SKKN Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5 - 6 tuổi trong trường Mầm non

Nội dung tóm tắt: SKKN Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5 - 6 tuổi trong trường Mầm non

1. 1. PHẦN MỞ ĐẦU 1. 1. Lý do chọn đề tài, sáng kiến, giải pháp. Trong những năm gần đây, tốc độ phát triển các khu công nghiệp cùng với tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu, nền kinh tế nước ta phát triển nhanh chóng, khoa học kỹ thuật công nghệ phát triển giúp cho người lao động thủ công thay thế bằng những máy móc, năng suất lao động tăng mức sống con người ngày càng cao. Nhưng bên cạnh kết quả thu được đó là những chất thải công nghiệp thải ra từ các nhà máy gây ảnh hưởng môi trường và đã trở thành nạn ô nhiễm môi trường một cách nghiêm trọng. Để có một sự phát triển bền vững cần phải có một chương trình hành động thống nhất và có thể bổ trợ lẫn nhau giữa phát triển sản xuất với công tác bảo vệ và kiểm soát môi trường. Nếu không có một chính sách đúng đắn về bảo vệ môi trường nền kinh tế sẽ bị thiệt hại trước mắt cũng như lâu dài. Đồng thời sự phát triển của đất nước cũng thiếu bền vững. Nhất là trong những năm gần đây, nền kinh tế phát triển đang đi lên theo con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã đẩy mạnh quá trình đô thị hóa dẫn đến tình trạng môi trường ngày càng ô nhiễm. Ngoài những nguyên nhân trên còn có một nguyên nhân cơ bản dẫn đến hiện tượng ô nhiễm môi trường đó là ý thức của con người. Môi trường bị ô nhiễm sẽ ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống và sinh hoạt hằng ngày của con người đặc biệt đối với trẻ mầm non. Bởi vì cơ thể trẻ còn non yếu, rất dễ bị các yếu tố môi trường tác động làm ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển trí tuệ của trẻ, do đó trẻ em cần được sống trong môi trường thật sự an toàn, bầu không khí trong lành không bị ô nhiễm. Để đảm bảo cho con người được sống trong một môi trường lành mạnh thì việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường được hình thành và rèn luyện từ rất sớm. Từ lứa tuổi mầm non, giáo viên cần giúp con trẻ có những khái niệm ban đầu về môi trường sống của bản thân mình nói riêng và con người nói chung là cần thiết. Từ đó biết cách bảo vệ môi trường sống một cách tích cực nhằm đảm bảo sự phát triển lành mạnh của cơ thể và trí tuệ. Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non là cung cấp cho trẻ những kiến thức sơ đẳng về môi trường phù hợp với khả năng nhận thức 1
2. của trẻ nhằm tạo ra thái độ, hành vi đúng của trẻ đối với môi trường xung quanh. Do đó, việc giáo dục bảo vệ môi trường là nhiệm vụ vô cùng quan trọng, đây là một quá trình lâu dài, phải được thực hiện trong quá trình giáo dục của cả hệ thống giáo dục Quốc dân và trong cộng đồng. Để trẻ có ý thức với môi trường thì người giáo viên phải biết cung cấp những hiểu biết về môi trường cho trẻ, trên cơ sở đó hình thành thái độ tích cực của trẻ đối với môi trường xung quanh. Chính vì vậy, để quá trình chuyển những tri thức hiểu biết về môi trường thành thái độ hành vi tích cực của trẻ đối với môi trường sống, thì việc giáo dục này cần được tiến hành ngay trong chính môi trường sống của trẻ. Vì vậy giáo viên cần lựa chọn đưa các nội dung giáo dục bảo vệ môi trường vào các hoạt động và sinh hoạt hằng ngày của trẻ, giúp trẻ có những hiểu biết ban đầu về môi trường sống, về mối quan hệ giữa động vật, thực vật, con người với môi trường, sự ô nhiễm môi trường và bảo vệ môi trường, cách chăm sóc bảo vệ cây cối, bảo vệ con vật và bảo vệ môi trường nơi trẻ sống. Giúp trẻ biết chăm sóc giữ gìn vệ sinh cơ thể sạch sẽ. Trẻ hiểu được môi trường sạch và tác hại của môi trường bẩn đối với cuộc sống con người, từ đó trẻ biết nói lên những việc làm cụ thể của bản thân để bảo vệ môi trường. Trẻ thực hiện được một số việc làm cụ thể để giữ gìn bảo vệ môi trường: Giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh lớp học, cất đồ dùng đồ chơi gọn gàng đúng nơi quy định, biết chia sẽ hợp tác với bạn bè và người thân xung quanh trong việc thực hiện