Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1

Nội dung tóm tắt: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1

1. Phần thứ nhất PHẦN ĐẶT VẤN ĐỀ: Như chúng ta đã biết Bác Hồ đã nói: “ Trẻ em như búp trên cành Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan” Quả đúng là như vậy trẻ em như búp non trên cành nếu được chăm sóc cẩn thận thì chồi non đó sẽ phát triển. Cũng như con người nếu được chăm sóc ngay từ khi mới sinh ở trong gia đình cho đến khi đứa trẻ đó được tới trường, tới lớp được sự chăm sóc chu đáo của cô giáo mầm non thì đứa trẻ đó sẽ phát triển toàn diện về " Đức, trí, lao, thể, mỹ". Với lứa tuổi mầm non, chúng ta cần quan tâm nhất là trẻ lứa tuổi mẫu giáo lớn vì trẻ lứa tuổi này chuẩn bị bước vào lớp 1, một bước ngoặt vô cùng quan trọng đối với trẻ.Trẻ mẫu giáo lớn chuyển lên lớp 1 rất non nớt, bởi vì trẻ đang sống trong một môi trường được sự chăm lo chu đáo của các cô giáo mầm non về cả dạy dỗ và nuôi dưỡng, được các cô chăm sóc chu đáo nhiệt tình như người mẹ thứ hai của mình. Cho nên trẻ ở trong một môi trường hoàn toàn mới lạ trẻ sẽ khó tiếp cận và thích nghi ngay được. Nhiệm vụ của cô giáo mầm non là phải tạo cho trẻ mẫu giáo lớn một tâm thế vững vàng, sẵn sàng bước vào lớp 1 để trẻ tiếp cận môi trường mới một cách tốt nhất, nhằm giúp trẻ tiếp thu kiến thức tốt ở bậc học tiểu học đạt hiệu quả nhất. Chính vì những lí do đó tôi đã chọn đề tài “Một số biện pháp chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1”, Trong thời gian đứng lớp Lá tôi đã nghiên cứu tài liệu, tìm hiểu, so sánh và phân tích từ đó tôi rút ra một số biện pháp cụ thể để áp dụng vào thực tế ở lớp nhằm giúp trẻ một tâm thế vững vàng để vào lớp 1, trẻ cần được chuẩn bị tâm lý sẵn sàng đi học - hay còn gọi là “độ chín muồi”, một cách hoàn thiện nhất. Phần thứ hai GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ: MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHUẨN BỊ CHO TRẺ 5 TUỔI VÀO LỚP 1 Lớp một là lớp đầu tiên trong cuộc đời đi học, đây là một bước ngoặt rất quan trọng trong cuộc đời của trẻ. Tôi luôn đặt câu hỏi cần chuẩn bị gì ? và chuẩn bị như thế nào? để đạt được hiệu quả? Ở đề tài này tôi đưa ra một số biện pháp chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1, đồng thời còn tư vấn cho phụ huynh chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp một như thế nào là tốt nhất.
