SKKN Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học

Nội dung tóm tắt: SKKN Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học

1. Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động LQTPVH Mục lục Mục lục Trang 1 I Phần I: Đặt vấn đề Trang 2 1. Lý do chọn đề tài Trang 2 2. Mục đích nghiên cứu Trang 2 3.Đối tượng nghiên cứu Trang 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Trang 3 5. Phương pháp nghiên cứu Trang 3 6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu Trang 3 Phần II: Những biện pháp đổi mới để giải quyết vấn II Trang 4 đề 1. Cơ sở lý luận Trang 4 2. Thực trạng Trang 5 3. Những biện pháp thực hiện Trang 6 4. Biện pháp thực hiện( biện pháp từng phần) Trang 6 4.1 Biện pháp 1: Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí của trẻ. Trang 6 4.2 Biện pháp 2:Nghiên cứu kỹ tác phẩm. Trang 7 4.3 Biện pháp 3: Hình thức cho trẻ làm quen với tác Trang 8 phẩmvăn học. 4.4 Biện pháp 4: Lồng ghép các môn học khác khi cho Trang 11 trẻ LQTPVH. 4.5 Biện pháp 5: Tạo môi trường hoạt động cho trẻ ôn Trang 12 lại tác phẩm văn học . 4.6. Biện pháp 6: Tổ chức ôn luyện mọi lúc mọi nơi, ôn Trang 16 luyện thông qua lễ hội . 4.7 Biện pháp 7: Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh. Trang 17 4.8 Biện pháp 8: Kích lệ tuyên dương Trang 18 5. Kết quả sau khi thực hiện đề tài Trang 19 a. Kết quả đạt được Trang 19 b. Kết quả số liệu cụ thể Trang 20 III Phần III: Kết luận và khuyến nghị Trang 21
2. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài: “Chưa từng làm mẹ nhưng em có một đàn con, vì yêu các con em làm cô giáo màm non” ( Trích lời bài hát “ em là cô giáo mầm non”) Bất kể một người mẹ nào cũng luôn mong muốn mang lại những điều tốt đẹp nhất cho con em mình và tôi cũng vậy.Là một giáo viên được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo 5-6 tuổi đã 5 năm học liền. Trong quá trình chăm sóc nuôi dạy các cháu do tôi phụ trách, qua từng năm học tôi thây nhiều cháu còn hạn chế nhiều về ngôn ngữ tiếng Việt. Cũng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, tôi đã tìm tòi, nghiên cứu nắm bắt được đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, nắm bắt nhu cầu và khả năng của trẻ, nhất là sự phát triển ngôn ngữ, để từ đó tôi đề ra cho mình nhiệm vụ là phải nghiên cứu làm sao giúp cho trẻ có khả năng phát triển ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ tốt nhất. Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 5-6 tuổi nói riêng, trẻ rất nhạy cảm với nghệ thuật ngôn từ. Âm điệu, hình tượng của các bài hát ru, đồng dao, ca dao, dân ca sớm đi vào tâm hồn tuổi thơ. Những câu chuyện cổ tích, thần thoại đặc biệt hấp dẫn trẻ. Chính vì vậy cho trẻ tiếp xúc với văn học và đặc biệt làm cho trẻ hiểu được ý nghĩa của tác phẩm văn học sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách và kỹ năng sống chuẩn mực. Thông qua việc trẻ trả lời được các câu hỏi của cô giúp trẻ phát triển năng lực tư duy, óc tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp. Khi trẻ trả lời, ngôn ngữ của trẻ phát triển, trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc, vốn từ phong phú. Trẻ biết trình bày ý kiến, suy nghĩ, kể về một sự vật hay sự kiện nào đó bằng chính ngôn ngữ của trẻ. Nắm được ý nghĩa và tầm quan trọng của môn làm quen với văn học đối với sự phát triển ngôn ngữ trẻ, tôi đã nhận thức được rằng mình cần phải tìm tòi đưa ra được những nội dung phương pháp và hình thức dạy đổi mới để kích thích sự hứng thú, say mê của trẻ vào tiết học nhằm khuyến khích trẻ nói nhiều, đọc nhiều. nâng cao hiệu quả phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Từ đó tôi đã đi sâu nghiên cứu và tìm ra “ Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học”.Đây là một đề tài mà đã đưa lại những thành công nhất định cho tôi, nó góp phần không nhỏ đưa chất lượng chăm sóc nuôi dạy các cháu của nhà trường ngày một đi lên. 2. Mục đích nghiên cứu. Nghiên cứu về“Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học” nhằm giúp cho trẻ phát triển toàn diện. Tìm ra giải pháp góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. 2
