Sáng kiến kinh nghiệm Rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ 5-6 tuổi ở lớp mẫu giáo Lớn tại trường Mầm non Tân Thủy

Nội dung tóm tắt: Sáng kiến kinh nghiệm Rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ 5-6 tuổi ở lớp mẫu giáo Lớn tại trường Mầm non Tân Thủy

1. Tên biện pháp: Rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ 5-6 tuổi ở lớp mẫu giáo lớn tại trường mầm non Tân Thủy 1. Lý do chọn biện pháp: Giao tiếp là nhu cầu cơ bản trong đời sống tinh thần của con người. Nhờ giao tiếp, mỗi người gia nhập vào các mối quan hệ xã hội, tổng hoà các quan hệ xã hội tạo thành bản chất con người, lĩnh hội nền văn hoá xã hội tạo thành tâm lí, ý thức, nhân cách. Càng tích cực tham gia vào các mối quan hệ xã hội, quan hệ giao tiếp phong phú bao nhiêu con người càng tiếp thu được những giá trị vật chất, tinh thần to lớn bấy nhiêu. Đối với trẻ em, giao tiếp có vai trò quan trọng giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, có thêm những kiến thức về thế giới xung quanh, phong tục, tập quán, văn hoá của dân tộc từ đó trẻ sẽ áp dụng vào cuộc sống một cách có hiệu quả, phù hợp với các chuẩn mực xã hội. Kỹ năng giao tiếp là khả năng truyền đạt, trao đổi thông tin, lắng nghe, phản hồi, ứng xử, giữa người nói và người nghe nhằm đạt mục đích nhất định. Giao tiếp không chỉ là nghe và nói mà là cả một nghệ thuật, là kỹ năng cần thiết và đóng vai trò quan trọng với mỗi người. Với trẻ mầm non, kỹ năng giao tiếp cần được hình thành và rèn luyện từ sớm. Khi biết cách giao tiếp, trẻ sẽ biết cách lắng nghe và truyền tải thông điệp tới người khác. Trẻ biết cách bày tỏ mong muốn với cha mẹ, cô giáo, ông bà, Khi biết cách giao tiếp, trẻ sẽ dễ dàng kết bạn, có mối quan hệ tốt với mọi người. Khi đó, trẻ cũng dần phát triển các kỹ năng khác như làm việc theo nhóm, tư duy phản hồi. Nếu được rèn luyện kỹ năng giao tiếp tốt, trẻ tự tin hơn, nhìn nhận cuộc sống tốt hơn ; Kỹ năng giao tiếp được ví như chìa khóa giúp trẻ làm chủ, phát huy các kỹ năng còn lại. Đây cũng là nền tảng giúp các bé nhận biết giá trị sống và dần hình thành các kỹ năng sống. Vì vậy trẻ cần phải được rèn luyện kỹ năng giáo tiếp cơ bản ngay từ khi còn nhỏ để từ đó trẻ học cách giao tiếp với mọi người xung quanh qua phát triển ngôn ngữ, trí tưởng tượng, hình thành nhân cách, đáp ứng nhu cầu tình cảm, ham hiểu biết của trẻ, dần dần trẻ biết sử dụng ngôn ngữ chính xác, rõ ràng, biểu cảm tất cả những điều này đều phụ thuộc vào cô giáo, rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ từ lứa tuổi mầm non chính là cơ sở giúp trẻ phát triển toàn diện về cả thể chất lẫn tinh thần, là nền tảng giúp cho quá trình học tập lâu dài của trẻ. Là một giáo viên trực tiếp đứng lớp 5- 6 tuổi tôi luôn trăn trở suy nghĩ làm thế nào để có một phương pháp truyền đạt đến trẻ những kỹ năng giao tiếp tốt nhất và dạy dưới hình thức nào? Với trái tim người mẹ thứ hai củng từ lâu và trong năm học 2020- 2021 đã thôi thúc tôi lựa chọn thực hiện biện pháp “Rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ 5 - 6 tuổi ở lớp mẫu giáo Lớn tại trường mầm non