2. 1. Những nội dung cần tư vấn với phụ huynh: Đa số phụ huynh mới đầu năm lớp Lá đã nôn nóng cho con học chữ hoặc chiều xin rước con sớm để đưa đến cô giáo lớp 1 dạy chữ, hay có nơi đến học kỳ 2 đã cho trẻ nghỉ học để đến học với giáo viên tiểu học, mà bất chấp nguyên tắc đòi hỏi sự phù hợp giữa nội dung, phương pháp dạy học với sự phát triển tâm sinh lý ở lứa tuổi này, ép trẻ học quá sớm vô tình chúng ta làm mất đi sự tập trung chú ý và hứng thú học tập của trẻ sau này, đồng thời làm giảm đi sự phát triển của bộ chuẩn trẻ 5 tuổi mà ở lớp Lá trẻ phải hoàn thiện mới vững vàng bước lên lớp 1. Mặc khác không ít những phụ huynh lại phó mặc con mình cho trường mầm non dẫn đến việc không tạo ra được sự thống nhất trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ, dẫn đến hiệu quả chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 không cao và khi vào lớp 1 trẻ rất bỡ ngỡ. + Chuẩn bị thể lực cho trẻ là một việc làm quan trọng đòi hỏi chúng ta phải có sự quan tâm sâu sắc. Một cơ thể khoẻ mạnh là tiền đề vật chất giúp cho trẻ phát triển năng lực hoạt động trí tuệ ở trường tiểu học. + Biết cách ứng xử, lễ phép, kính trọng với mọi người xung quanh,nhằm chuẩn bị dần cho trẻ thích ứng với những quan hệ xã hội ở trường tiểu học. + Giúp trẻ diễn đạt điều mình muốn một cách mạch lạc, rõ ràng. + Phụ huynh kết hợp giáo viên để biết cách dạy trẻ phát âm 29 chữ cái trong chương trình mẫu giáo, cách làm quen với các mẫu chữ in thường, viết thường, in hoa. + Xây dựng cho trẻ một góc học tập gọn gàng, đẹp mắt, phù hợp với điều kiện sẵn có của mình nhằm giúp trẻ thích thú đối với việc ngồi vào bàn học. + Giúp trẻ chọn lựa sách, đọc sách cho trẻ nghe và trẻ có thể “đọc vẹt” sách . Ngoài ra cần chọn đồ chơi phù hợp với lứa tuổi trẻ đặc biệt là đồ chơi chữ cái, số. + Có thể dẫn trẻ đến thăm trường Tiểu học và chỉ cho trẻ biết các phòng, lớp học, sân chơi 2. Các biện pháp thực hiện để chuẩn bị cho trẻ lên lớp 1. * Chuẩn bị về mặt thể lực: Bác Hồ của chúng ta có nói “Một tâm hồn minh mẩn trong một cơ thể cường ráng”, là một điều kiện quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình học tập của học sinh là thể lực. Chuẩn bị về mặt thể lực cho trẻ không đơn thuần là sự chuẩn bị về lượng phát triển chiều cao và trọng lượng cơ thể, mà còn là sự chuẩn bị về chất, năng lực làm việc bền bỉ, dẻo dai, có khả năng chống lại sự mệt mỏi của thần kinh, cơ bắp, độ khéo léo của bàn tay, tính nhanh nhạy của các giác quan Để có được phẩm chất đó, cần tạo một chế độ sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi, luyện tập, dạy trẻ rèn luyện một cách khoa học và hợp lý cả về thời gian và phù hợp với đặc điểm phát triển
3. riêng của từng trẻ. Ngay từ những ngày đầu trẻ lên lớp mẫu giáo lớn chúng tôi đã kết hợp với nhà trường và phòng khám Sông Đốc cân và khám sức khoẻ định kỳ cho trẻ để chấm kênh sức khoẻ, đồng thời dựa trên kết quả khám biết tình hình bệnh tật của từng trẻ. Trên cơ sở đó phân loại sức khoẻ theo kênh, và phân loại theo bệnh tật của trẻ, tôi theo dõi, ghi kết quả lên bảng sức khoẻ để phụ huynh tiện theo dõi. Trao đổi với phụ huynh về chế độ sinh hoạt, ăn uống, nghỉ nghơi .Những trẻ nào ăn chậm, ít ngủ, ít vận