các hành vi tích cực bảo vệ môi trường. Tuy nhiên qua quá trình thực hiện bản thân tôi là một giáo viên trực tiếp đứng lớp lớn tôi nhận thấy rằng: Chất lượng giáo dục ý thức bảo vệ môi trường ở trẻ còn nhiều hạn chế. Trẻ phần lớn chưa có thói quen vệ sinh trường lớp, chưa biết bỏ rác vào thùng rác, chưa sắp xếp đồ dùng, đồ chơi đúng nơi quy định Năm học 2014 - 2015 Phòng giáo dục đào tạo huyện Lệ Thủy tổ chức hội thi “Xây dựng môi trường xanh - sạch - đẹp thân thiện và hiệu quả”. Để góp một phần nhỏ vào hội thi nói riêng và bảo vệ môi trường nói chung, bản thân tôi mạnh dạn chọn đề tài “ Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5 - 6 tuổi trong trường mầm non” nhằm cung cấp cho trẻ một 2
3. số tri thức cơ bản về bảo vệ môi trường, hình thành kĩ năng quan trọng trong giáo dục ý thức bảo vệ môi trường đối với trẻ mầm non đáp ứng mục tiêu giáo dục toàn diện cho trẻ. 1. 2. Phạm vi áp dụng của đề tài, sáng kiến, giải pháp. Đề tài “ Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5 - 6 tuổi trong trường Mầm non” được áp dụng rộng rãi trong trường Mầm non, hy vọng rằng từ những biện pháp đưa ra sẽ giúp trẻ 5 - 6 tuổi có có ý thức bảo vệ môi trường ngày một tốt hơn. 2. PHẦN NỘI DUNG 2. 1. Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu Trường mầm non nơi tôi công tác có diện tích rộng, mật độ dân số đông, có nhiều điểm công cộng đóng trên địa bàn như: Chợ, bến xe, các cơ quan, xí nghiệp Các điểm trường thấp nên hàng năm hứng chịu thiên tai lũ quét Bởi vậy, công tác tuyên truyền ý thức bảo vệ môi trường càng quan trọng đối với các cấp, các ngành, nhân dân và nhất là đối với thế hệ trẻ, nhằm xây dựng môi trường xanh, sạch, đẹp, thân thiện, đây là một trong những tiêu chí để xây dựng nông thôn mới của xã nhà. Trong những năm qua, việc tuyên truyền giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ trong nhà trường đã được nhiều tổ chức, các ban ngành có liên quan, mà đặc biệt là sự chỉ đạo của trung tâm y tế, Sở giáo dục, Phòng giáo dục đào tạo Lệ Thủy đã chỉ đạo các trường thực hiện tốt cuộc vận động “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, “Xây dựng môi trường xanh - sạch - đẹp”. Để thực hiện tốt cuộc vận động trên, trường mầm non chúng tôi đã triển khai với nhiều hình thức như: Tổ chức hội thi “ xây dựng môi trường xanh, sạch đẹp” cấp trường. Bồi dưỡng lí thuyết, xây dựng tiết dạy mẫu, cung cấp tài liệu, băng đĩa, sách bồi dưỡng hè cho giáo viên nghiên cứu Mặc dù đã có một số biện pháp như vậy, song ý thức bảo vệ môi trường của trẻ còn nhiều hạn chế. Năm học 2014 - 2015 nhà trường phân công tôi dạy lớp mẫu giáo Lớn cụm trung tâm với số lượng 32 cháu. Với tình hình thực tế tại lớp đang phụ trách tôi nhận thức sâu sắc và xác định rõ những việc cần làm ngay đối với 3
4. trẻ về việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường vì vậy trong quá trình thực hiện bản thân tôi nhận thấy có những thuận lợi và khó khăn sau: * Thuận lợi Năm học mà bậc học Mầm non Lệ Thủy tổ chức Hội thi “ Xây dựng môi trường xanh - sạch - đẹp” nên nhà trường đã có sự đầu tư lớn trong việc xây dựng môi trường. Sự quan tâm của phòng giáo dục, lãnh đạo địa phương, phụ huynh tạo điều kiện đầu tư trang thiết bị cơ sở vật chất, đồ chơi ngoài trời, các đồ dùng học tập, đồ chơi của trẻ. Được sự chỉ đạo sát đúng của ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn về công tác bồi dưỡng lý thuyết cũng như thực hành. Nhà trường đã quy hoạch được hệ thống sân chơi, cây bóng mát, hệ thống cống rãnh thoát nước, trang bị khá đầy đủ các thùng rác có nắp đậy ở các lớp. Hai giáo viên đứng lớp đều có trình độ Đại học, nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề giáo dục bảo vệ môi trường. Nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ, ham học hỏi đồng nghiệp và nghiên cứu các tài liệu về các nội dung bảo vệ môi trường. * Khó khăn Phòng học còn chật do đó gây trở ngại cho trẻ trong việc hoạt động và cất dọn đồ dùng đồ chơi. Địa điểm trường thấp và có nhiều điểm trường nhỏ, lẽ nên dễ bị ngập lụt gây ô nhiễm môi trường. Đa số trẻ chưa có ý thức bảo vệ môi trường. Công tác phối kết hợp giữa nhà trường và gia đình trong việc giáo dục trẻ bảo vệ môi trường chưa thực sự được quan tâm. Một số phụ huynh nhận thức về bảo vệ môi trường còn hạn chế. * Điều tra thực tiễn Vào đầu năm học thông qua các hoạt động hằng ngày tôi thấy ý thức bảo vệ môi trường của trẻ như sau: + 80% trẻ có thói quen vệ sinh cá nhân, vệ sinh trong ăn uống + 60 % trẻ biết cất dọn đồ dùng đồ chơi đúng nơi quy định + 50% trẻ có ý thức không vứt rác bừa bãi, biết bỏ rác vào thùng rác 4
