SKKN Dạy học tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam trong chương trình Ngữ Văn 11 theo định hướng phát triển năng lực học sinh

Nội dung tóm tắt: SKKN Dạy học tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam trong chương trình Ngữ Văn 11 theo định hướng phát triển năng lực học sinh

1. 35 Chương 3. Kiểm chứng các giải pháp đã triển khai của sáng kiến 3.1. Thực nghiệm 3.1.1. Mục đích thực nghiệm Việc tổ chức thực nghiệm sáng kiến “Dạy học tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam trong chương trình Ngữ Văn 11 theo định hướng phát triển năng lực học sinh tại trường THPT Tiên Du số 1” nhằm kiểm chứng những kết luận trong tiến trình nghiên cứu lý luận. Đồng thời, tìm hiểu tính khả thi và bước đầu đánh giá mức độ hiệu quả của các giải pháp được đề xuất cũng như những hạn chế còn tồn tại của các giải pháp đó khi ứng dụng vào thực tiễn. Từ đó làm cơ sở hoàn thiện các giải pháp đề xuất để ứng dụng vào dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy học giờ đọc văn tại trường THPT Tiên Du số 1. 3.1.2. Đối tượng và địa bàn thực nghiệm - Đối tượng thực nghiệm: Lớp được lựa chọn thực nghiệm và đối chứng có số lượng học sinh tương đương nhau, mặt bằng về học lực tương đối đồng đều. - Địa bàn thực nghiệm Trường THPT Tiên Du số 1. 3.1.3. Nội dung và phương pháp thực nghiệm - Nội dung thực nghiệm sư phạm là đánh giá năng lực thông qua kết quả thực hiện các yêu cầu về “Dạy học tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam trong chương trình Ngữ Văn 11 theo định hướng phát triển năng lực học sinh” tại trường THPT Tiên Du số 1. - Phương pháp thực nghiệm + Xây dựng thiết kế lên lớp theo tinh thần ứng dụng những nghiên cứu lý luận. + Trao đổi thống nhất với giáo viên kế hoạch thực nghiệm. + Tổ chức dạy học song song hai loại giáo án thực nghiệm và đối chứng. + Tiến hành kiểm tra học sinh: sau khi học xong tác phẩm thực nghiệm, đưa ra các câu hỏi kiểm tra kiến thức giống nhau cho cả lớp thực nghiệm và đối chứng. + Tiến hành phân tích và đánh giá kết quả thực nghiệm và đối chứng để rút ra những kết luận về thực nghiệm.
2. 36 3.1.4. Quy trình tiến hành thực nghiệm Quy trình tiến hành thực nghiệm được thực hiện lần lượt theo các bước sau: - Bước 1: Xây dựng phiếu và kiểm tra kiến thức thông qua định hướng phát triển năng lực học sinh. - Bước 2: Xây dựng thiết kế giáo án thực nghiệm và thống nhất với giáo viên kế hoạch thực nghiệm. - Bước 3: Kiểm tra và đánh giá mức độ tiếp nhận của học sinh (cả lớp thực nghiệm và lớp đối chứng). - Bước 4: Xử lý và đánh giá kết quả thực nghiệm để rút ra những kết luận bước đầu về thực nghiệm. Tôi tiến hành tổ chức dạy học thực nghiệm ở lớp 11A13, 11A14 nội dung bài học theo sách giáo khoa, theo phân phối chương trình và theo tài liệu chuẩn kiến thức, kĩ năng của Bộ Giáo dục và Đào tạo. 3.2. Đánh giá kết quả thực nghiệm Qua thực tế quá trình dạy học tôi thấy rằng việc “Dạy học tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam trong chương trình Ngữ Văn 11 theo định hướng phát triển năng lực học sinh” là việc làm rất cần thiết. Điều đó đòi hỏi người giáo viên bộ môn không chỉ nắm chắc môn mình dạy mà còn phải không ngừng sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để tổ chức, hướng dẫn các em giải quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra trong môn học một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất. Là giáo viên nhận thức được tầm quan trọng và ý nghĩa của hoạt động này nên tôi đã thực hiện thử nghiệm đối với lớp 11A13 trong năm học 2021-2022. Việc kết hợp các phương pháp khác nhau sẽ phát huy được các năng lực tự học của học sinh vào môn Ngữ văn rất quan trọng, giúp cho bài làm văn bao quát, đầy đủ ý hơn. Từ đó giúp học sinh hình thành các năng lực tự học. Như vậy, việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh giúp cho học sinh chủ động, tích cực, sáng tạo, giáo dục thêm những hiểu biết về hoàn cảnh lịch sử xã hội, bồi dưỡng lòng tự hào và yêu quê hương đất nước mình hơn, đồng thời giúp học sinh ý thức hơn việc học phải đi đôi với hành, rèn