3. 3. Đối tượng nghiên cứu - Thực hiện và áp dụng vào trẻmẫu giáo 5 tuổi, Trường mầm non tôi công tác. - Số trẻ nghiên cứu là 36 trẻ. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận đề tài“Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học” Trường mầm non tôi công tác. 4.2. Nghiên cứu cơ sở thực trạng đề tài: “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học”.Trường mầm non tôi công tác. 4.3. Đưa ra một số biện pháp để phát triển ngôn ngữ : nói rõ,mạch lạc đặc biệt là phát triển vốn từ cho trẻmẫu giáo5 tuổi trường mầm non tôi công tác. 4.4. Rút ra kết luận, đề xuất ý kiến. 5. Phương pháp nghiên cứu. 5.1.Nhóm thu thập xử lý thông tin lý thuyết - Tìm tài liệu - Phân tích tổng quát hoá cơ sở lý luận - Phương pháp thực nghiệm ( khảo sát) 5.2. Nhóm thu thập xử lý thông tin thực tiễn - Phương pháp quan sát - Phương pháp điều tra - Phương pháp đàm thoại - Phương pháp tuyên truyền. 6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu Thời gian từ tháng 9/2017 đến tháng 5/2018 3
4. PHẦN II: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI 1. Cơ sở lý luận Giáo dục Mầm non là một khoa học và là một nghệ thuật.Khoa học này dạy trẻ không ngừng phát triển. Do vậy đòi hỏi làm công tác chăm sóc giáo dục trẻ phải có năng lực toàn diện, có những phẩm chất cần thiết mới hoàn thành được nhiệm vụ giao phó, nhiệm vụ đó là đào tạo cho thế hệ trẻ dưới 06 tuổi phát triển một cách toàn diện.Trong những năm gần đây, nền kinh tế – xã hội của đất nước ta có sự phát triển không ngừng làm cho ngành Giáo dục nói chung và ngành học mầm non nói riêng cũng đẩy dần từng bước củng cố và phát triển.Để chuẩn bị cho thế hệ trẻ bước vào thời đại của nền văn minh trí tuệ, thời đại của công nghiệp hoá – hiện đại hoá đất nước, và mục đích chung của của Giáo dục mầm non là phát triển tất cả các khả năng của trẻ, hình thành cho trẻ những cơ sở ban đầu của nhân cách con người, một mặt đáp ứng các nhu cầu phát triển tổng thể hài hoà của trẻ về các mặt: thể chất, ngôn ngữ, nhận thức,thẩm mỹ, tình cảm-xã hội. Mặt khác chuẩn bị sẵn sàng cho trẻ vào lớp 1.Trong đó, nội dung phát triển ngôn ngữ là một trong những nhiệm vụ vô cùng quan trọng của giáo viên mầm non. Mà một trong các mục tiêu của phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5 tuổi là: hình thành và phát triển ở trẻ khả năng nghe, đọc, phát âm và một số kỹ năng cần thiết cho việc học đọc, học viết như: cách lật giở sách, cách cầm bút tô viết chữ, khả năng phối hợp tay, mắt, biết diễn tả sự việc hoặc ý muốn của mình bằng câu đầy đủ một cách mạch lạc rõ ràng.Vì vậy việc đem tác phẩm văn học đến cho trẻ là một việc rất quan trọng và cần thiết. Trẻ 5 tuổi sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc chịu ảnh hưởng lớn của việc tích cực hoá vốn từ, ngôn ngữ của trẻ đã trở nên được mở rộng hơn, có trật tự hơn, mặc dù cấu trúc còn chưa hoàn thiện. Khả năng nói trình bày ý nghĩa, hiểu ngôn ngữ hoàn cảnh của trẻ cũng đã bắt đầu phát triển. quá trình được tiếp xúc với tác phẩm văn học phải từ dễ đến khó, từ dơn giản đến phức tạp.Khả năng đó là sự phát triển trực tiếp của trẻ về các lĩnh vực: Nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm xã hội. Tuy nhiên khi đưa tác phẩm đến cho trẻ đòi hỏi người giáo viên phải có những suy nghĩ sáng tạo và lựa chọn những tác phẩm ngộ nghĩnh,dễ hiểu phù hợp với lứa tuổi, có ý nghĩa giáo dục trẻ để từ đó đưa ra những phương pháp, biện pháp thích hợp nhằm giúp trẻ phát triển vốn từ của trẻ được mở rộng hơn. Bằng các hình tượng văn học mở ra cho trẻ cuộc sống với xã hội và thiên nhiên, các mối quan hệ qua lại của con người. Những hình tượng đó giúp trẻ nhận thức được rõ ràng, chính xác của từ ngữ trong tác phẩm văn học. Là giáo viên trực tiếp dạy trẻ mẫu giáo 5 tuổi nhiều năm, tôi nhận thấy rằng việc tạo môi trường hoạt động văn học phong phú quanh trẻ sẽ góp phần tích cực và có hiệu quả cao trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi. Từ những cơ sở lý 4
5. luận trên tôi đã đi sâu nghiên cứu đề tài: “Môt số biện pháp nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học” nhằm giúp trẻ lớp tôi phát triển ngôn ngữ nói riêng và phát triển toàn diện 2.Thực trạng. * Khảo sát thực tế . - Đối với trẻ: 36 cháu, lớp mẫu giáo5 tuổi, Trường mầm non tôi công tác. - Đối với giáo viên: 12 giáo viên dạy khối 5 tuổi Trường mầm non tôi công tác . - Về cơ sở vật chất: 6 lớp mẫu giáo 5 tuổi Trường mầm non tôi công tác. 2.1. Tình trạng thực tế khi chưa thực hiện: a. Thuận lợi: - Bản thân là giáo viên có trình độ chuẩn về chuyên môn, nhiệt tình yêu nghề mến trẻ. Có khả năng đọc kể diễn cảm cho trẻ nghe, tạo được môi trường hoạt động ở lớp phong phú. - Được sự quan tâm tạo