động Để ở trường dể theo dõi và động viên tạo môi trường cho trẻ đễ thích nghi và hòa nhập.Sau một thời gian rèn luyện trẻ đã quen nề nếp ở trường ăn, ngủ đúng giờ, trẻ được vận động hợp lý, trao đổi với huynh về sự tiến bộ của cháu để khi ở nhà phụ huynh chăm sóc phù hợp hơn. * Chuẩn bị về mặt phát triển trí tuệ: Giáo dục mầm non có một ý nghĩa quan trọng đối với việc chuẩn bị tâm thế sẵn sàng đi học cũng như tập cho trẻ làm quen với những sinh hoạt gần gũi với hoạt động học tập.Vì vậy trẻ cần phải có sự rèn luyện về các thao tác trí tuệ, có sự hiểu biết vể bản thân, gia đình, môi trường xung quanh, các biểu tượng định hướng về thời gian, không gian đồng thời có kỹ năng thực hiện hoạt động trí óc như biết so sánh, phân tích, tổng hợp, . Trí tuệ ở đây là những hiểu biết nhất định của trẻ về các sự vật, hiện tượng xung quanh như nắng, mưa, nóng, lạnh, thứ bậc trong gia đình, được thực hiện thông qua các hoạt động như: hoạt động học tập ( qua các tiết học: văn học, làm quen với môi trường xung quanh, làm quen chữ cái, làm quen với toán, hoạt động vui chơi ) Trẻ cần đạt được những yêu cầu của các môn học, hoạt động. Đó chính là hành trang và là vốn hiểu biết rất cần thiết để trẻ bước vào lớp 1 tự tin và vững vàng. Kỹ năng hoạt động trí óc là những hành động trí óc đơn giản như so sánh sự giống nhau hay khác nhau của 2 hay nhiều sự vật, hiện tượng, đối chiếu về kích thước hỏi và thử trả lời, đếm, Trẻ mẫu giáo lớn rất hay đặt ra các câu hỏi, câu hỏi của trẻ không chỉ đơn giản ở các dạng như “ai”, “ cái gì”, “ở đâu” mà còn hỏi các dạng như: “tại sao”, “như thế nào”, “sao lại thế”. Do đó cô giáo cần tìm hiểu nắm bắt những khó khăn và hạn chế của trẻ để có sự tác động kịp thời uốn nắn, phù hợp với trẻ. Khả năng định hướng không gian và thời gian là một biểu hiện của sự phát triển trí tuệ, trẻ biết xác định không gian trên, dưới, trước, sau, phải, trái và thời gian như : Sáng, trưa, chiều, tối, hôm qua, hôm nay, Là điều kiện cần thiết để trẻ tiếp thu, lĩnh hội chương trình học tập ở trường phổ thông. * Chuẩn bị về mặt tình cảm - xã hội: Sự phát triển các mặt tình cảm - xã hội là tiền đề quan trọng cho việc học và
4. phát triển toàn diện nhân cách của trẻ. + Giáo dục cho trẻ ý thức về bản thân như đặt các câu hỏi để kích thích trẻ biểu lộ những suy nghĩ, cảm xúc của mình thông qua tranh ảnh, hình vẽ, thơ, chuyện. Khuyến khích trẻ tự tổ chức các trò chơi đặc biệt là trò chơi phân vai theo chủ đề. Giáo dục trẻ có thói quen tự phục vụ bản thân. + Giúp trẻ tự lựa chọn và tham gia các hoạt động chơi nhằm phát triển tính tự tin, tự lực và sáng tạo của trẻ. + Giáo dục trẻ ý thức chấp hành nội qui, qui định ở trường, lớp học, những nơi công cộng, chấp hành luật an toàn giao thông. + Giáo dục trẻ ý thức và thái độ cư xử phù hợp đối với người thân trong gia đình như ông, bà, cha, mẹ, anh, chị, em, chú, bác, + Giáo dục trẻ tạo dựng mối quan hệ tốt đẹp với bạn bè, cô giáo và những người lớn khác trong trường mầm non đồng thời giúp trẻ có những biểu tượng chính xác về trường phổ thông, về các mối quan hệ giữa bạn bè, thầy cô giáo từ đó kích thích lòng mong mỏi, háo hức được đến trường học tập của trẻ. * Chuẩn bị về mặt ngôn ngữ: Tất