Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh Lớp 4

Nội dung tóm tắt: Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh Lớp 4

1. Một vài kinh nghiệm giúp nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 Trang c. Biết tái hiện lời đọc của học sinh trong thế đối chiếu với lời đọc mẫu: Để luyện đọc cho học sinh, tôi tạo điều kiện cho các em tự quan sát lời đọc của mình một cách khách quan. Và để sử dụng kĩ năng này có hiệu quả và tránh làm tổn hại đến tình cảm của các em, giáo viên không nên lạm dụng thủ pháp tái hiện. Việc mô phỏng lỗi tôi chỉ thực hiện khi học sinh nào không nhận ra sai lệch trong cách đọc của mình so với mẫu. Điều đặc biệt phải chú ý là khi mô phỏng cần tránh thái độ giễu cợt mà ta cần thể hiện thái độ chân thành, mong mỏi, tha thiết làm sao học sinh đọc đúng và hay. d. Phối hợp nhịp nhàng lời mô tả giọng đọc và làm mẫu: Tôi kết hợp mô tả kĩ lưỡng những chỉ số âm thanh của bài đọc như: đọc to hơn, nhỏ hơn, nhanh hơn, chậm hơn, chậm lại, nhấn giọng, hạ giọng, kéo dài giọng kèm theo làm mẫu để học sinh thực hiện theo. Đối với HS tiểu học đây là biện pháp phổ biến nhất, tuy nhiên đối với HS lớp tôi tôi chỉ thực hiện biện pháp này đối với những bài khó, đoạn diễn cảm khó hoặc đối với những HS thuộc nhóm 4 và nhóm 3. 2.3.2 Tìm hiểu bài đọc làm cơ sở luyện đọc diễn cảm Tôi xem biện pháp này là rất quan trọng đặc biệt đối với học sinh nhóm 1, vì biện pháp này giúp cho việc luyện đọc diễn cảm tránh được bệnh chủ quan ở học sinh, thực hiện bài đọc diễn cảm một cách áp đặt. Chúng ta biết rằng, nội dung bài đọc quy định giọng đọc toàn bài, quy định những chữ số âm thanh cụ thể. Học sinh hiểu bài đọc một cách sâu sắc thì mới có ý thức đọc diễn cảm và mong muốn được đọc diễn cảm cho bạn cùng nghe. Khi thực hiện biện pháp này để có hiệu quả tôi thực hiện theo các bước sau: + Tổ chức cho học sinh làm quen với toàn bộ bài đọc. Điều đó có nghĩa tôi phải chuẩn bị tâm thế cho các em bước vào tác phẩm một cách tự nhiên, thoải mái. Tôi chú trọng chuẩn bị lời giới thiệu bài thật kĩ để gây sự chú ý và kích thích ham muốn được làm quen với toàn bộ bài đọc. + Tổ chức cho học sinh đàm thoại để tìm ra thể loại bài, tìm hiểu đề tài bài đọc, tìm hiểu tên bài, phát hiện ra các từ chìa khóa của bài đọc, tìm hiểu giá trị nghệ thuật của từ chìa khóa trong việc bộc lộ nội dung tư tưởng của bài đọc, xác định những câu đoạn quan trọng, tìm hiểu nội dung, ý nghĩa câu, đoạn, tìm hiểu nội dung bài đọc. Và điều cần lưu ý mối quan hệ của việc tìm hiểu bài đọc và việc luyện đọc diễn cảm. Từ việc tìm hiểu bài đọc, tôi gợi mở, dẫn dắt các em biết thể hiện tình cảm, thái độ qua giọng đọc sao cho phù hợp với những sự việc, hình ảnh, cảm xúc, tính cách nhân vật vừa được phân tích. Việc phân tích không được sa đà vượt quá yêu cầu về kiến thức kĩ năng đã đặt ra trong mục tiêu bài học. 2.3.3 Tìm hiểu các chỉ số âm thanh cụ thể của bài đọc Tôi quy định hệ thống kí hiệu đánh dấu các chỉ số âm thanh cụ thể của bài đọc: / : chỗ ngắt giọng Nguyễn Thị Hồng Liên Trường Tiểu học Thị Trấn Gio Linh
2. Một vài kinh nghiệm giúp nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 Trang // : chỗ ngừng giọng  : chỗ lên giọng  : chỗ xuống giọng  : chỗ đọc chậm : chỗ đọc nhanh X : chỗ nhấn giọng Tôi hướng dẫn các em điền các kí hiệu vào những từ ngữ, hình ảnh, đoạn văn, câu văn vừa tìm hiểu, phân tích. Khi đặt kí hiệu tôi thường hỏi lại các em “vì sao?” lại đặt những kí hiệu đó để giúp các em ý thức được mối quan hệ giữa bài đọc và các chỉ số âm thanh. Đây là biện pháp tôi kết hợp với các bài tập diễn cảm để làm sao tìm ra giọng đọc của bài nhanh và hiệu quả nhất. Đối với học sinh ban đầu học sinh khó khi mới tiếp xúc với các dạng bài tập này, nhưng khi luyện tập nhiều học sinh sẽ quen và sẽ hình thành kĩ năng một cách tự nhiên và cái quan trọng mà biện pháp này đem lại đó là kĩ năng tự phân tích văn bản nghệ thuật để xác định đọc như thế nào cho phù hợp mà không cần thiết giáo viên phải đọc mẫu. Và đây cũng là một trong những cách để rèn kĩ năng cho học sinh góp phần giáo học sinh một cách toàn diện mà chúng ta đang hướng tới. Sau đây tôi xin giới thiệu một số dạng bài tập luyện đọc diễn cảm: Dạng 1: Bài tập luyện kĩ năng ngắt giọng biểu cảm Đây là dạng bài tập tôi thường đưa ra khi đọc các dòng thơ để giúp học sinh ngắt nghỉ đúng với nội dung bài thơ. Ví dụ: a. Xác định chỗ ngắt giọng khi đọc diễn cảm câu thơ sau: Nắng mưa từ những ngày xưa Lặn trong đời mẹ đến giờ chưa tan b. Thể hiện bằng giọng đọc kết quả xác định cho các bạn nghe. Đáp án: Nắng mưa/ từ những ngày xưa/ Lặn trong đời mẹ /đến giờ/ chưa tan/ Dạng 2: Bài tập luyện cho học sinh kĩ năng làm chủ cường độ đọc. Trong giờ tập đọc học sinh cần hiểu rằng việc đọc diễn cảm của mình không chỉ phải cho mình mà còn cho giáo viên và các bạn cùng nghe. Chính vì vậy các em cần có ý thức đọc đúng với yêu cầu. Thực tế, thường xảy ra hai trường hợp: một là học sinh đọc quá to, hai là học sinh đọc quá nhỏ. Nguyên nhân của tình trạng này là do chúng ta chưa có biện pháp hữu hiệu để luyện cường độ đọc cho học sinh. Trong thực tế giáo viên chỉ hướng dẫn chung chung, ví như “em đọc to lên”. Do đó tôi đưa ra bài tập để luyện kĩ năng làm chủ cường độ cho học sinh. Ví dụ: Hãy đọc bài Gà Trống và Cáo (tập 1-trang 40) theo yêu cầu: Nguyễn Thị Hồng Liên Trường Tiểu học Thị Trấn Gio Linh