điều kiện của ban giám hiệu nhà trường, cơ sở vật chất đầy đủ. - Ban giám hiệu đã thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và các đợt chuyên đề văn học, hội thi đồ dùng đồ chơi cho chị em đồng nghiệp học tập và rút kinh nghiệm. - Được sự tin yêu và ủng hộ của phụ huynh học sinh. b. Khó khăn: * Về phía bản thân và đồng nghiệp: Khi cho trẻ làm quen tác phẩm văn học, nhiều giáo viên chưa biết vận dụng tích hợp các môn học khác và chưa đầu tư sưu tầm các câu chuyện ngoài chương trình để đưa vào kế hoạch giáo dục. * Về phía trẻ : Một số phụ huynh chưa quan tâm đến giáo dục trẻ, bố mẹ các cháu đa số làm nông nghiệp hoặc thường đi làm ăn xa vắng nhà. - Lớp có một số cháu nói ngọng do cấu tạo của bộ phận phát âm, do ngôn ngữ địa phươnghoặc do cách dạy con nói từ nhỏ ở nhà. - Một số trẻ còn nhút nhát, chưa được mạnh dạn tự tin. 2.2. Số liệu điều tra. Tôi điều tra và đánh giá 36 trẻ lớp tôi theo các tiêu chí và kết quả như sau: Thể loại Khảo sát đầu năm Đạt Hứng thú: 12/36 trẻ 33 % Hiểu nội dung: 10/36 trẻ 28% Thơ Thuộc tác phẩm: 11/36 trẻ 31% Trẻ trả lời câu hỏi rõ ràng: 7/36 trẻ 19 % Trẻ thể hiện giọng thơ diễn cảm: 5/36 14 % 5
6. Hứng thú: 15/36 trẻ 42% Hiểu nội dung:9/36 trẻ 25% Truyện Trả lời câu hỏi rõ ràng: 6/36 trẻ 17% Biết kể chuyện theo tranh thể hiện giọng điệu các nhân vật khác nhau: 4/36 11% Từ những thuận lợi, khó khăn trên cơ sở thực tế của trường mầm non tôi công tác, tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp sau. 3. Những biện pháp thực hiện. 3.1.Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí của trẻ. 3.2. Nghiên cứu kỹ tác phẩm. 3.3. Hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. 3.4. Lồng ghép các môn học khác khi cho trẻ LQTPVH. 3.5. Tạo môi trường hoạt động cho trẻ ôn lại TPVH. 3.6. Tổ chức ôn luyện mọi lúc mọi nơi, ôn luyện thông qua lễ hội . 3.7. Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh. 3.8. Tuyên dương khích lệ trẻ. 4. Biện pháp thực hiện (biện pháp từng phần). 4.1. Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí của trẻ. Tôi tiến hành tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí của trẻ 5 tuổi để so sánh với trẻ 5 tuổi, từ đó có biện pháp bồi dưỡng giáo dục trẻ 5 tuổi. * Đặc điểm phát âm: Nói chung trẻ đã phát âm tốt hơn, ít ê a, ậm ừ. Trẻ vẫn còn phát âm sai, những âm thanh khó có 2-3 âm tiết như: lựu – nịu, hươu – hiu, lá- ná, nói – lói, chiêm chiếp – chíp chíp, Tuy nhiên lỗi sai đã ít hơn so với trẻ 4 tuổi. * Đặc điểm vốn từ: Ngay từ đầu năm học, tôi quan tâm tìm hiểu đến đặc điểm tâm sinh lý của trẻ cũng như khả năng chú ý, tiếp thu bài của trẻ trong hoạt động làm quen với tác phẩm văn học do tôi và giáo viên cùng lớp tổ chức.Qua quá trình giảng dạy tôi khảo sát khả năng cảm thụ văn học của trẻ thông qua việc kể cho trẻ nghe một câu truyện, hoặc đọc cho trẻ nghe một bài thơ ngắn. Sau đó cho từng trẻ nói lại nội dung câu chuyện, bài thơ. Kết quả đạt như sau: + 27-35% trẻ nhớ và nói được nội dung câu chuyện, bài thơ(Chưa rõ ràng). + 40% trẻ chỉ nhớ một phần nội dung câu truyện, bài thơ (có sự giúp đỡ của cô giáo), trong đó còn có cháu rất ngọng.(cháu Đức Bách, Hải Dương) + 30% trẻ không trả lời được câu hỏi của cô. 6
7. Từ đó tôi cần chú ý nhiều hơn đến những trẻ có vốn từ ít và còn nhút nhát như: cháu Nguyễn Danh Bảo Long, Trần Đức Bách, Nguyễn Hải Dương Qua đó tôi thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học ở mọi lúc mọi nơi,trong giờ hoạt động góc, trước khi ngủ trưa và hoạt động chiều. Việc làm này cũng góp phần giúp trẻ đến gần với văn học hơn và có thể nâng cao khả năng cảm thụ văn học của trẻ.Tôi cho trẻ dùng đồ dùng trực quan như tranh ảnh,rối,các con vật nhồi bông để trẻ liên hệ tới tác phẩm dễ dàng hơn.Trẻ nói được câu ngắn dần dần trẻ nói được câu dài hơn.Vốn từ của trẻ được mở rộng,trẻ mạnh dạn trước cô và các bạn. * Đặc điểm ngữ pháp: Trẻ sử dụng câu cụt hơn. Tuy nhiên trong một số trường hợp trẻ sử dụng từ vẫn chưa thật chính xác. ví dụ: Cô giáo: Ai đưa con đi lớp? Cháu: mẹ ! Trẻ có khả năng kể lại chuyện và kể chuyện có trình tự logic. Thế nhưng qua tìm hiểu quá trình phát triển ngôn ngữ của trẻ 4 tuổi thì đa số trẻ chưa kể được chuyện theo trình tự logic. 