5. + 40% trẻ biết giữ gìn vệ sinh môi trường trong và ngoài lớp + 30% trẻ biết chăm sóc bảo vệ cây cối. Qua khảo sát tôi nhận thấy rằng kiến thức bảo vệ môi trường của trẻ không đồng đều, còn nhiều hạn chế. Và tôi đã suy nghĩ đưa ra một số giải pháp gúp trẻ có ý thức bảo vệ môi trường như sau: 2. 2. Các giải pháp * Giải pháp 1: Tạo được môi trường xanh, sạch, đẹp, gần gũi, thân thiện. Đối với trẻ mầm non việc xây dựng môi trường tốt cho trẻ hoạt động là rất quan trọng vì môi trường giáo dục có tốt thì mới thu hút sự chú ý của trẻ, kích thích sự khám phá tìm tòi của trẻ. Chính vì vậy ngay từ đầu năm học tôi đã rà soát lại các điều kiện của lớp để tham mưu với ban giám hiệu nhà trường mua sắm, sữa chữa và cải tạo một số cơ sỡ vật chất nhỏ cần thiết: như thùng đựng rác, vòi nước vệ sinh, cải tạo các bồn hoa, chậu cây ở góc thiên nhiên, các giá dựng đồ chơi bị hỏng Mua các chậu hoa ở góc thiên nhiên có hình các con vật gần gũi, dể thương, có kích thước vừa phải phù hợp với trẻ để trẻ tiện di chuyển. Trồng các loại hoa theo mùa dễ kiếm như hoa dâm bụt, hoa sam cạn, cây Hình thành cho trẻ thói quen chăm sóc và tưới cây ở góc thiên nhiên. Đồ chơi ở các góc sắp xếp gọn gàng, trẻ dễ lấy và dễ cất dọn, trang trí môi trường phù hợp với chủ đề và lồng ghép nội dung giáo dục ý thức bảo vệ môi trường gần gũi với trẻ. Ví dụ: Ở chủ đề “ Trường mầm non” chúng tôi trang trí các bức tranh về các hoạt động ở trường mầm non như trẻ đang chơi ngoài sân trường, cảnh trẻ tưới cây, trẻ đang ngắm hoa, đang nhặt rác bỏ vào thùng rác và chúng tôi còn tạo ra những biển báo “ cấm” như cấm ngắt hoa, bẻ cành hoặc cấm vứt rác bừa bải tuy đơn giản nhưng gần gũi với trẻ để trẻ có thể nhìn vào và nhận ra được những việc cần làm và những việc không nên làm. Để các góc chơi luôn sach sẽ, gọn gàng, hàng tuần chúng tôi phân công các tổ trực nhật, sắp xếp, lau chùi đồ dùng, đồ chơi các góc chơi, chăm sóc cây, tưới nước cho cây ở góc thiên nhiên và khu vực hoa ở lớp sau mỗi tuần tôi cho trẻ tự nhận xét lẫn nhau về công việc của tổ mình. Từ đó trẻ dần dần có ý thức bảo vệ gữ gìn đồ dùng đồ chơi , môi trường trong và ngoài lớp. 5
6. Ngoài ra tôi luôn phát động trẻ về nhà nhờ ông bà, bố mẹ, anh chị sưu tầm tranh ảnh có nội dung bảo vệ môi trường đem đến nộp để trang trí môi trường xung quanh lớp và làm bộ tranh sưu tầm về bảo vệ môi trường. Việc làm này rất có hiệu quả bởi vì trẻ rất muốn khoe với bạn những gì trẻ có và những tranh ảnh trẻ tìm kiếm được trẻ luôn giữ gìn, nó có tác dụng khắc sâu vào trí nhớ của trẻ. Thông qua các hoạt động hằng ngày trẻ được “ Học mà chơi, chơi mà học” qua đó hình thành ở trẻ những nề nếp, thói quen tạo cơ sở cho việc hình thành nhân cách tốt ở trẻ. Một vấn đề quan trọng để tạo ra sự gần gũi thân thiện đó là cô giáo phải là người luôn luôn gương mẫu trong mọi công việc từ lời ăn, tiếng nói, từ các cử chỉ việc làm luôn là tấm gương để trẻ noi theo. * Giải pháp 2: Lập kế hoạch lồng ghép nội dung giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ vào các chủ đề. Muốn trẻ lĩnh hội được các nội dung bảo vệ môi trường thì vấn đề cơ bản là giáo viên phải xây dựng được một kế hoạch lồng ghép các nội dung vào các chủ đề sao cho phù hợp dễ hiểu gần gũi với trẻ. Bỡi vì, việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non không được tổ chức dưới dạng các hoạt động riêng biệt, mà chủ yếu được tiến hành dưới hình thức lồng ghép, tích hợp vào các hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ ở trường