3. Một vài kinh nghiệm giúp nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 Trang a) Đọc nhỏ cho người bạn bên cạnh nghe. b) Đọc đủ to cho một nhóm bạn cùng nghe. c) Đọc to cho cả lớp cùng nghe. Dạng 3: Bài tập luyện cho học sinh làm chủ trọng âm biểu cảm Thực tế nhiều giáo viên chỉ làm mẫu việc nhấn giọng một cách chủ quan rồi yêu cầu học sinh bắt chước, không hiểu và không có ý thức về tác dụng của việc làm. Từ đó tôi xây dựng bài tập để rèn luyện kĩ năng làm chủ trọng âm biểu cảm. Ví dụ: Em hãy đánh dấu những từ ngữ cần nhấn giọng khi đọc diễn cảm đoạn thơ sau: “Tre xanh Xanh tự bao giờ Chuyện ngày xưa đã có bờ tre xanh Thân gầy guộc, lá mong manh Mà sao nên lũy, nên thành tre ơi!” (Tre Việt Nam - Tập 1 – trang 41) × “Tre xanh Xanh tự bao giờ Chuyện ngày xưa đã có bờ tre xanh × Thân gầy guộc, lá mong manh Mà sao nên lũy, nên thành tre ơi!” Dạng 4: Bài tập luyện cho học sinh làm chủ ngữ điệu Đối với dạng bài tập này tôi thường sử dụng với các bài có lời nói của nhân vật. Ví dụ: a. Em hãy xác định ,  khi đọc diễn cảm các câu nói của nhân vật trong đoạn văn sau: b. Thể hiện bằng giọng đọc kết quả xác định cho các bạn nghe (chú ý biểu lộ thái độ, cử chỉ, trong khi đọc) Nhưng đáp lại sự giận dữ của tôi, nó chỉ thủng thẳng: - Em đi tập văn nghệ. - Mày tập văn nghệ ở rạp chiếu bóng à? Nó cười giả bộ ngây thơ: Ủa chị cũng ở đó sao? Hồi nãy chị bảo đi học nhóm mà! Tôi sững sờ nhìn ba, tôi đợi một trận cuồng phong. Nhưng ba tôi chỉ buồn rầu bảo: - Các con ráng bảo ban nhau mà học cho nên người. Đáp án Nhưng đáp lại sự giận dữ của tôi, nó chỉ thủng thẳng: Nguyễn Thị Hồng Liên Trường Tiểu học Thị Trấn Gio Linh
4. Một vài kinh nghiệm giúp nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 Trang - Em đi tập văn nghệ. - Mày tập văn nghệ ở rạp chiếu bóng à? Nó cười giả bộ ngây thơ: - Ủa chị cũng ở đó sao?  Hồi nãy chị bảo đi học nhóm mà! Tôi sững sờ nhìn ba, tôi đợi một trận cuồng phong. Nhưng ba tôi chỉ buồn rầu bảo: - Các con ráng bảo ban nhau mà học cho nên người.  (Cách lên giọng và xuống giọng như vậy phù hợp với ngữ liệu của câu và thái độ của từng nhân vật) Dạng 4: Bài tập luyện cho học sinh kĩ năng làm chủ tốc độ biểu cảm Ví dụ Xác định , khi đọc diễn cảm đoạn văn sau: Tôi lục tìm hết túi nọ túi kia, không có tiền, không có đồng hồ, không có cả một chiếc khăn tay. Trên người tôi chẳng có tài sản gì. Đáp án: Tôi lục tìm hết túi nọ túi kia, không có tiền, không có đồng hồ, không có cả một chiếc khăn tay. Trên người tôi chẳng có tài sản gì.  Dạng 6: Bài tập luyện cho học sinh kĩ năng thể hiện giọng đọc của từng nhân vật. Ví dụ: Hãy ghi tên nhân vật trong bài tập đọc Thưa chuyện với mẹ (tập 1 - trang 84) vào chỗ trống trong các lời chỉ dẫn sau cho phù hợp: a. Đọc giọng bình tĩnh khi đọc lời của b. Đọc giọng lúc đầu ngạc nhiên, sau lo lắng, cuối cùng là cảm động khi đọc lời của Đáp án: a. Đọc giọng bình tĩnh khi đọc lời của Cương b. Đọc giọng lúc đầu ngạc nhiên, sau lo lắng khi đọc lời của mẹ Dạng 7: Bài tập luyện cho học sinh kĩ năng làm chủ giọng đọc chung của toàn bài. Ví dụ: Dùng dấu “×” để đánh vào ô  để chọn giọng đọc cho bài “Trung thu độc lập”(trang 90) và giải thích vì sao:  Vui tươi, nhẹ nhàng, thiết tha, tự hào.  Buồn phiền, tiếc nuối.  Lo lắng, gấp gáp. Dạng 8: Bài tập luyện cho học sinh kĩ năng xác định các chỉ số âm thanh và luyện đọc diễn cảm toàn bài. Nguyễn Thị Hồng Liên Trường Tiểu học Thị Trấn Gio Linh
5. Một vài kinh nghiệm giúp nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 Trang Ví dụ: Hãy sử dụng hệ thống kí hiệu: /, //,, , , , × để xác định cách đọc bài đọc trên. “Bọn đầy tớ dọn thức ăn cho vua Mi-đát.// Nhà vua sung sướng ngồi/ vào bàn.// Và lúc đó/ ông mới biết mình đã xin một điều ước khủng khiếp.// Các thức ăn,/ thức uống khi/ vua chạm đến đều biến thành vàng. Mi-đát bụng đói cồn cào,/ chịu không nổi,/ liền chắp tay cầu khẩn:// - Xin Thần tha tội cho tôi.// Xin người lấy lại điều ước để cho tôi được sống.// Thần Đi-ô-ni-dốt liền hiện ra/ và phán:// - Nhà ngươi hãy đến sông Pác-tôn,/ nhúng mình vào dòng nước, /phép màu sẽ biến mất /và nhà ngươi sẽ rửa sạch được lòng tham.// Mi-đát làm theo lời dạy của thần, /quả nhiên /thoát khỏi cái quà tặng mà trước đây/ ông hằng mong ước. Lúc ấy/ nhà vua mới hiểu ra rằng/ hạnh phúc không thể xây dựng bằng ước muốn tham lam.”//  (Điều ước của vua Mi-đát – tập 1) Hệ thống bài tập luyện đọc thành tiếng cũng như luyện đọc diễn cảm được xây dựng theo tinh thần chuyển hành động bằng lời của học sinh thành hành động vật chất (dùng các kí hiệu để vẽ, nối, đánh dấu ); đồng thời, từ kết quả của hành động vật chất, bài tập đưa học sinh đến hành động bằng lời, HS tìm ra giọng đọc của đoạn văn cần đọc diễn cảm để từ đó luyện đọc tốt. Sau đây là một trích đoạn giáo án tôi sử dụng bài tập để tìm ra giọng đọc của đoạn sau đó tổ chức cho học đọc diễn cảm theo hình thức nhóm đôi: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Nêu lại nội dung bài đọc: Ca ngợi cậu - HS nêu bé có tấm lòng nhân hậu đáng quý, biết đồng cảm thương xót với nỗi bất hạnh của người nghèo khổ . - Yêu cầu 1 H khá giỏi đọc toàn bài - HS đọc - Bạn vừa thể hiện toàn bài với giọng - cảm động, xót thương. như thế nào? Giọng đọc đó có phù hợp với nội dung bài văn không? Vì sao? - Khi đọc thể hiện mỗi lời nhân vật thế - Lời cậu bé: nhỏ nhẹ, ân cần, lễ nào? phép, chân thành, cảm thông. Lời ông lão: chậm rãi, nghẹn ngào, xúc động. - GV đưa bảng phụ có nội dung đoạn - Đại diện nhóm trình bày kết quả: “Tôi lục tìm bằng giọng khản đặc” X: túi nọ, túi kia, không có tiền, Nhóm 1: (Thảo luận nhóm 4)Yêu cầu: không có đồng hồ, run lẩy bẩy, chằm Hãy đánh dấu các từ ngữ cần nhấn chằm, tái nhợt. Nguyễn Thị Hồng Liên Trường Tiểu học Thị Trấn Gio Linh