4.2. Nghiên cứu kỹ tác phẩm. Để tiết học đạt kết quả cao thì trước hết người giáo viên phải xác định rõ mục đích - yêu cầu của tác phẩm và phải thuộc tác phẩm. Từ đó đưa ra nội dung giáo dục phù hợp với cốt truyện, phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Bên cạnh đó giáo viên phải chú ý đến giọng kể của mình, kể diễn cảm, đúng ngữ điệu của từng nhân vật trong truyện, thể hiện nét mặt cử chỉ, tư thế phù hợp với diễn biến của câu truyện thì mới thu hút sự chú ý của trẻ. Giọng đọc, giọng kể của cô nhịp nhàng, đúng nhịp điệu sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, câu truyện và khả năng cảm thụ văn học của trẻ cũng được nâng cao,từ đó trẻ có mong muốn được thể hiện lại câu chuyện bài thơ giống cô. Muốn cho trẻ tập thể hiện giọng thơ tôi phải xác định tính chất của bài thơ với thể thơ lục bát, bài thơ có tính chất nhẹ nhàng tha thiết thì dạy trẻ đọc dịu dàng tình cảm thể hiện được tình cảm của mình với từng nhân vật trong bài thơ, với thể thơ 4 chữ thì luôn có tính chất vui tươi nhí nhảnh Khi cho trẻ kể lại truyện thì dạy trẻ xác định giọng kể của từng nhân vật trong câu chuyện: Với nhưng nhân vật hung ác giọng như thế nào?(dữ tợn,đanh đá ) Với bà tiên, ông bụt thì làm sao?( vang vang, ấm áp) Vơi các nhân vật hiền lành tốt bụng giọng lại phải thay đổi( dịu dàng, tha thiết, ) Muốn cho trẻ làm quen với một tác phẩm văn học thì người giáo viên phải luôn dành thời gian để đọc tác phẩm nhiều lần. Vì vậy khi tôi dạy về văn học, tôi tin rằng mình cũng đã phần nào góp phần nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học của trẻ để mở rộng vốn từ cho trẻ. 7
8. 4.3. Hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Để hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dù là thơ hay truyện. Muốn đạt kết quả cao thì việc đầu tiên giáo viên phải chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học, đồ dùng đẹp hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý của trẻ. Trước đây giáo viên thường sử dụng tranh minh hoạ làm đồ dùng chính trong hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Song với hình thức đổi mới hiện nay, thời đại công nghệ thông tin (CNTT) nên việc ứng dụng CNTT vào bài giảng mang lại kết quả rất cao. Biện pháp này luôn gây sự chú ý, tò mò cho trẻ. Vì vậy giáo viên nên đưa CNTT vào giảng dạy để mang lại kết quả cao. - Đơn giản là các hình ảnh đưa lên máy sử dụng các hiệu ứng, màu sắc phù hợp cũng đã gây sự chú ý của trẻ. - Những bức tranh có sẵn của bài thơ, câu chuyện thành đoạn phim hoạt hình, hay ta có thể đưa đoạn phim quay sẵn phù hợp với nội dung như thế rất thu hút và gây hứng thú hơn cho trẻ. VD: Với bài thơ : “ Giữa vòng gió thơm” tôi đã xây dựng đoạn phim hoạt hình về nội dung bài thơ, ngoài ra tôi còn làm đoạn phim về các loại con vật và hình ảnh các bạn nhỏ chăm sóc cây bà mình khi bà bạn nhỏ bị ốm. Kết hợp với nhạc đệm rất gần gũi với nội dung bài thơ làm cho trẻ dễ nhớ nội dung và tên,đặc điểm của các loại các con vật như vậy giúp trẻ thuộc bài thơ nhanh và sâu sắc hơn. HĐ dạy trẻ bài thơ: “Giữa vòng gió thơm” - Trẻ sẽ rất hứng thú nghe cô kể chuyện hay đọc thơ kèm theo mô hình sa bàn những hình ảnh minh họa thật ngộ nghĩnh, đồng thời qua các hình ảnh đó trẻ sẽ có ấn tượng 8
9. sâu sắc, rõ nét hơn với nội dung bài thơ hay câu chuyện đó. Thông qua đó trẻ cũng dễ hiểu các từ mới và trẻ có khẳ năng dùng từ phù hợp với hoàn cảnh: Sa bàn câu chuyện : Bông hoa cúc trắng Không chỉ trong hoạt động học mà trong các hoạt động khác: Hoạt động góc, hoạt động đón trả trẻ,hoạt động chiều tôi còn cho trẻ làm quen với các tác phẩm văn học đã biết hoặc chưa biết thông qua các đồ dùng: Tranh ảnh, rối, băng đĩa, và không gian tự nhiên cho trẻ thoải mái tự do lựa chọn cách thức LQTPVH như: Đọc truyện tranh,vẽ truyện tranh, chơi với các nhân vật trong chuyện, sắp xếp trình tự câu chuyện và kể lại truyện theo cách của trẻ Tôi luôn chú ý và giúp trẻ có thể kể chuyện sáng tạo theo trình tự nội dung câu chuyện để làm giàu vốn từ cho trẻ 9
10. Trẻ làm quen với nhân vật trong truyện HĐG: Trẻ tô màu nhân vật. Trong giờ hoạt động chiều tôi thường xuyên chia nhóm trẻ cho trẻ lựa chọn nhóm chơi và với mỗi nhóm tôi thường tổ chức 1 hoạt động để trẻ có cơ hội chơi mà học. Đối với góc văn học tôi thường xuyên tổ chức các hoạt động kể chuyện, đọc thơ mới cho trẻ nghe để chuẩn bị cho hoạt động gần nhất hoặc là các bài thơ câu chuyện có trong chủ đề mà không có cơ hội xây dựng vào kế hoạch hoạt động học LQVH vì một tuần chỉ có 1 buổi nên không thể xây dựng được số luợng phong phú được. Khi 10