mầm non. Do vậy việc lồng ghép, tích hợp này phải có hệ thống đối với từng chủ đề, tránh gây quá tải đến việc tổ chức hoạt động chính. Ví dụ: Chủ đề trường Mầm non + Thông qua hoạt động học: Tìm hiểu về trường mầm non: Chúng tôi lồng ghép các nội dung: Giới thiệu các khu vực trong trường, các khu vệ sinh, nơi bỏ rác, vứt rác. + Hoạt động ngoài trời: Xem tranh ảnh, đoạn băng tình huống về việc giữ gìn vệ sinh cảnh quan của trường, trò chuyện với trẻ về cách xử lý tình huống của trẻ: Nhặt rác trong sân trường, nhặt lá cây bỏ vào thùng rác. + Hoạt động chiều: Trò chuyện về sự cần thiết của việc rửa tay, rửa mặt. Những thời điểm cần rửa tay, rửa mặt (Trước khi ăn, sau khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi hoạt động ngoài trời, và khi tay bẩn). Chủ đề: Gia đình bé 6
7. + Thông qua trò chuyện sáng: Tôi trò chuyện với trẻ về công việc của trẻ ở nhà, chúng tôi giáo dục trẻ biết giúp bố mẹ quét nhà, lau bàn ghế, nhặt rác thải bỏ vào rọt rác + Thông qua giờ hoạt động góc: Chúng tôi hướng dẫn trẻ lau chùi các góc chơi, sắp xếp đồ chơi gọn gàng đúng nơi quy định. + Ở góc phân vai: Cho trẻ chơi nấu ăn, dọn bàn ăn, bát đũa + Góc xây dựng: Xây nhà cửa, các nguyên vật liệu phải sắp xếp gọn gàng, hợp lý Chủ đề: Thế giới thực vật + Ở góc thiên nhiên: Chúng tôi hướng dẫn trẻ biết trồng cây, chăm sóc cây. + Thông qua hoạt động học: Tôi trò chuyện với trẻ về cây xanh, ích lợi của cây xanh đối với con người, cách chăm sóc, bảo vệ + Thông qua hoạt động ngoài trời: Tôi cho trẻ quan sát cây, cho trẻ nhặt lá vàng rơi bỏ vào sọt rác. + Ở góc nghệ thuật: Cho trẻ chơi làm đồ chơi từ vật liệu thiên nhiên như: lá khô, hoa khô, quả khô Chủ đề: Tết và mùa xuân - Hoạt động ngoài trời: Cô và trẻ cùng trò chuyện về những hoạt động của trẻ trong những ngày Tết và cô giáo dục trẻ khi đi chơi Tết, đến những nơi công cộng không vứt rác bừa bãi, không bẻ cành lộc, ngắt hoa ngày Tết. Chủ đề: Nước và các hiện tượng tự nhiên + Thông qua giờ hoạt động học: Chúng tôi cung cấp kiến thức cho trẻ về các nguồn nước, ích lợi của nước đối với con người, sự vật, nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước, giáo dục trẻ ý thức bảo vệ nguồn nước. Tìm hiểu về tác hại của bão, lũ và trò chuyện về các cách phòng tránh hiện tượng đó. + Thông qua các trò chơi chiều: Cho trẻ nhận biết các trường hợp đúng, sai về bảo vệ môi trường * Giải pháp 3: Cung cấp các kiến thức về bảo vệ môi trường cho trẻ. Như chúng ta biết tư duy của trẻ ở giai đoạn này chủ yếu là tư duy trực quan hình tượng. Trẻ rất muốn tìm tòi khám phá các hình ảnh, biểu tượng xung quanh trẻ. Do đó, giáo viên cần tăng cường cung cấp các biểu tượng cho trẻ, giúp trẻ làm giàu vốn hiểu biết về thế giới xung quanh. 7
8. - Thông qua các đoạn phim, băng đĩa, hình ảnh về bảo vệ môi trường Vào các giờ đón trả trẻ tôi luôn mỡ các đoạn băng, dĩa có nội dung về bảo vệ môi trường cho trẻ xem . Ví dụ: Chúng tôi cho trẻ xem các hình ảnh Hình 1: Trẻ vứt rác bừa bãi khắp sân trường. 8
9. . Hình 2: Trẻ đang nhổ cỏ và nhặt lá vàng trên sân, bỏ vào thùng rác. Sau khi trẻ xem xong tôi hỏi các con vừa được xem xong đoạn phim nói về gì? Các con có nhận xét gì về các hình ảnh đó? cho trẻ nhận xét những hình ảnh trên các con vừa xem hình ảnh nào đúng, hình ảnh nào sai? Vì sao? Khi trẻ trả lời xong tôi nhấn mạnh lại và lồng giáo dục để cho toàn thể lớp hiểu ra vấn đề. Cho trẻ xem về các đoạn phim về các nguồn nước sạch, nguồn nước bị ô nhiễm, qua đó cho trẻ nhận xét, sau đó tôi đưa ra câu hỏi để có nguồn nước sạch các con phải làm gì? Từ những hình ảnh đó đã giúp trẻ hiểu và phân biệt được đâu là môi trường sạch, môi trường bẩn và trẻ sẽ có những hành động đúng với môi trường. - Thông qua các bài thơ, bài đồng giao VD: Bài thơ : Thùng rác trò chuyện Xin bạn đừng chê tôi Nào bỏ đây vỏ trái Mất vệ sinh, bẩn lấm Giấy kẹo que cà rem Tôi, thùng rác công cộng Đừng thương tôi mà quên Chẳng có ai ngó nhìn. Tôi đang chờ, đang đợi Không có tôi lọ lem Đừng thương tôi lấm bụi Phố mình đầy rác rưởi Mong phố mình sạch bong Không có tôi nhuốc nhem Bạn tha hồ chạy nhảy Phố mình đầy ruồi muỗi. Là tôi luôn hài lòng. 9