6. Một vài kinh nghiệm giúp nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 Trang giọng, xác định tốc độ. Câu 1: Nhanh, thể hiện hành động Nhóm 2: Ngữ điệu câu nói của cậu bé, gấp gáp của cậu bé. câu nói của ông lão 2 câu đầu. Câu 2: chậm rãi thể hiện sự tiếc nuối, bất lực của cậu bé. - Yêu cầu các nhóm trình bày kết quả. - Trình bày như trên Chú ý giải thích kết quả. - Yêu cầu các nhóm thể hiện kết quả - Đọc bằng giọng đọc. - Lớp nhận xét bổ sung, tìm ra giọng đọc phù hợp. - Đọc mẫu (nếu HS đọc chưa chính xác) - Lắng nghe - Yêu cầu HS luyện đọc theo nhóm 2. - Luyện đọc nhóm - Thi đọc, bình chọn giọng đọc hay. - Thi đọc 2.2.4 Tổ chức luyện đọc diễn cảm bằng nhiều hình thức khác nhau Tôi tạo điều kiện cho từng HS được thực hành luyện đọc diễn cảm toàn bài (cá nhân, theo cặp, theo nhóm) để các em rút kinh nghiệm; tổ chức cho HS thi đọc diễn cảm trước lớp để các em học tập lẫn nhau và được giáo viên động viên, uốn nắn. Hình thức tổ chức làm việc theo nhóm thường có tác dụng tích cực hoá hoạt động học tập của HS, tạo cơ hội cho từng HS được tham gia vào việc luyện đọc diễn cảm một cách hiệu quả. Bước đầu các em sẽ tự sửa được cho nhau. Khi giáo viên tổ chức thi đọc diễn cảm trước lớp, các em ở dưới là giám khảo nghe, nhận xét xem bạn nào, nhóm nào đọc hay. Giáo viên cùng cả lớp động viên, khuyến khích học sinh đọc có tiến bộ để các em đọc ngày một tốt hơn. Cụ thể như sau: * Luyện đọc theo nhóm, tôi thường tiến hành như sau: - Nhóm đôi: 2 HS ngồi cùng bàn hoặc vị trí HS ngồi trước, sau. - Nhóm 3, 4, 4, 6: dựa vào nội dung của từng bài để chia nhóm cho phù hợp. Thường là các bài có nhiều nhân vật. Tôi thấy HS rất thích thú khi được nhập vai nhân vật đọc. Ngoài ra thỉnh thoảng để kích thích sự hứng thú đối với HS, tôi tổ chức một số trò chơi học tập đọc diễn cảm. Tuỳ thời gian và nội dung bài đơn giản tôi lựa chọn trò chơi học tập thích hợp để tổ chức cho học sinh tham gia. Ví dụ: Thi đọc nối tiếp từng đoạn (theo nhóm, tổ), đọc “truyền điện” thi tìm nhanh - đọc đúng; nhìn một từ đọc cả câu (hoặc nhìn một câu đọc cả đoạn), nghe đọc đoạn - đoán tên bài; thi đọc truyện theo vai, thả thơ Dưới đây tôi xin giới thiệu một số trò chơi luyện đọc như sau: Trò chơi 1: Thi đọc tiếp sức: * Chuẩn bị: 1 đồng hồ, SGK, giáo viên dự kiến số nhóm tham gia. chơi. * Tiến hành: Nguyễn Thị Hồng Liên Trường Tiểu học Thị Trấn Gio Linh
7. Một vài kinh nghiệm giúp nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 Trang - Giáo viên yêu cầu, hướng dẫn cách chơi. - Giáo viên quy định các nhóm có số lượng học sinh bằng nhau. - Từng nhóm lên bảng đứng thành hàng ngang. Mỗi em cầm một cuốn SGK, đã mở sẵn trong đó có bài văn sẽ thi đọc. + Giáo viên hô lệnh: “bắt đầu”, em số 1 (đầu hàng bên phải hoặc bên trái) đọc câu thứ nhất của bài, dứt tiếng cuối cùng câu thứ nhất, em số 2 (cạnh số 1) mới được đọc tiếp câu thứ hai Cứ như vậy cho đến em cuối cùng của nhóm. Nếu chưa hết đoạn, câu tiếp theo lại đến lượt em số 1, em số 2 đọc cho đến hết đoạn cần luyện diễn cảm thì dừng lại – Giáo viên tính và ghi bảng thời gian đọc của mỗi nhóm. - Học sinh sẽ bị trừ điểm nếu đọc sai lẫn hay thừa thiếu tiếng trong câu hoặc đọc câu sau khi người trước chưa đọc