11. trẻ đã nhớ nội dung của bài thơ, câu chuyện tôi lại tiếp tục cho trẻ đi sâu hơn vào lời thơ,câu thoại và dần dần cho trẻ đọc thuộc thơ, kể lại chuyện sáng tạo theo ý của trẻ. Ví dụ: Trong giờ hoạt động chiều tôi kể chuyện “Tấm Cám” với hình ảnh cô tấm và dì nghẻ cho trẻ nghe. Tôi đã dùng các con rối tay để kể với những hành động ngộ nghĩnh của các nhân vật trong câu chuyện mà trẻ vô cùng thích thú và nội dung câu chuyện đi rất sâu và tâm trí chủa trẻ. Cô kể chuyện theo nhóm cho trẻ trong giờ hoạt động chiều 4.4. Lồng ghép các môn học khác khi cho trẻ LQTPVH Với lời kể diễn cảm, hấp dẫn đã làm rung động người nghe, nhưng biết tích hợp các môn học khác thì còn hay hơn vì nó làm thay đổi không khí, làm thay đổi trạng thái khi kể chuyện. Bằng những lời ca, lời đối thoại,những câu đố, những bài đồng dao, ca dao hay một số trò chơi xen lẫn. Ví dụ: Bài thơ “Rong và cá”, “Mèo đi câu cá ”, “Ăn quả ” hoặc cho trẻ đọc thuộc các câu đố về con chim gõ kiến , mèo, lợn, cá, gà hay một số bài đồng dao, ca dao “Vè chim”, “Đi cầu đi quán” Âm nhạc là môn bổ trợ cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dễ gây ấn tượng cho người xem, vì thế tôi cho trẻ hát thuộc các bài hát: “ Gà trống mèo con và cún con”, “Năm ngón tay ngoan”, “đố bạn”, “Trời nắng trời mưa” giúp trẻ khi kể chuyện về con vật nào trẻ có thể hát về các con vật đó phù hợp với nội dung câu chuyện. 11
12. Trò chơi chuyển tiếp giữa các lần kể hay thay cho phần củng cố câu chuyện mà các tiết dạy thường áp dụng. Tôi cho trẻ chơi một số trò chơi ở dạng động như trò chơi: Mèo và chim sẻ, gà gáy vịt kêu, trời nắng trời mưa, cáo và thỏ Ngoài ra trong khi đàm thoại nội dung tôi cho trẻ đóng vai nhân vật làm động tác giống nhân vật trong bài thơ hay câu chuyện giúp trẻ hứng thú tham gia tìm hiểu nội dung không nhàm chán. VD: Trong bài thơ “Rong và cá” khi hỏi đến cô rong tôi cho trẻ đứng dậy múa lượn cùng cô rong xinh đẹp,khi hỏi về chú cá vàng thì cho trẻ đóng làm chú cá bơi bơi quanh cô rong. Cuối bài, tôi cho trẻ trai đóng làm cá và trẻ gái đóng làm cô rong múa lượn và bơi bơi quanh nhau thật vui vẻ.Qua đó tôi giáo dục trẻ chơi đoàn kết với các bạn. Với bài thơ “ Giữa vòng gió thơm” Tôi cho trẻ chơi trò chơi làm quạt tặng bà! cách chơi: Chia trẻ làm 2 đội chơi trẻ ngôi trang trí làm quạt tặng thời gian là một bản nhạc . Sau đó tôi cho cả 2 đội đọc diễn cảm lại bài thơ theo sân khấu vừa tạo được sự hứng thú trong học bài mà trẻ rất thích. Việc tích hợp các môn học khác, các trò chơi vào cho trẻ kể chuyện sáng tạo là việc cung cấp thêm một số kiến thức bổ trợ cho câu chuyện sinh động hơn. Ở lứa tuổi này tâm lý của trẻ thường mau nhớ chóng quên. Vì vậy vào giờ đón trả trẻ tôi đưa trẻ vào góc văn học để hướng dẫn trẻ kiến thức mới và củng cố kiến thức cũ. Đây là hình thức cho trẻ trải nghiệm những gì mình có sẵn và học tập ở cô và bạn, trẻ cảm thấy thoải mái và tự tin hơn. Việc tích hợp các môn học khác cô giáo phải linh hoạt, lựa chọn nội dung sao cho phù hợp với nội dung câu chuyện, giúp trẻ tham gia vào hoạt động một cách tích cực nhất và ngôn ngữ của trẻ được phát triển mạnh mẽ nhất. 4.5. Tạo môi trường hoạt động cho trẻ ôn lại TPVH Tạo môi trường cho trẻ hoạt động là rất cần thiết trong chương trình đổi mới hiện nay, nếu cô tạo được môi trường cho trẻ hoạt động tốt thì sẽ kích thích trẻ phát triển ngôn ngữ, tham gia vào các hoạt động và kết quả đạt được rất cao. Tôi luôn tận dụng diện tích phòng học, chú ý bố trí sắp xếp các học cụ, đội hình để tạo môi trường học tốt và thoải mái cho trẻ .Vì thế ngay từ đầu năm học tôi đã đi sâu vào tạo môi trường bằng cách đưa hình ảnh nhân vật của các câu chuyện nổi bật vào góc văn học và một số góc trong và ngoài lớp học thể hiện trên các mảng tường. Vẽ và sưu tầm một số bộ truyện tranh ngoài chương trình để đưa vào giảng dạy, vận động phụ huynh đóng góp truyện tranh đưa vào góc văn học cho trẻ hoạt động thường ngày. Những câu chuyện được thể hiện trên các mảng tường trong không gian to đã giúp trẻ dễ tri giác, trẻ được thảo luận, bàn bạc về câu chuyện đó.Tôi cùng trẻ tự làm truyện tranh trong các hoạt động góc và hoạt động chiều,cô trò cùng nhau vẽ và tô màu các nhân 12