10. Khi trẻ đọc xong bài thơ tôi đưa ra các câu hỏi, bài thơ nói về ai ? Bài thơ nhắc nhỡ các con phải làm gì ? Bài thơ nói về thùng rác đang trò chuyện với mọi người, nhắc nhỡ các con khi ăn trái, ăn kem phải bỏ rác vào thùng rác đúng nơi quy định. Nếu như các con vứt rác bừa bãi thì môi trường sẽ bị ô nhiễm con người dễ bị đau ốm. Khi môi trường sạch sẽ các con sẽ được hít thở không khí trong lành, an toàn. - Thông qua môi trường trong và ngoài lớp học Để kích thích sự khám phá tìm tòi của trẻ, tôi luôn thay đổi cách trang trí các loại tranh xung quanh lớp tạo sự chú ý tìm tòi khám phá ở trẻ, song các loại tranh đó phù hợp với chủ đề trẻ đang học giúp trẻ liên hệ với những kiến thức đã được tiếp thu tốt hơn. Ví dụ: Chủ đề trường mầm non Tôi trang trí các hoạt động của trẻ ở trường như trẻ lau chùi, sắp xếp các góc chơi. Trẻ quét lớp, nhặt rác bỏ vào thùng rác Chủ đề thế giới thực vật: Tôi treo các bức tranh như bé đang chăm sóc cây ( tưới cây, bắt sâu, nhặt lá vàng rơi, nhổ cỏ, các bé đang chơi ở góc cây * Giải pháp 4: Lồng ghép nội dung giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ thông qua các hoạt động trong trường mầm non. Mỗi một môn học, mỗi một hoạt động đều có mục đích, yêu cầu riêng, song vấn đề quan trọng là giáo viên phải linh hoạt trong việc lồng ghép các nội dung giáo dục bảo vệ môi trường vào trong các hoạt động để làm sao trẻ dễ tiếp thu một cách dễ dàng, không nhàm chán. Mặc khác việc lồng ghép nội dung bảo vệ môi trường nó gắn với các hoạt động hằng ngày của trẻ, giúp trẻ cảm thấy gần gũi và tiếp thu nhanh hơn. - Thông qua hoạt động học Ví dụ: Chủ đề: Thế giới thực vật + Thông qua giờ hoạt động học: “Tìm hiểu về cây xanh”, chúng tôi cung cấp kiến thức cho trẻ biết được vì sao chúng ta phải trồng cây? Trồng cây để làm gì? Cây có lợi gì cho môi trường, cho cuộc sống? Cho trẻ xem hình ảnh có lợi về cây xanh đối với môi trường. Qua đó trẻ được nghe được nhìn thấy để so sánh, phân tích nhận xét sự việc thật gần gũi với trẻ về môi trường sạch vối môi trường bẩn. Môi trường bẩn là môi trường như thế nào? Bẩn là đẹp 10
11. hay xấu? Chúng ta phải làm gì để bảo vệ nó sạch sẽ và gọn gàng. Từ đó trẻ cảm nhận được bảo vệ môi trường một cách hoàn thiện hơn. Trong hoạt động học, chúng tôi có thể sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để giáo dục môi trường cho trẻ, giúp trẻ tiếp thu bài một cách tốt nhất. - Thông qua các giờ chơi. Chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo, chơi gây ra những biến đổi về chất, có ảnh hưởng quyết định đến sự hình thành nhân cách trẻ mẫu giáo và chơi làm tiền đề cho hoạt động học tập ở lứa tuôit tiếp theo. Chơi đối với trẻ vừa là lao động và cũng là hình thức, là phương pháp, biện pháp giáo dục tốt nhất đối với trẻ mẫu giáo, bỡi vì nội dung chơi mang ý nghĩa giáo dục mạnh mẽ, nó ảnh hưởng đến tâm tư, tình cảm, hành vi đạo đức của trẻ. Mặc khác chơi giúp trẻ làm quen với thế giới hiện thực xung quanh, mỡ rộng tầm hiểu biết, kích thích tính thông minh, lòng ham hiểu biết Chính vì vậy, hoạt động chơi đóng vai trò quan trọng đối với việc giáo dục trẻ nói chung cũng như giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ nói riêng. Hoạt động chơi có thể được tiến hành ở ngoài trời hoặc trong không gian lớp học. Trong lớp học, hoạt động chơi được tiến hành dưới dạng trò chơi tại góc chơi. VD: Ở góc bé tập làm nội trợ tôi rèn kỹ năng bảo vệ môi trường thông qua trò chơi nấu ăn, trẻ biết chế biến các món ăn đơn giản như: Pha nước chanh, pha bột, in bánh, cắm hoa Giáo dục trẻ chơi hợp vệ sinh, biết tiết kiệm nước, thu dọn đồ dùng, đồ chơi sau khi nấu ăn xong vào đúng vị trí gọn gàng ngăn nắp. Hoặc khi chơi trò chơi “ Bác sĩ” trẻ đóng vai bác sĩ phải biết nhắc nhỡ bệnh nhân phải luôn vệ sinh cá nhân rữa tay, lau mặt, vệ sinh môi trường sạch sẽ, thông qua hoạt động chơi không những hình thành kỹ năng cho trẻ mà còn giúp trẻ phát triển sự giao lưu tình cảm một cách gần gủi. Ví dụ: Ở góc học tập chủ đề “ Thế giới thực vật” tôi chuẩn bị nhiều tranh về những hình ảnh chăm sóc bảo vệ môi trường và những hình ảnh có những hành vi không tốt đối với môi trường, sau đó tôi hướng dẫn trẻ tìm những hình ảnh về ý thức bảo vệ môi trường, cho trẻ cắt dán làm bộ sưu tầm về các hình ảnh chăm sóc cây cối, bảo vệ môi trường sau đó tôi cho trẻ nêu ý tưởng của trẻ về bộ tranh sưu tầm đó, thông qua các câu hỏi gần gủi, thân thiện với trẻ. Biết kể những câu chuyện về giáo dục bảo vệ môi trường. 11
12. Khi trẻ chơi cô nhắc trẻ không nên ném phá đồ chơi, cuối buổi chơi tôi luôn cho trẻ tự nhận xét ý thức của trẻ trong quá trình chơi. Góc chơi nào chơi trật tự, cất dọn đồ chơi đúng nơi quy định Khi trẻ nhận xét xong tôi đánh giá lại và nhắc nhỡ động viên những trẻ chưa thực hiện tốt. Vào các buổi chiều tôi luôn tổ chức cho trẻ chơi những trò chơi mang tính tập thể như trò chơi gạch bỏ các trường hợp sai, dán tranh hoặc nêu gương những việc làm tốt, giáo dục trẻ thói quen trực nhật cuối ngày theo nhóm hoặc cá nhân. Chăm sóc góc thiên nhiên của lớp, sắp xếp, lau dọn kệ đồ chơi, nhắc nhở bạn cùng nhau thực hiện. Giáo dục trẻ đi dưới trời nắng phải đội mũ đeo khẩu trang, đi dưới trời mưa mặc áo mưa che dù, đi trên xe máy phải đội mũ bảo hiểm Giáo dục trẻ có phản ứng đúng với các hành vi làm bẩn hay phá hoại môi trường nhằm củng cố kiến thức về bảo vệ môi trường cho trẻ. - Thông qua hoạt động ngoài trời. Tổ chức cho trẻ dạo chơi, tham quan, tạo điều kiện thuận lợi để trẻ quan sát môi trường bên ngoài. Để trẻ khám phá tìm hiểu đáp ứng được nhu cầu tò mò và tính ham hiểu biết của trẻ. VD: Tôi cho trẻ quan sát các bồn hoa đang nở, khi trẻ quan sát tôi đặt câu hỏi: Các con thấy bồn hoa đang nở có đẹp không? Muốn bồn hoa xanh tốt các con phải làm gì? Hoặc khi trẻ ngồi chơi dưới góc cây tỏa mát, tôi hỏi trẻ các con thấy ngồi dưới bóng cây có mát không? Để cây xanh tốt thì các con phải làm gì? Từ những vấn đề thực tế trẻ được biết tôi giáo dục trẻ muốn có môi trường xanh, sạch, đẹp thì các con phải luôn có ý thức bảo vệ môi trường như nhặt lá, rác, vỏ bánh kẹo đúng nơi quy định. - Thông qua lao động tập thể. Giáo dục lao động là một bộ phận quan trọng của giáo dục phát triển toàn diện, nhằm hình thành những phẩm chất đạo đức như lòng yêu lao động, sẵn sàng lao động và từ đó hình thành ở trẻ tính mục đích, tính kiên trì, tính độc lập, vượt khó khăn và ốc sáng kiến, giúp trẻ nắm được một số kỹ năng, kỹ xảo lao động đơn giản, hiểu rõ vai trò lao động trong đời sống. Hình thành các quan hệ tập thể trong lao động, tinh thần tương trợ và niềm vui cho kết quả chung của tập thể. 12
13. Vì thế, nhiệm vụ lao động mà chúng tôi giao cho trẻ cần phù hợp với khả năng của trẻ và tăng dần mức độ từ dễ đến khó, tạo cơ hội để trẻ thể hiện tính tự lực và sáng tạo. + Ví dụ: Vào các buổi sáng cuối tuần tôi tổ chức cho trẻ hoạt động chăm sóc cây, tôi phân nhóm trẻ, giao nhiệm vụ cho từng nhóm. Nhóm nhặt lá vàng, nhóm nhổ cỏ, nhóm tưới nước. Biện pháp này giúp trẻ tăng cường hoạt động và có ý thức làm việc theo nhóm. Trong quá trình thực hiện trẻ sẽ trao đổi với nhau, tôi lắng nghe ý kiến của trẻ, động viên, khuyến khích, tạo điều kiện cho trẻ được thực hiện ý tưởng của mình. Cuối giờ lao động tôi cho trẻ ngồi thành từng nhóm, sau đó tôi đến từng nhóm hỏi trẻ các bạn trong nhóm làm những công việc gì, con có thấy khó khăn gì khi thực hiện ý tưởng của mình không Vào giờ sinh hoạt chiều tôi luôn tận dụng thời gian để giáo dục trẻ thói quen trực nhật sắp xếp, lau chùi đồ dùng đồ chơi, nhắc nhở bạn cùng nhau thực hiện. Với biện pháp này sẽ giúp trẻ có tinh thần làm việc tập thể, đua nhau cùng làm, bạn nào cũng muốn góp công sức của mình vào những công việc của nhóm. - Thông qua các ngày lễ hội: Việc tổ chức các ngày lễ ngày hội trong trường mầm non là một trong các hoạt động giáo dục ở trường mầm non. Nó có tác dụng quan trọng góp phần phát triển trí tuệ, thể chất hà hình thành nhân cách ở trẻ. Thông qua các hoạt động lễ hội như: Ngày hội đến trường của bé, tết trung thu, ngày