xong, đọc vượt quá một câu theo quy định, hoặc giọng không phù hợp với nội dung. - Giáo viên cho từng nhóm thi đọc, tính thời gian của mỗi nhóm cho điểm nhóm “đọc tiếp sức” mỗi câu văn đọc đúng cho một điểm, không cho điểm các trường hợp vi phạm. - Giáo viên cùng cả lớp nhận xét, chọn và tuyên dương nhóm đọc tiếp sức nhanh nhất, hay nhất. Ví dụ: Bài “Ông Trạng thả diều” Trò chơi 2: Thả thơ: * Chuẩn bị: Giáo viên viết vào phiếu câu thơ đầu (hoặc giữa) ở mỗi khổ thơ, hoặc 1- 2 từ đầu của mỗi câu thơ. Ví dụ bài “Nếu chúng mình có phép lạ”, tôi làm các phiếu như sau: Phiếu 1: Chớp mắt thành cây đầu quả Phiếu 2: Ngủ dậy thành người lớn ngay Phiếu 3: Đúc thành ông mặt trời mới Phiếu 4: Chỉ toàn kẹo với bi tròn * Tiến hành: Giáo viến hướng dẫn cách chơi và nêu yêu cầu: - Mỗi lượt chơi gồm 2 nhóm và số người bằng số phiếu mỗi nhóm cử nhóm trưởng, 2 nhóm trưởng bốc thăm để giành quyền “thả thơ” trước. - Mỗi em trong nhóm cầm 1 tờ phiếu (giữ kín). Giáo viên hô “bắt đầu” nhóm được thả thơ trước cử 1 người thả ra một tờ phiếu cho một bạn nhóm kia. Bạn nhận được phiếu phải đọc thuộc và đúng giọng đọc cả khổ thơ (hoặc câu thơ lục bát) có câu từ ghi trên phiếu. Nếu đọc đúng được tính 1 điểm. - Giáo viên tính số điểm của nhóm đọc thuộc thơ. Đổi nhóm chơi tương tự như trên. Giáo viên tính điểm nhóm thứ 2. - Kết thúc trò chơi: Giáo viên tuyên dương nhóm đọc tốt, điểm cao. Trò chơi 3: Đọc thơ truyền điện. * Chuẩn bị: Thời điểm chơi cuối tiết Tập đọc – HTL; Hoặc tiết ôn tập HTL. Học sinh 2 nhóm ngồi quay mặt vào nhau. Nguyễn Thị Hồng Liên Trường Tiểu học Thị Trấn Gio Linh
8. Một vài kinh nghiệm giúp nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 Trang * Tiến hành: - Giáo viên nêu tên bài thơ sẽ đọc truyền điện, nêu cách chơi. - Hai nhóm bắt thăm (hoặc oẳn tù tì) để giành quyền đọc trước. + Đại diện nhóm đọc trước là (A) đọc khổ thơ đầu tiên của bài thơ rồi chỉ định thật nhanh “truyền điện” một bạn bất kì (nhóm B). Bạn được chỉ định đọc tiếp khổ thơ thứ 2 của bài. Nếu đọc thuộc được chỉ định một bạn nhóm (A) đọc tiếp khổ thơ thứ 3 Cứ như vậy cho đến hết bài. Ví dụ: Bài “Mẹ ốm” (Lớp 4-tập 1-trang 9) HS A1: Đọc khổ thơ 1 HS B1: Đọc khổ thơ 2 HS A2: Đọc khổ thơ 3 Tiếp tục như vậy cho hết bài. Trường hợp học sinh được “truyền điện” chưa thuộc, các bạn nhóm đối diện sẽ hô từ 1 đến 4, nếu không đọc được phải đứng yên tại chỗ bị “điện giật” Lúc đó HS A1 chỉ tiếp HS B2 Nhóm nào có nhiều người phải đứng bị “điện giật” là nhóm thua cuộc. Thực tế, khi tôi tổ chức trò chơi học sinh tham gia rất hứng thú, hào hứng, say mê tích cực trong học tập, làm cho học sinh ham mê học hơn. 2.4 Kết quả của sáng kiến kinh nghiệm Tuy thời gian chưa dài, với cách tổ chức dạy học theo các biện pháp nêu trên, hiệu quả giờ dạy được nâng lên rõ rệt. Học sinh hứng thú học tập, hoạt động tích cực hơn, các em mạnh dạn tự tin