13. vật hình ảnh trong câu chuyện,bài thơ rồi đóng quyển treo lên góc tranh truyện để lần hoạt động sau trẻ sẽ lấy ra và tự đọc theo tranh. Ngoài việc tạo những bức tranh trên mảng tường, những tập truyện tranh chữ to tôi còn đi sâu làm một số đồ dung trực quan cho trẻ hoạt động như: một số con rối dẹt có bánh xe, có cử động tay chân và tận dụng những truyện tranh cũ, những sản phẩm vẽ của trẻ, cắt dán bồi bìa cứng cho trẻ ghép tranh. Trẻ cùng cô làm tranh truyện. Điều đặc biệt hơn nữa tôi đầu tư suy nghĩ và làm ra các loại rối tay cho trẻ hoạt động. Thực tế tôi nhận thấy đồ dung làm bằng rối tay hầu như ở các lớp không có cho trẻ hoạt động, qua nghiên cứu tìm tòi tôi đã vận dụng làm từ các quả bóng, chổi rơm, đĩa nhựa đồ chơi để làm mặt con rối sau đó dùng vải hoặc len móc làm váy, thân tay để khi trẻ sử dụng không bị thô và cứng. Các khuôn mặt có thể thay đổi tuỳ theo nội dung, nhân vật của câu chuyện trẻ kể. Qua cách nghĩ và làm như vậy tôi đã tạo ra một góc văn học với đầy đủ chủng loại về đồ dung trực quan đa dạng phong phú, đã giúp trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động . 13
14. Góc văn học của bé. Bản thân tôi trước khi tổ chức hoạt động cũng phải tự luyện giọng kể, cách sử dụng tranh, sách tranh, rối mô hình để giúp trẻ cảm thụ được tác phẩmvăn học đó là một cách tốt nhất. Ngoài ra trong giờ hoạt động ngoài trời cô và trẻ cùng ra quan sát vườn hoa trong trường cô đọc bài thơ “Bó Hoa Tặng Cô” cho trẻ nghe sau đó cô đặt câu hỏi cho trẻ trả lời nhằm mở rộng vốn từ và câu nói mạch lạc cho trẻ,với những trẻ yếu tôi luôn đặt câu hỏi gợi mở khuyến khích trẻ trả lời,thường xuyên khen gợi động viên trẻ kịp thời để trẻ mạnh dạn hơn khi giao tiếp.Hình thức này đã giúp trẻ em có ý thức thi đua để đạt kết quả tốt. 14
15. Trẻ đọc bài thơ bó hoa tặng cô( Trong giờ hoạt động ngoài trời) Bên cạnh một môi trường hoạt động với đầy đủ các loại đồ dùng trực quan đa dạng phong phú, thu hút sự hứng thú tham gia kể chuyện sáng tạo của trẻ thì chúng ta còn phải dạy trẻ cách sử dụng từ ngữ phù hợp với đồ dùng và hoàn cảnh Khi dạy trẻ tôi đã chuẩn bị cho trẻ những tập truyện tranh sưu tầm bằng cách đọc kể cho trẻ nghe ở các giờ đón, giờ trả trẻ và giờ chơi hàng ngày. Đây là hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, là cơ hội cung cấp thêm những từ mới cho trẻ. Đồng thời kết hợp tri giác với đàm thoại giữa cô và trẻ, giúp trẻ nhận xét đánh giá nội dung truyện một cách chính xác và nói lên ý tưởng của mình qua sự nhận thức.Tôi kể chuyện cho trẻ theo từng nhóm, theo thời gian thực hiện một tuần hoặc hai tuần, kết hợp lồng ghép các môn học khác, các trò chơi để củng cố và khắc sâu kiến thức, mở rộng vốn hiểu biết về thế giới xung quanh cho trẻ.Nhằm đánh giá trẻ sâu sát hơn để có những biện pháp giáo dục phù hợp với khă năng của từng trẻ . Qua cách dạy trẻ tôi đã tiến hành tổ chức một giờ hoạt động có chủ đích kể chuyện cho trẻ nghe. Đề tài: Truyện “Ba cô gái ” ( loại tiết dạy trẻ đóng kịch) -Bước 1: cho trẻ xem 1 đoạn kịch rồi đoán tên câu truyện - Bước 2: Giới thiệu tên câu truyện + Kể diễn cảm câu truyện ( theo mô hình rối) + Đàm thoại với trẻ về tên và tính cách của mỗi nhân vật, lời thoại của các nhân vật đó - Bước 3: Cho trẻ tập kể lại truyện theo sự hướng dẫn của cô:Cô là người dẫn chuyện và cho trẻ đóng làm các nhân vật tromg câu chuyện. 15
16. - Bước 4: Tôi cho trẻ kể chuyện sáng tạo theo trí nhớ của và ngôn ngữ của trẻ. Nếu cần cô co thể gợi ý về nội dung. Trẻ đóng kịch truyện: Ba cô gái Qua cách làm này, bước đầu tôi đã thành công trong việc thực hiện dạy trẻ nói đủ câu và dùng tính từ để nhận xét cho các nhân vật trong câu chuyện, giúp trẻ linh hoạt sử dụng đồ dùng trực quan kết hợp với ngôn ngữ nói rõ ràng mạch lạc. 4.6. Tổ chức ôn luyện mọi lúc mọi nơi, ôn luyện thông qua lễ hội . Ôn luyện mọi lúc mọi nơi cũng là biện pháp giúp trẻ ổn định, thông qua cách hoạt động tổ chức ngày lễ hội tổ chức cho trẻ hoạt động đọc thơ, kể chuyện , đóng kịch, theo một chương trình biểu diễn văn nghệ mà100% trẻ được tham gia nhằm giúp trẻ hứng thú với bộ môn làm quen với văn học. Trong giờ hoạt động nêu gương hàng ngày tôi có thể cho trẻ lên hát, đọc thơ, kể truyện sáng tạo, khi trẻ hoàn thành phàn thể hiện tôi luôn tuyên dương khích lệ trẻ để trẻ thấy vui vẻ và có tinh thần tập đọc kể hơn yêu văn học hơn nữa.để có thể được khen trong các buổi tiếp theo. Khi tổ chức sự kiện trong tháng tôi cũng có những phần thi tài năng nhí: Trẻ có thể hát, đọc thơ, kể chuyện, đóng kịch, và kèm theo là những phần thưởng nhỏ xinh và rất đáng yêu: Gấu bông, chiếc nơ, truyện tranh, trẻ rất thích thú Ví dụ: Ngày hội 8-3 trẻ kể về em bé quàng khăn đỏ” hay ngày tết 1-6 kể về Bác Hồ với thiếu nhi , hay ngày 22-12 trẻ kể chuyện sáng tạo về chú bộ đội , hoặc hội thi bé kể chuyện giỏi . Trước khi thực hiên các sự kiện thì tôi trao đổi với phụ huynh về đề tài để nhờ các bậc phụ huynh về nhà hướng dẫn và giúp đỡ trẻ tạo ra sản phẩm đi dự thi.Vì vậy 16