lễ mừng xuân chúng tôi tổ chức các hoạt động văn nghệ, kết hợp các trò chơi dân gian để chào mùng. Việc này có tác dụng rất lớn đến giáo dục tình cảm, tình yêu quê hương đất nước, lòng biết ơn, yêu mến những người quan tâm chăm sóc trẻ Mặt khác hoạt động lễ hội có một vị trí rất quan trọng trong việc giáo dục trẻ bảo vệ môi trường. Thông qua việc tổ chức lễ hội, hình thành ở trẻ các kỹ năng, thái độ, hành vi tích cực về các địa danh và môi trường, biết bảo vệ, giữ gìn môi trường và các địa danh nơi diễn ra lễ hội. Ví dụ: Ngày lễ 2/9, tôi luôn nhắc nhỡ trẻ khi đi xem lễ hội các con không được vứt vỏ bánh, kẹo xuống đường, xuống bờ sông, không được đi 13
14. một mình ra đường, qua đường phải có người lớn dắt. Không được chơi gần bến xe ô tô, các điểm đông người qua lại Ngày tết Nguyên Đán tôi phát động phong trào “Tết trồng cây” nhắc nhỡ trẻ về nhờ bố mẹ sưu tầm cây xanh, cây hoa nộp để trồng ở lớp . Qua các đợt phát động như vậy mà các bồn hoa cây xanh ở lớp tôi luôn luôn đẹp và xanh tốt. * Giải pháp 5: Phối kết hợp với phụ huynh Thực tế cho thấy, việc giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non có thể thành công khi có sự phối kết hợp chặt chẽ, sự ủng hộ chia sẽ của các bậc phụ huynh. Do vậy, ngay từ buổi họp phụ huynh đầu năm tôi đã chuẩn bị kế hoạch chu đáo, tôi kịp thời trao đổi qua với hội phụ huynh công tác giáo dục ý thức bảo vệ môi trường đây là một nội dung không thể thiếu được trong giáo dục trẻ. Sau đó tôi đưa ra một số nội dung để hội phụ huynh suy nghĩ thảo luận và cùng nhau thống nhất một số nội dung trong việc giáo dục trẻ. Khi các nội dung đã được thống nhất chúng tôi xin ý kiến nhà trường họp phụ huynh của lớp. Trong khi họp phụ huynh tôi đưa ra tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường cho phụ huynh rõ, các nội dung giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, kế hoạch hội thi “ Xây dựng môi trường xanh, sạch, đẹp, thân thiện và hiệu quả” cho phụ huynh biết và bàn bạc đi đến thống nhất và cùng nhau thực hiện. Ngoài ra tôi nhờ ban đại diện cha mẹ tuyên truyền, động viên các phụ huynh trong lớp mua sắm đồ dùng học tập, đồ dùng vệ sinh đầy đủ, đồng loạt. Nhờ phụ huynh hỗ trợ cây xanh, cây bóng mát, các loại hoa, các loại tranh ảnh có nội dung về giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, hỗ trợ công lao động. Tất cả những công việc đó đã tạo cho lớp tôi có môi trường khá phong phú. Chúng tôi luôn chụp ảnh về những hoạt động của trẻ đang làm những công việc như tưới cây, nhặt lá vàng rơi, sắp xếp đồ chơi dán vào góc những đề cha mẹ cần biết để làm công tác truyên truyền. Trong quá trình thực hiện có một số trẻ khả năng nhận thức chậm tôi ghi chép lại và tranh thủ vào những giờ đón trả trẻ gặp gỡ phụ huynh để trao đổi tình hình học tập cũng như các nề nếp thói quen vệ sinh cá nhân trẻ, đối với những cháu ý thức bảo vệ môi trường còn hạn chế như: vứt rác bừa bãi, 14
15. chưa nắm vững quy trình vệ sinh cá nhân trẻ tôi nhờ phụ huynh luyện thêm cho cháu bằng nhiều hình thức như: Cho xem băng đĩa, đưa ra các tình huống đúng sai về bảo vệ môi trường, tập cho trẻ có nề nếp vệ sinh thân thể sạch sẽ Đối với một số phụ huynh họ chưa nhận ra được tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường nên phụ huynh chưa giành nhiều thời gian giúp đỡ chăm sóc con cái, chưa thực hiện đúng các nội dung của lớp quy định như các khoản thu nộp còn chậm, không tham gia lao động cũng như việc ủng hộ tranh ảnh, cây xanh. Bản thân tôi phải gặp riêng các phụ huynh đó để tâm sự tìm ra nguyên nhân và có hướng thuyết phục dần. Những trường họp khó chúng tôi phải nhờ đến ban đại diện lớp thuyết phục. Hàng tháng chúng tôi luôn kết hợp với phụ huynh tổ chức lao động, tổng vệ sinh xung quanh trường lớp, trồng hoa, tu sữa bồn hoa, trồng thêm cây xanh xung quanh trường lớp để tạo môi trường xanh, sạch, đẹp cho lớp. Nhờ vậy qua hội thi “ xây dựng môi trường xanh, sạch, đẹp, thân thiện và hiệu quả” lớp tôi đạt giải nhất. + Kết quả đạt được. Bằng việc làm cụ thể nói trên, với sự quan tâm, chỉ đạo sát đúng của ban giám hiệu, tập thể sư phạm trong trường, nên chất lượng giáo dục ý thức bảo vệ môi trường của lớp tôi so với đầu năm có nhiều chuyển biến rõ rệt. - Đối với trẻ. + 100 % trẻ có thói quen vệ sinh cá nhân, vệ sinh trong ăn uống + 97 % trẻ biết cất dọn đồ dùng đồ chơi đúng nơi quy định + 95% trẻ có ý thức không vứt rác bừa bãi , biết bỏ rác vào thùng rác + 90% trẻ biết giữ gìn vệ sinh môi trường trong và ngoài lớp + 90 % trẻ biết chăm sóc bảo vệ cây cối. - Đối với giáo viên. Xác định rõ vai trò, trách nhiệm của giáo viên trong việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ. 15
16. Nắm vững mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường đối với trẻ mầm non. Linh hoạt trong việc lồng ghép các nội dung giáo dục ý thức bảo vệ môi trường vào các hoạt động hằng ngày của trẻ - Đối với phụ huynh. Nhận thức của phụ huynh ngày càng được nâng cao, quan tâm đến việc hướng dẫn các kỹ năng bảo vệ môi trường cho trẻ. Phụ huynh nhiệt tình phối hợp với nhà trường trong việc sư tầm, ủng hộ nguyên vật liệu và thực hiện việc bảo vệ môi trường. 3. KẾT LUẬN 3.1. Ý nghĩa của đề tài, sáng kiến, giải pháp. Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường có ý nghĩa rất lớn đối với việc hình thành nhân cách cho trẻ. Thông qua nội dung giáo dục môi trường góp phần phát triển trí tuệ cho trẻ, bởi vì trong quá trình lĩnh hội kiến thức giáo viên đưa các các hệ thống câu hỏi giúp trẻ chú ý, suy nghĩ, tư duy, để trả lời các câu hỏi. Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường còn góp phần phát triển tình cãm, đạo đức cho trẻ về tình yêu thiên nhiên, có thái độ giữ gìn bảo vệ động thực vật Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường góp phần phát triển thể chất và lao động: Hình thành ở trẻ tình yêu lao động, thích thú trong quá trình lao động. Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường còn là phương tiện phát triển thẫm mĩ. Bởi vì khi trẻ biết chăm sóc cây cối, hoa quả trẻ sẻ cãm nhận được vẽ đẹp của cây cối, hoa quả xung quanh trẻ Vậy, việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ sẽ góp phần giải quyết nhiệm vụ phát triển trẻ một cách toàn diện các mặt trí tuệ, đạo đức, lao động, thẩm mỹ. Với tầm quan trọng trên, là một giáo viên mầm non tôi nhận thấy rằng muốn thực hiện tốt việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ, trước hết 16
17. giáo viên không ngừng tự học, tự bồi dưỡng về các kiến thức bảo vệ môi trường, luôn là tấm gương về mọi mặt để trẻ noi theo. Nắm vững mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường đối với trẻ mầm non. Tạo được môi trường lớp học tập xanh, sạch ,đẹp, gần gũi thân thiện Xây dựng kế hoạch lồng ghép các nội dung giáo dục ý thức bảo vệ môi trường vào các chủ đề, và các hoạt động hằng ngày của trẻ Cung cấp các kiến thức về giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi, thông qua băng, đĩa, bài thơ, đồng dao, thông qua việc trang trí môi trường Linh hoạt trong việc lồng ghép các nội dung giáo dục bảo vệ môi trường vào các hoạt động như: Giờ chơi, thông qua hoạt động lao động, hoạt động học Kết hợp chặt chẽ với phụ huynh trong việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, công tác tuyên truyền về vấn đề nuôi dạy con theo khoa học Trên đây là một số biện pháp nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non Với đề tài này, kính mong sự góp ý giúp đỡ của các đồng chí trong hội đồng khoa học nhà trường, phòng giáo dục Lệ Thủy, để bản thân tôi có nhiều kinh nghiệm tốt hơn trong việc nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ hiện nay. 3. 2. Kiến nghị, đề xuất. - Đối với nhà trường: Tiếp tục trồng thêm cây xanh, cây bóng mát, cây cảnh, bổ sung hệ thống nước tưới, tạo điều kiện cho trẻ hoạt động tốt hơn. - Tham mưu với lãnh đạo cấp trên xây dựng thêm lớp học đủ diện tích rộng rãi thoáng mát cho trẻ vui chơi học tập. 17
18. Liên Thủy, ngày 20 tháng 5 năm 2015 Người viết sáng kiến kinh nghiệm Nguyễn Thị Kim Oanh XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC NHÀ TRƯỜNG 18