẢO SÁT VỀ VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC SÁNG TẠO CHO HỌC SINH THPT TRONG DẠY ĐỌC HIỂU VĂN BẢN KÍ 12 Họ và tên HS Trường THPT Em hãy vui lòng khoanh tròn vào đáp án mình lựa chọn Câu 1. Em có hiểu thế nào là đọc hiểu văn bản văn học không? A. Có hiểu B. Hiểu mơ hồ C. Không hiểu D. Chưa bao giờ nghĩ đến Câu 2. Em có nhận xét như thế nào về các giờ dạy đọc - hiểu văn bản ở trên lớp? A. Rất hứng thú B. Không hứng thú C. Ít hứng thú D. Bị áp lực, gò bó Câu 3. Trong giờ đọc - hiểu văn bản kí, em mong muốn ở GV điều nào sau đây: A. Đọc và giảng truyền cảm B. Đặt câu hỏi sáng rõ và dẫn dắt cụ thể C. Đa dạng hóa các PPDH D. Tôn trọng quan điểm cá nhân của HS Câu 4. Điều em thích thực hiện nhất trong giờ học đọc hiểu văn bản kí là gì? A. Chăm chú nghe giảng và ghi chép B. Trình bày suy nghĩ và cảm xúc về tác phẩm trước cả lớp C. Tham gia tranh luận, phản biện D. Xem các hình ảnh video liên quan đến bài học Câu 5. Theo em, học đọc hiểu văn bản kí có cần sự sáng tạo không? A. Rất cần B. Cần C. Không cần lắm D. Không cần Câu 6. Em thường tưởng tượng những gì khi học tác phẩm kí ? A. Thế giới nghệ thuật trong tác phẩm B. Hình tượng nghệ thuật ngoài đời thực C. Cảm xúc, tâm tư, tình cảm của tác giả khi viết D. Không tưởng tưởng gì. 62
7. Câu 7. Em có thích tham gia các hoạt động GV giao trong quá trình học tập trên lớp không? A. Rất thích B. Thích C. Không thích lắm D. Không thích Câu 8. Em có thường xuyên hình dung hình tượng tác giả ẩn sau bài kí không? A. Rất thường xuyên B. Thường xuyên C. Thỉnh thoảng D. Chưa bao giờ Câu 9. Em thấy liên tưởng, tưởng tượng có cần thiết cho việc đọc hiểu kí không? A. Rất cần thiết B. Cần thiết C. Không cần thiết lắm D. Không cần thiết Câu 10. Để đạt điểm cao, em thường sử dụng cách học nào sau đây? A. Đọc và học tập bài phân tích của sách tham khảo B. Học thuộc lòng bài mà giáo viên đã cho chép C. Hiểu tác phẩm, có kĩ năng - phương pháp làm bài D. Đọc kĩ văn bản, diễn đạt theo ý riêng có sáng tạo Xin trân trọng cảm ơn em! 63