17. mà việc kết hợp với phụ hunh là một biện pháp vô cùng quan trọng trong việc giúp trẻ phát triển ngôn ngữ. 4.7. Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh. Ở lứa tuổi này môi trường tiếp xúc của trẻ chủ yếu là gia đình và nhà trường. Chính vì vậy việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một biện pháp không thể thiếu. Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm tôi nêu tầm quan trọng của lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Hàng tháng tuyên truyền với phụ huynh qua các biểu bảng nêu lên nội dung về chủ điểm, về các câu chuyện, bài thơ mà tháng này trẻ được làm quen. Nhờ đó về nhà phụ huynh có thể cho trẻ làm quen trước hoặc ôn lại cùng trẻ giúp trẻ hiểu nội dung và nhớ lời thoại sâu hơn.Khi phụ huynh tiếp cận với việc giáo dục trẻ cùng cô thì phụ huynh thấy rõ được sự phát triển ngôn ngữ của trẻ như thế nào và có biện pháp kích thích sự phát triển ngôn ngữ cho trẻ tại gia đình. VD: Cô trao đổi với phụ huynh về những câu chuyện sáng tạo trẻ đã kể, yêu cầu phụ huynh về nhà cho trẻ kể lại câu chuyện đó hoặc kích thích trẻ kể các câu chuyện khác. Như vậy ngôn ngữ của trẻ được phát triển một cách phong phú và đa dạng. Trao đổi với phụ huynh về câu chuyện trẻ vừa tập kể. Trường mầm non tôi công tác đồ dùng đồ chơi được cấp phát tương đối đầy đủ cho các hoạt động của trẻ khi ở trường. Tuy nhiên thì tâm lý trẻ con thì “Cả thèm chóng chán”, hễ thấy đồ chơi mới là rất thích nhưng chỉ chơi đến lần thứ 3 thôi thi đồ 17
18. chơi ấy đã quá cũ với trẻ rồi và trẻ sẽ không còn hứng thú để tham gia vào hoạt động nữa. Đó là lý do mà tôi luôn huy động phụ huynh đóng góp và thu thập những nguyên vật liệu sẵn có, dễ tìm như báo hoạ mi, vải vụn, len vụn, các vỏ hộp, mút xốp để tôi làm các tranh truyện, rối, mô hình sa bàn cho trẻ có thêm đồ dùng mới lạ để hoạt động. Tôi luôn bổ sung thay thế thường xuyên các đồ dùng trong các góc chơi đặc biệt là góc văn học để trẻ luôn hứng thú trong các giờ hoạt động : Hoạt động góc, chiều, Với tôi công tác tuyên truyền với phụ huynh là một việc làm rất quan trọng,ý nghĩa trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. 4.8. Biện pháp khích lệ tuyên dương Hiểu được tâm lý của trẻ luôn muốn được khen gợi nên tôi thường xuyên cho trẻ có cơ hội được thể hiện khả năng của mình thông qua việc trả lời các câu hỏi, tôi thường dùng các câu hỏi mở cho trẻ tư duy và sắp xếp từ ngữ để diễn đạt ý của mình. Khi trẻ trả lời được thì tuyên dương khen trẻ để trẻ cảm thấy mình thật sự có khả năng và lần sau lại tiếp tục phát biểu ý kiến,con với những trẻ yếu hơn thì tôi đã dùng các câu hỏi mở gần với câu trả lời hơn để trẻ vẫn có thể trả lời và được khen như các bạn khác như vậy sẽ giúp trẻ mạnh dạn tự tin hơn khi diễn đạt câu. Khi trẻ trả lời tôi đi sâu vào việc dạy trẻ nói đúng ngữ pháp,đủ câu đủ ý và thói quen thưa gửi lễ phép. Muốn trẻ mạnh dạn tự tin để có thể làm được những việc đó thì không thể không động viên khuyên khích trẻ. Cá nhân trẻ đọc thơ “ Hoa kết trái” 18
19. Thông qua việc tuyên dương khích lệ trẻ tôi đã thu được những kết quả rất tích cực: Trẻ mạnh dạn tự tin khi giao tiếp, trong các hoạt động học và chơi trẻ luôn tích cực trả lời các câu hỏi làm cho các hoạt động luôn sôi nổi và đạt kết quả giáo dục cao. 5 . Kết quả đạt được sau khi thực hiện đề tài: 5.1. Kết quả đạt được: Sau khi thực hiện các biện pháp tôi đã thu được một số kết quả sau: *Đối với bản thân: -Tôi thấy mình đã nâng cao được phong cách nghệ thuật lên lớp,giọng kể được trau dồi diễn cảm, thu hút trẻ hứng thú tham gia vào tiết học. -Tôi đã rút ra được nhiều kinh nghiệm qua cách dạy trẻ kể chuyện sáng tạo, sưu tầm được nhiều truyện tranh, học thuộc nhiều truyện ngoài chương trình. - Tạo được môi trường cho trẻ hoạt động tốt ở các góc, đặc biệt là góc văn học. - Tôi đã tận dụng các nguyên vật liệu sẵn có, dễ tìm để tạo ra nhiều loại rối phong phú, đa dạng, sử dụng có hiệu quả trong việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo. - Qua các tiết dự giờ , thao giảng ở trường tôi luôn được xếp loại tốt. * Đối với trẻ Kết quả số liệu cụ thể a, Số liệu điều tra trước khi thực hiện đề tài: Thể loại Khảo sát đầu năm Đạt -Hứng thú: 12/36 trẻ 33 % - Hiểu nội dung: 10/36 trẻ 28% - Thuộc tác phẩm: 11/36 trẻ 31% Thơ - Trẻ trả lời câu hỏi rõ ràng: 7/36 trẻ 19 % - Trẻ thể hiện giọng thơ diễn cảm: 5/36 trẻ 14 % -Hứng thú: 15/36 trẻ 42% - Hiểu nội dung:9/36 trẻ 25% Truyện - Trả lời câu hỏi rõ ràng: 6/36 trẻ 17% - Biết kể chuyện theo tranh thể hiện giọng điệu các nhân vật khác nhau: 4/36 11% 19