cả những nội dung, kiến thức nói cho đến cùng đều phải thông qua tiếng mẹ đẻ. Vì vậy việc chuẩn bị cho trẻ sử dụng thành thạo tiếng mẹ đẻ trong sinh hoạt hàng ngày là việc quan trọng nhất để chuẩn bị cho trẻ vào lớp một. Trẻ có ngôn ngữ mạch lạc phát triển tốt, thì đồng thời các quá trình tâm lý như tư duy, tưởng tượng, trí nhớ, tri giác, . của trẻ cũng phát triển tốt. Đối với trẻ 5 tuổi để giúp ích cho việc học tốt môn tiếng Việt ở lớp một giáo viên cần tổ chức các hoạt động nghe - nói như cho trẻ phát âm các chữ cái, nghe và hiểu nghĩa của từ, thể hiện cử chỉ, điệu bộ, nét mặt phù hợp với yêu cầu, hoàn cảnh giao tiếp. Bên cạnh đó chuẩn bị cho việc đọc - viết như cho trẻ tiếp xúc với chữ viết trong môi trường xung quanh, nhận dạng và phát âm các chữ cái, tô chữ cái, từ, xem và nghe đọc các loại sách. Cho trẻ làm quen với cách đọc: hướng đọc, từ phải sang trái, từ dòng trên xuống dòng dưới, “đọc” truyện qua các tranh vẽ, đọc phải diễn cảm, các tranh vẽ phải đẹp và to, chữ viết rõ ràng, to, chữ sử dụng trong sách là chữ in thường. * Chuẩn bị một số kỹ năng cần thiết cho hoạt động học tập và tinh thần: Chương trình chăm sóc – giáo dục mới hiện nay phương pháp dạy học tích cực trong các bậc học đã giúp trẻ chuyển hoạt động chủ đạo từ hoạt động vui chơi sang hoạt động học tập một cách thuận lợi. Để đạt được những hiệu quả trên cần tạo điều kiện cho trẻ rèn luyện một số kỹ năng cơ bản của hoạt động học tập như việc sắp xếp bàn ghế, cách cầm bút, cầm sách, mở sách, tư thế ngồi đúng, giúp trẻ thích ứng với hoạt động mới. Thông qua chủ đề “Trường Tiểu học” giáo viên cần hướng dẫn trẻ làm quen với các đồ dùng học tập ở trường phổ thông, thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với sách, truyện,
5. bút, thước. Trong giờ chơi, giờ ăn giáo viên tập cho trẻ biết sử dụng những đồ dùng sinh hoạt một cách gọn gàng, khéo léo. Các nhà khoa học đã khẳng định “Những vận động bằng tay của trẻ càng khéo léo, càng phong phú bao nhiêu càng dễ hình thành các thao tác trí tuệ bấy nhiêu”. Được chuẩn bị tốt về mặt tinh thần đối với trẻ cũng rất quan trọng. Trẻ có một tinh thần tốt, luôn luôn vui vẻ, thích thú trong mọi công việc, và đặc biệt là luôn vươn tới, luôn mong mỏi mình sẽ được đi học lớp 1 đó là một điều rất tốt. Vì vậy, tôi luôn động viên, khích lệ trẻ ngoan, biết vâng lời người lớn, hoàn thành các nhiệm vụ được người lớn giao cho. Ví dụ: nếu các con học giỏi, ngoan biết vâng lời người lớn thì sẽ được đi học lớp 1. 3. Nội dung và hình thức tổ chức cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi làm quen với đọc, viết. * Chuẩn bị cho việc học đọc. Làm quen cách đọc các từ, câu đơn giản như hướng dẫn trẻ đọc tên trẻ trong bảng danh sách lớp, gọi tên một số đồ vật được ghi trên những đồ dùng cá nhân, bảng chữ ghi tên đồ vật thường dùng ( như bút chì, giấy,sach ), nhận biết và viết tên của bản thân Dạy trẻ cách ngồi xem sách, có thể sử dụng các giờ như dạo chơi ngoài trời, chơi góc thư viên. Khi trẻ nghe và nhìn cách cô đọc sách trẻ có thể học được những kiến thức từ nội dung sách, cách sử dụng sách và nguyên tắc đọc, hướng dẫn trẻ ý thức giữ gìn và bảo vệ sách. Cần lựa chọn những sách có hình ảnh sinh động ngoài bìa nhằm gây hứng thú cho trẻ đối với sách. Trẻ nhận ra các từ mới trong truyện, mong muốn được đọc truyện. Thông qua việc đọc sách trẻ khám phá các ký hiệu và mẫu chữ khác nhau, kích thích sự tò mò tìm hiểu các từ và chữ. * Chuẩn bị cho việc học viết. Giáo viên tổ chức các hoạt động tập tô, tập vẽ giúp trẻ làm quen với các nét cơ bản của chữ viết tiếng Việt và biết cách đưa nét tạo thành chữ viết. Chơi các trò chơi luyện ngón tay nhằm rèn luyện vận động của các cơ nhỏ và sự khéo léo của các ngón tay, sự phối hợp tay mắt như chơi buộc dây, cài cúc, xếp hột hạt, chơi lăn bóng, chuyền bóng, ném trúng đích, Ví dụ : Trò chơi nhìn nhanh nói khẽ, trò chơi truyền thông tin cho nhau, tạo chữ trên không, nắm tay tạo ra các kiểu chữ theo ý thích Tổ chức các hoạt động tạo hình như vẽ tranh, nặn, xé dán, đồ, in hình, vò giấy, đặc biệt các hoạt động có sử dụng bút, giấy như làm sách, hoàn thiện bức tranh Vậy một số biện pháp chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 ở trên là rất quan trọng, không
6. thể tách rời nhau được và không thể thiếu một trong các biện pháp đó trong quá trình chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1. Phần thứ ba KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC 1. Kết quả. Qua sự Chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1 như các biện pháp nêu ở trên. Tôi đã thu được những kết quả sau: - Các cháu trong lớp tôi đều khoẻ mạnh, da dẻ hồng hào, vận động nhanh nhẹn, có khả năng đề kháng với các bệnh dịch. - Kết quả khám sức khoẻ định kì cho thấy 100% trẻ đạt kênh A và đạt yêu cầu của bộ chuẩn đưa ra. - Trẻ thông minh, nhanh nhẹn, mạnh dạn, hồn nhiên và đạt được yêu cầu của độ tuổi thông qua kết quả khảo sát các môn học. 98% trẻ đạt yêu cầu về kiến thức. - Ngôn ngữ của trẻ phát trẻn rõ ràng, mạch lạc, dễ nghe, dễ hiểu. - Phát huy và rèn luyện cho trẻ rất nhiều đức tính tốt, hạn chế tính xấu. - Trẻ biết được và đọc được 29 chữ cái và tô viết được 98%. - 100% trẻ đều rất yêu mến các cô và rất thích được đi học lớp 1. Qua các tuyền truyền tư vấn và sự trao đổi vào các buổi họp phụ huynh cũng giúp cho phụ huynh nhận thức được ý nghĩa của việc chuẩn bị tâm thế sẵn sàng cho trẻ vào lớp một là cấp bách và cần thiết với trẻ 5 tuổi. 2. Bài học kinh nghiệm. Từ những kết quả trên tôi đã rút ra được kinh nghiệm cho bản thân trong việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1 như sau: - Để việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ mẫu giáo lớn vào lớp 1 giáo viên phải nắm chắc đặc điểm tâm lý của lứa tuổi. Giáo viên phải có kiến thức về lớp 1 để giới giới thiệu trước cho trẻ, biện pháp hình thức đúng đắn trong quá trình giáo dục trẻ, và bảo đảm cho giáo viên không chỉ là cô giáo mà còn là người bạn gần gũi thân thiết với trẻ. - Phải bám sát kế hoạch của lớp từ đầu năm và thực hiện đúng vào các chỉ số của bộ chuẩn trẻ 5 tuổi. - Cần có ý kiến báo cáo đề xuất kịp thời cho Ban giám hiệu trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ để đảm bảo sao cho trẻ được chăm sóc tốt về thể chất và tinh thần - Phải biết lắng nghe, tham khảo, học hỏi kinh nghiệm, góp ý của Ban giám hiệu cùng đồng nghiệp để chọn lọc ý kiến tiếp thu ý kiến hay.