hơn khi đọc bài. Số em đọc chưa đạt yêu cầu đã giảm đi. Số em đọc đúng, đọc diễn cảm được nâng lên rõ rệt. Kết quả đến thời điểm cuối năm học được thể hiện qua bảng sau: Kĩ năng đọc Số lượng Tỉ lệ Đọc nhỏ, ấp úng, phát âm chưa chuẩn 0 0 % Đọc to nhưng còn sai từ (thêm - bớt từ) 3 9,3 % Đọc to, lưu loát, rõ ràng nhưng chưa diễn cảm 19 59,4% Đọc to, lưu loát, rõ ràng, diễn cảm tương đối tốt 10 31,3% Như vậy với một thời gian ngắn nhưng tôi nhận thấy những biện pháp mà tôi đưa ra đã thu được kết quả thật khả quan. Tôi tin rằng nếu tôi tiếp tục áp dụng các biện pháp này một cách thường xuyên ở lớp thì chắc chắn chất lượng đọc diễn cảm của các em được nâng lên. * Bài học kinh nghiệm: Qua nghiên cứu lý luận và thực tế dạy đọc diễn cảm cho học sinh Tiểu học, tôi đã rút ra bài học có giá trị sau: + Giáo viên cần phải thương yêu, gần gũi giúp đỡ học sinh, luôn quan tâm tìm hiểu xem các em vấp phải khó khăn gì để từ đó khắc phục những khó khăn các em vướng mắc. + Việc đọc mẫu diễn cảm của giáo viên là khâu quan trọng giúp học sinh luyện tập thể hiện sự cảm nhận về nội dung, ý nghĩa của bài đọc qua giọng đọc, đồng thời các em học tập cách đọc của giáo viên. Nguyễn Thị Hồng Liên Trường Tiểu học Thị Trấn Gio Linh
9. Một vài kinh nghiệm giúp nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 Trang + Việc nắm nội dung bài đọc và qua các bài tập xác định giọng đọc của cả bài, đoạn, câu là một yếu tố cơ bản giúp học sinh đọc diễn cảm tốt. + Cần phát huy luyện đọc diễn cảm theo cặp, theo nhóm để học sinh luyện tập lẫn nhau. + Trong quá trình giảng dạy nên tổ chức trò chơi học tập để thay đổi không khí học tập gây hứng thú cho học sinh. + Việc rèn học sinh có thói quen học ở nhà là một việc là cần thiết trong khâu đọc diễn cảm, bởi vì ở lớp thời gian học tập rất ít. Các em chuẩn bị bài ở nhà tốt thì đến lớp tiếp thu bài nhanh hơn, đọc tốt hơn. 4. KẾT LUẬN CHUNG VÀ ĐỀ XUẤT 4.1 Kết luận Trong thời đại ngày nay – thời đại của tri thức và trí tuệ, của khoa học công nghệ và thông tin. Biết đọc càng quan trọng vì nó sẽ giúp người ta sử dụng các nguồn thông tin, để đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội. Dạy đọc diễn cảm chohọc sinh Tiểu học là một vấn đề hết sức cần thiết nó có ý nghĩa rất lớn để kích thích sáng tạo của học sinh, mở rộng vốn hiểu biết, bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm, nhân cách cho học sinh. Qua các bài Tập đọc, học sinh còn được cung cấp vốn từ ngữ, năng lực diễn đạt, những hiểu biết về tác phẩm văn học. Từ đó nâng cao trình độ văn hoá nói chung và trình độ Tiếng Việt nói riêng. Vậy để nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4. Đòi hỏi mỗi giáo viên chúng ta phải nỗ lực hết mình, tích cực đổi mới phương pháp dạy học, đầu tư suy nghĩ sáng tạo làm cho các em say mê, hứng thú hoạt động học tập Tôi đã nghiên cứu, tìm tòi và đưa