20. b, Số liệu điều tra sau khi thực hiện đề tài: Môn Khảo sát cuối năm Đạt - Hứng thú: 36/36 trẻ 100% - Hiểu nội dung: 35/36 trẻ 97% - Thuộc tác phẩm: 36/36 trẻ 100% Thơ - Trẻ trả lời câu hỏi rõ ràng mạch lạc: 33/36 trẻ 92 % - Trẻ thể hiện giọng thơ diễn cảm: 32/36 trẻ 89 % -Hứng thú: 36/36 trẻ 100% - Hiểu nội dung 35/36 trẻ 97 % Truyện - Trẻ trả lời rõ ràng mạch lạc : 35/36 trẻ 97% - Trẻ biết kể chuyện theo tranh và thể hiện được giọng kể các nhân vật khác nhau: 35/36 97% So sánh số liệu theo từng tiêu chí, tôi thấy kết quả thật đáng mừng, số trẻ đạt trong các tiêu chí tăng lên rõ rệt. - Trẻ hứng thú: Tăng 62 -67 % - Trẻ hiểu nội dung: Tăng 69 - 72 % - Trẻ thuộc tác phẩm: Tăng 69- 80 % - Trẻ trả lời câu hỏi rõ ràng mạch lạc: Tăng 73 % - Trẻ thể hiện giọng thơ diễn cảm: Tăng 75% - Trẻ biết kể chuyện theo tranh và thể hiện được giọng kể các nhân vật khác nhau: Tăng 78% * Về đồ dùng trực quan - Xây dựng một góc tranh truyện của cô của trẻ đa dạng, phong phú. - Làm 30 bộ truyện tranh chữ to. - Sưu tầm rất nhiều tranh ảnh theo từng chủ điểm cho trẻ kể chuyện. - Làm 20 con rối dẹt, 30 con rối tay cho trẻ hoạt động ở mỗi chủ điểm. - Làm 20 con rối tay cho cô hoạt động. - Có một bảng gài và một bảng dính cho trẻ ghép tranh kể chuyện sáng tạo. - Một sân khấu rối, sa bàn cho cô và trẻ kể chuyện sáng tạo. * Về phụ huynh: - Nhận thức rõ được tầm quan trọng của thơ truyện đặc biệt là kể chuyện và dạy trẻ kể chuyện trong sự phát triển nôn ngữ cho trẻ. Thường xuyên sưu tầm và cho con mình tiếp xúc với văn học qua việc đọc cho con nghe, kể chuyện trước khi cho con ngủ ở nhà, - Có ý thức cho trẻ đi học đều hơn so với đầu năm. 20
21. - Nhiệt tình hưởng ứng, ủng hộ các nguyên vật liệu cho lớp để giáo viên làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ. Phần III:Kết luận và khuyến nghị 1. Kết luận Qua quá trình nghiên cứu và thực hiện các biện pháp trên vào việc việc cho trẻ LQTPVH để phát triển ngôn ngữ cho trẻ tôi đã rút ra nhưng bài học kinh nghiệm sau: 1 - Cô giáo phải đi sâu nghiên cứu để tạo ra được môi trường tốt cho trẻ hoạt động một cách tích cực nhất, biết tạo cảm xúc cho trẻ khi kể chuyện,đọc thơ cho trẻ nghe. - Thường xuyên trò chuyện với trẻ, khơi gợi trẻ đặt tên cho nội dung vừa trò chuyện hoặc tóm tắt ngắn gọn những điều vừa trò chuyện. 3 - Khuyến khích trẻ nói những ý nghĩ của trẻ qua nội dung hay chủ điểm nào đó nhằm giúp trẻ luyện cách trình bày, diễn đạt ý. 4 - Cho trẻ tham quan, hướng dẫn từ quan sát sự vật, hiện tượng nhằm mở rộng vốn hiểu biết cho trẻ; kết hợp đàm thoại để trẻ hiểu sâu bản chất của sự vật, hiện tượng và nói lên nhận xét của mình. 5 - Mở rộng vốn từ cho trẻ và khuyến khích trẻ sử dụng vốn từ trẻ học được trong các hoạt động khác nhau, đặc biệt qua các trò chơi ngôn ngữ, trò chuyện, đàm thoại giữa cô với trẻ, trẻ với trẻ. 2.Khuyến nghị - Kiến nghị với nhà trường tạo điều kiện cho giáo viên được thăm quan học tập các trường bạn,huyện bạn để giáo viên hiểu biết thêm và nắm chắc chuyên môn về những kiến thức, kỹ năng chăm sóc giáo dục trẻ , và giúp giáo viên học hỏi được thêm niều về các biện pháp tạo môi trường lớp học của các trường bạn đạt kết quả cao. - Đối với các cấp cần chú trọng quan tâm hơn nữa đến cấp học mầm non. Trên đây là một số biện pháp thực hiện đề tài sáng kiến kinh nghiệm của tôi về “Phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5 - 6tuổi thông qua hoạt động LQTPVH” trong năm học 2017-2018 tại trường mầm non tôi công tác, kính mong sự góp ý chân thành của hội đồng khoa học để bản thân tôi có nhiều kinh nghiệm hơn. Tôi xin chân thành cám ơn ! 21
22. XÁC NHẬN , ngày tháng năm 2018 CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CƠ SỞ Ngày tháng năm 2018 CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG Ý KIẾN ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC 22
23. NGHÀNH GIÁO DỤC Ngày .tháng năm 2018 CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG 23