2. Tân Thủy”. Nhưng thực tế khi thực hiện biện pháp bản thân tôi đã có những thuận lợi và khó khăn như sau: * Thực trạng của biện pháp: - Thuận lợi: Cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học đầy đủ theo quy định. Phòng học rộng rãi, thoáng mát có đủ ánh sáng, mát mẻ về mùa hè, ấm áp về mùa đông. Có đầy đủ phòng chức năng với đồ dùng phục vụ các hoạt động khá phong phú phù hợp theo từng chủ đề, từng nội dung hoạt động. Khuôn viên có sân bãi và khu vui chơi đầy đủ đồ dùng đồ chơi, dụng cụ cho cô và trẻ tham gia vào các hoạt động một cách dễ dàng, thoải mái và tự tin hơn. Lớp học được bố trí các góc chơi, đồ chơi cho trẻ hoạt động gọn gàng, hài hòa, trẻ dễ lấy và dễ cất. Giáo viên có tác phong nhẹ nhàng, gần gũi với trẻ. Trẻ hồn nhiên, chăm ngoan tha gia vào các hoạt động trong ngày của lớp. - Khó khăn: Cồn một số các cháu chưa mạnh dạn, còn rụt rè, ít nói, thiếu tự tin, cháu còn nói trọc lốc, chưa chủ động giao tiếp với cô giáo và bạn bè. Một số phụ huynh chưa có nhận thức đúng đắn trong việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ, phụ huynh chưa có hành vi đúng đắn và lời nói mẫu mực. Xuất phát từ những thuận lợi và khó khăn trên, bản tôi đã mạnh dạn lựa chọn và thực hiện biện pháp “Rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ 5 - 6 tuổi ở lớp mẫu giáo Lớn tại trường mầm non Tân Thủy”. 2. Mục đích của biện pháp: Giúp cho giáo viên có kiến thức, kỹ năng, biết được nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ. Nhằm rèn luyện kỹ năng giao tiếp, phát huy tính tích cực, năng động, sáng tạo, mạnh dạn, tự tin của trẻ nhằm củng cố, rèn luyện cho trẻ những kỹ năng giao tiếp cơ bản thông qua các hoạt động học, chơi, hoạt động ăn, ngủ của trẻ nhằm thúc đẩy, nâng cao hiệu quả giáo dục trong nhà trường nói riêng và nâng cao chất lượng đổi mới giáo dục nói chung. Rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ mầm non để giúp trẻ thích nghi tốt hơn với môi trường xung quanh, hòa đồng với bạn bè và trở nên tự tin hơn trước khi trẻ bước vào lớp 1. Ngoài ra, còn giúp trẻ phát triển toàn diện cả về thể chất, tinh thần và nhận thức. 3. Cách thức tiến hành: Để rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ 5-6 Tuổi tại lớp được tốt bản thân tôi đã tiến hành thực hiện như sau:
3. * Tạo môi trường giao tiếp cho trẻ Ở độ tuổi 5-6 tuổi, trẻ đã biết sử dụng các câu phức tạp, nhạy cảm với ngôn từ và ghi nhớ nhiều hơn các câu có cú pháp rõ ràng. Đây là lúc uốn nắn các câu và ngữ pháp cho trẻ. Công cụ chính của giao tiếp là ngôn ngữ nói và ngôn ngữ hình thể. Ngôn ngữ nói được củng cố thông qua việc trò chuyện, kể chuyện, đọc sách, hoạt động giao tiếp bằng lời nói, Ngôn ngữ hình thể được phát triển khi trẻ cảm nhận được về bản thân, điều khiển được hành vi của bản thân. Trẻ có ngôn ngữ hình thể tốt khi trẻ hiểu được sợi dây liên kết giữa ngôn ngữ và biểu đạt của chân tay, mắt mũi, cơ thể, Chính vì thế, tôi luôn tạo tạo môi trường giao tiếp giúp cho trẻ có cảm giác thoải mái bằng nhiều hình thức như sử dụng nhiều trò chơi, câu đố kích thích trẻ tham gia giúp trẻ giao tiếp một cách tự nhiên và lớp học chính là một thế giới thu nhỏ của xã hội chúng ta ngày nay, là nơi đa văn hóa, đa tính cách và cũng đa sở thích. Mô hình này tạo cơ hội cho giáo viên có thể dạy cho trẻ học cách chấp nhận và có cơ hội để khám phá những sở thích, những mối quan tâm chung của nhau. Ví dụ: Giờ hoạt động góc tôi đưa ra “tiêu chí” không tranh giành đồ chơi với bạn. trong tiêu chí này tôi lên kế hoạch rèn cả lớp nói chung, cứ vào các buổi chiều bình bầu và nhận xét buổi chơi, tôi cho cả lớp nhận xét xem trong giờ chơi bạn nào còn tranh giành đồ chơi thì bạn đó sẽ không được cắm cờ, cuối tuần bạn nào có nhiều cờ sẽ được bé ngoan, ngoài ra trong các giờ chơi, giờ đón trả trẻ, trẻ nào có biểu hiện hành vi sai trái là tôi giải thích và sửa ngay cho trẻ, việc làm đó rất tốt đối với trẻ vì trẻ biết được điều gì nên làm và điều gì không nên làm và nhân cách sống của trẻ sẽ được phát triển toàn diện hơn. Ngoài ra tôi còn sưu tầm một số câu chuyện, bài thơ mang tính giáo dục, giúp trẻ thấy các nhân vật trong câu truyện, bài thơ khi giao tiếp với nhau như thế nào? Ví dụ: Bài thơ: “Biết cảm ơn xin lỗi” Cảm ơn xin lỗi Dù với ai cũng phải Ai giúp cho cái gì Xin lỗi cho đàng hoàng Nhớ cảm ơn ngay đi Muốn trở thành bé ngoan Lỡ làm điều sai trái Phải biết làm như vậy. Tính cách mỗi trẻ mỗi khác, có những trẻ hoạt bát, hiếu động nhưng cũng có những trẻ chậm chạp, thụ động hay quá nóng nảy Vì thế giáo viên cần phải biết rõ tính cách của từng trẻ để có thể cho các trẻ chơi với những người bạn thích hợp với cá tính nhằm tránh sảy ra những va chạm về tính cách. Vì vậy trước khi chơi tôi thường cho trẻ đọc bài thơ: “Giờ chơi của bé”
4. Giờ chơi đến rồi Chờ bạn cùng chơi Bạn lấy đồ chơi Cô thấy cô mừng Tôi ra trước nhé Cô khen ngoan thế. Ngoài ra tôi còn dạy trẻ “Giao tiếp” bằng mắt và nở một nụ cười thân thiện, tự nhiên, dạy trẻ phải luôn luôn giữ lời hứa khiến cho buổi nói chuyện trở nên thật thoải mái, thật chân thành, than thiện, cởi mở cùng cô cùng bạn khi tham gia những hoạt động vui chơi. Muốn trẻ giao tiếp tốt, thì giáo viên cần tạo dựng một môi trường năng động, lành mạnh. Điều này có thể bắt đầu bằng việc giáo viên dành nhiều thời gian trò chuyện với trẻ hơn, trò chuyện với trẻ nhiều hơn để giúp các cháu phát triển ngôn ngữ, tư duy, tọa cơ hội cho các cháu được tiếp xúc với nhiều cô giáo, nhiều bạn bè trong trường, từ đó các cháu sẽ được học nhiều bài học bổ ích, tham gia các hoạt động trò chơi, câu đố hàng ngày, Khi đã có môi trường giao tiếp, trẻ sẽ cảm thấy vui vẻ, năng động, thích trò chuyện. Cô giáo cần quan tâm, để ý tới cảm xúc của trẻ nhiều hơn, nếu thấy trẻ có biểu hiện nhút nhát, ít nói, ngại giao tiếp thì cần động viên trẻ và dành thời gian để trò chuyện với trẻ nhiều hơn những trẻ đã mạnh dạn tự tin đồng thời cho trẻ được ngồi và hoạt động cùng nhóm trẻ mạnh dạn để học cách tự tin, năng động, khi trò chuyện với trẻ, cô giáo cũng nên chú ý tới cách diễn đạt. Ví dụ: Thường xuyên sử dụng từ “Dạ”, ạ”. Câu nói của cô giáo phải rõ ràng, tránh nói trống không và cần có kỹ năng giao tiếp tốt để ứng xử khéo léo với trẻ, cô giáo luôn là tấm gương sáng để trẻ học hỏi, noi theo bởi vì trẻ em thường bắt chước rất nhanh. Đồng thời cô giáo phải kịp thời tuyên dương, tán thường trẻ nhiều hơn khi trẻ trò chuyện với cô về một chủ đề nào đó trôi chảy rõ rang hơn mội khi hoặc khi trẻ mắc lỗi cần nhẹ nhàng, khéo léo chỉnh sửa lại. Cô giáo phải biết kích thích khả năng nói, tư duy, bày tỏ cảm xúc của trẻ, không phải đứa trẻ nào cũng thành thạo ngôn từ bé và sẵn sàng chia sẻ khi được hỏi. Do đó, cô giáo cần biết cách kích thích khả năng nói, tư duy, bày tỏ cảm xúc, quan điểm của trẻ. Cách đơn giản là trò chuyện với trẻ nhiều hơn, đặt các câu hỏi mở đối với trẻ để kích thích trẻ trả lời bằng câu dài hơn ví dụ: Con cảm thấy mẹ của con là người như thế nào? Hôm qua đi học về con đã làm giúp mẹ việc gì? Hoặc khi cho trẻ ăn cô có thể hỏi: Con thích ăn món gì nhất? Vì sao? Tạo cơ hội làm việc nhóm cho trẻ Làm việc theo nhóm rất quan trọng và không thể thiếu với trẻ, làm việc theo nhóm trẻ được giao lưu, tiếp xúc nhiều với bạn bè, trẻ sẽ cởi mở, hòa đồng khi giao tiếp với các bạn. Hơn nữa, khi hoạt động cùng nhau, trẻ còn có cơ hội phát triển ngôn ngữ để kết nối. Nhờ đó, các cháu còn biết thêm nhiều kỹ năng
5. khác như thuyết phục, đàm phán để cùng nhau tìm ra cách giải quyết, xử lý và trẻ sẽ năng động hơn, hiểu biết nhiều hơn. Bằng các trò chơi, câu chuyện, bài hát giáo viên giúp trẻ học cách cùng làm việc với bạn, đây là một công việc không nhỏ đối với trẻ lứa tuổi này. Khả năng hợp tác sẽ giúp trẻ biết cảm thông và cùng làm việc với các bạn. Ở kỹ năng này tôi sử dụng trò chơi để dạy trẻ: Ví dụ: Ở trò chơi đóng vai. Với góc chơi xây dựng trong chủ đề “Giao thông” trong khi xây dựng thì tất cả trẻ trong nhóm phải cùng nhau thảo luận, phân công công việc cho nhau và cùng làm công việc được giao cuối cùng trẻ hoàn thành công trình đã xây dựng. Đó là một cách hợp tác cùng làm việc Ví dụ: Trong góc chơi học tập. Mỗi trẻ sẽ được phân công theo nhóm để nhận nhiệm vụ: bạn nào đồ chữ, bạn nào xếp chữ bằng hột hạt, bạn nào học thẻ số, thẻ chữ .Từ đó trẻ sẽ học và làm việc cùng nhau theo nhóm và biết tuân thủ theo mệnh lệnh của nhóm trưởng. Với hoạt động này tôi thường xuyên tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi như: Cô giáo, bác sỹ, xây dựng doanh trại, xây dựng ngã tư đường phố Các trò chơi đóng kịch, Cây tre trăm đốt, hai anh em, quả bầu tiên Thông qua đó để giáo dục những kỹ năng sống cho trẻ, bởi trong các trò chơi xã hội này trẻ sẽ được hình thành và phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo. Khuyến khích trẻ tham gia kể chuyện, đọc thơ, ca dao, đồng dao Ngoài các giờ hoạt động chung làm quen với thơ, chuyện cô giáo cần tổ chức cho trẻ hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm ở góc hoạt động, giờ đón, trả trẻ, yêu cầu trẻ về nhà đọc thơ, kể chuyện cho ba mẹ nghe Qua các câu chuyện, bài thơ trẻ sẽ được đóng vai các nhân vật, được nói các lời đối thoại giữa các nhân vật, vẽ tranh minh họa nhân vật, những hoạt động này thường được các bé rất thích thú và hào hứng tham gia. Đây cũng là một trong những cách giúp xây dựng nền tảng đọc, viết cho trẻ, trẻ sẽ được trang bị hành trang thật tốt trước khi bước vào lớp 1. Tổ chức các trò chơi phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ. Ngoài những cách làm như trên, trò chơi vốn là môn yêu thích của trẻ lứa tuổi mầm non, thông qua hoạt động này, kỹ năng giao tiếp của trẻ cũng được hình thành và rèn luyện rất tốt. Ví dụ: Qua góc chơi “Bán hàng” thông qua trò chơi này ngoài việc trẻ hiểu được công việc của người bán hàng và mua hàng trẻ còn phải biết thưa gửi lễ phép. Giai đoạn đầu trẻ còn chưa mạnh dạn trong khi chơi, tôi nhập vai làm người bán hàng khi cháu mua hàng tôi chủ động hỏi trẻ “Bác ơi bác mua thứ gì nào? Trẻ nói mua rau - trả tiền nè, tôi phải sửa ngay cho trẻ. Khi mua hàng con phải hỏi bác ơi bao nhiêu tiền một mớ rau, bán cho tôi
6. một mớ ạ, nếu trẻ đã biết thưa gửi lễ phép tôi sẽ gắn cho trẻ một bông hoa vào áo và cuối ngày nhận xét trước lớp với hình thức này các cháu rất thích. Cách giao tiếp không chỉ quan trọng trong những năm trẻ đi học mà còn rất quan trọng đối với cuộc sống sau này của trẻ. Kỹ năng giao tiếp là một kỹ năng nền tảng để giúp trẻ nhận biết giá trị sống và hình thành kỹ năng sống. Vì thế cần quan tâm và giúp trẻ một cách tự nhiên từng bước một trong suốt chiều dài phát triển nhân cách của trẻ. 4. Kết quả đạt được. Qua quá trình giảng dạy và sau một năm tôi đã đi sâu và thực hiện nghiên cứu tài liệu, kinh nghiệm của bản thân, học hỏi, trao đổi cùng bạn bè đồng nghiệp, sự ủng hộ tích cực của các bậc cha mẹ, sự phối hợp chia sẽ giữa cô và trẻ thực hiện xuyên suốt các hoạt động trong quá trình chăm sóc và giáo dục các cháu tại lớp tôi đang giảng dạy đã giúp tôi đạt được một số kết quả và tiến hành biện pháp rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ 5 – 6 tuổi tôi đã tìm ra cách làm phù hợp để nâng cao việc rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ và điều đó đã đem lại những kết quả sau. + 40/40 trẻ đạt 100% trẻ đều có kỹ năng giao tiếp một cách mạnh dạn, tự tin. * Bảng kết quả so sánh có đối chứng. Trước khi thực Sauk hi thực hiện hiện Mức độ nội dung khảo sát Số trẻ/ Tỷ lệ Số trẻ/ Tỷ lệ Tổng số % Tổng số % 1.Kỹ năng giao tiếp, chào hỏi 21/40 52.5% 40/40 100 Trên đây là “Biện pháp rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ 5 - 6 tuổi ở lớp mẫu giáo Lớn tại trường mầm non Tân Thủy” của bản thân tôi, rất mong được sự đóng góp ý kiến của các cấp lãnh đạo, các bạn đồng nghiệp để tôi ngày càng thực hiện đề tài được tốt hơn. Xin chân thành cảm ơn! HIỆU TRƯỞNG NGƯỜI VIẾT Dương Thị Thúy Hà Lê Thị Thúy Hằng