ra 4 biện pháp để nâng cao hiệu quả dạy đọc diễn cảm cho học sinh Tiểu học. Biện pháp 1: Luyện đọc theo mẫu Biện pháp 2: Tìm hiểu bài đọc làm cơ sở luyện đọc diễn cảm Biện pháp 3: Tìm hiểu các chỉ số âm thanh cụ thể của bài đọc kết hợp với bài tập luyện đọc diễn cảm. Biện pháp 4: Tổ chức luyện đọc diễn cảm bằng nhiều hình thức khác nhau Một điểm khác nữa là sáng kiến tôi đã xây dựng được một số bài tập luyện đọc diễn cảm nhanh để giúp học sinh tự mình tìm ra các thông tố âm thanh và sáng tạo thể hiện giọng đọc phù hợp (thay vì thường chúng ta chỉ có cho học sinh đọc các đoạn của bài lại rồi nêu giọng đọc một cách chủ quan, bắt chước theo giáo viên). Nếu học sinh được thực được như thế sẽ dần rèn kĩ năng đọc diễn cảm một cách có ý thức. Ngoài ra sáng kiến đã tìm ra một số trò chơi trong luyện đọc diễn cảm để thay đổi hình thức tổ chức luyện đọc diễn cảm đơn điệu nhằm kích thích hứng thú, niềm say mê và khả năng sáng tạo của học sinh. Các biện pháp trên qua thực tế đã thu được kết quả khả quan. Đặc biệt học sinh luyện đọc một cách hứng thú và có ý thức hơn. Tuy nhiên, do thời gian và Nguyễn Thị Hồng Liên Trường Tiểu học Thị Trấn Gio Linh
10. Một vài kinh nghiệm giúp nâng cao kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 Trang trình độ có hạn nên đề tài của tôi mới chỉ dừng lại ở phạm vi nhỏ, sự thực nghiệm còn chưa nhiều. Song tôi tin chắc rằng với những giải pháp này, bằng sự sáng tạo của mình các giáo viên sẽ vận dụng có hiệu quả trong quá trình dạy học đọc diễn cảm ở các lớp 4. 4.2 Đề xuất: Từ thực tế dạy học, tôi có một số đề xuất sau: - Về phía nhà trường: Quan tâm đến cơ sở vật chất phải có tài liệu giảng dạy, bộ sách tham khảo. Đồ dùng giảng dạy phải đầy đủ, đảm bảo chất lượng. - Tổ chuyên môn: Tăng cường dự giờ thăm lớp để trao đổi đóng góp ý kiến để từng bước nâng cao nghiệp vụ tay nghề cho giáo viên. - Phòng giáo dục: Thường xuyên mở các lớp chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học, sử dụng đồ dùng dạy học đến từng giáo viên trực tiếp giảng dạy. - Đối với giáo viên: Để nâng cao hiệu quả trong việc rèn luyện kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4, giáo viên cần linh hoạt, sáng tạo trong việc đổi mới phương pháp dạy học,thường xuyên thay đổi hình thức tổ chức luyện đọc diễn cảm tạo hứng thú cho học sinh, chú trọng rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh, phát huy tính tự giác, tích cực, sáng tạo và cảm thụ một cách tự nhiên. Trên đây là một số giải pháp của bản thân khi trực tiếp dạy học chương trình sách giáo khoa tiếng việt lớp 4 - phân môn tập đọc. Thông qua rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 tôi đã áp dụng có hiệu quả. Rất mong nhận được sự góp ý của các đồng nghiệp để bản sáng kiến được hoàn thiện hơn. Người viết Nguyễn Thị Hồng Liên Nguyễn Thị Hồng Liên Trường Tiểu học Thị Trấn Gio Linh