3. 37 luyện các kĩ năng giải quyết tình huống trong cuộc sống và ứng dụng vào thực tế đời sống. Bảng điều tra mức độ hứng thú học tập của học sinh lớp đối chứng và lớp thực nghiệm: Lớp đối chứng (bảng 1) Húng thú học tập Không hứng thú học tâp Lớp Sĩ số Số lượng % Số lượng % 11A14 41 16 40 25 60 Lớp thực nghiệm ( bảng 2) Húng thú học tập Không hứng thú học tâp Lớp Sĩ số Số lượng % Số lượng % 11a13 42 36 86 6 14 Bảng kết quả kiểm tra kiểm tra 15 phút sau khi “Dạy học tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam trong chương trình Ngữ Văn lớp 11 theo định hướng phát triển năng lực học sinh” ở lớp đối chứng và lớp thực nghiệm: Lớp đối chứng ( bảng 1) Lớp Tổng số Giỏi Khá Trung bình Yếu, kém HS SL % SL % SL % SL % 11a14 41 3 7,3 18 43,9 18 43,9 2 4,9 Lớp thực nghiệm ( bảng 2) Lớp Tổng số Giỏi Khá Trung bình Yếu, kém HS SL % SL % SL % SL % 11A13 42 7 16,7 22 52,4 13 30,9 0 0 Kết quả thực nghiệm như đã trình bày trong bảng cho thấy tỷ lệ học sinh hứng thú học tập của lớp thực nghiệm là cao hơn lớp đối chứng. Cụ thể, lớp thực nghiệm có học sinh đạt kết quả kiểm tra loại giỏi 16,7% loại khá 52,4% cao hơn lớp đối chứng. Ngược lại, học sinh bị điểm yếu, kém ở lớp thực nghiệm là 0% còn lớp đối chứng là 4,9%. Tuy nhiên, như đã nói ở trên,
4. 38 mục đích thực nghiệm của tôi không phải là chỉ qua một vài tiết dạy để khẳng định ưu thế tuyệt đối của các biện pháp đề ra mà chỉ nhằm bước đầu đánh giá hiệu quả, rút kinh nghiệm để hoàn thiện hơn việc ứng dụng một số phương pháp “Dạy học tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam trong chương trình Ngữ Văn lớp 11 theo định hướng phát triển năng lực học sinh”.
5. 39 Phần 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Vận dụng phương pháp “Dạy học tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam trong chương trình Ngữ Văn lớp 11 theo định hướng phát triển năng lực học sinh” là cách thức để khắc phục, hạn chế lối dạy học truyền thống theo kiểu đọc chép nhằm nâng cao năng lực sử dụng những kiến thức và kĩ năng mà học sinh lĩnh hội được, bảo đảm cho mỗi học sinh khả năng huy động có hiệu quả những kiến thức và kĩ năng của mình để giải quyết những tình huống có ý nghĩa, cũng có khi là một tình huống khó khăn, bất ngờ, một tình huống chưa từng gặp. Mặt khác, tránh được những nội dung, kiến thức và kĩ năng trùng lặp, đồng thời phát huy được tính chủ động, tích cực và sáng tạo của học sinh. Qua các tiết dạy thực nghiệm, tôi nhận thấy việc sử dụng kết hợp một số phương pháp “Dạy học tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam trong chương trình Ngữ Văn lớp 11 theo định hướng phát triển năng lực học sinh ” đã thực sự giúp học sinh mạnh dạn phát hiện vấn đề và có những tưởng tượng phong phú độc đáo, tạo được một không khí học tập sôi nổi, khơi gợi được hứng thú cho học sinh. Nhiều học sinh đã bám sát văn bản để lấy đó làm căn cứ “xuất phát điểm” và kiểm chứng cho đọc hiểu văn bản hiện đại. Như vậy, việc đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi giáo viên phải chọn lựa một cách linh hoạt các phương pháp chung và phương pháp đặc thù của môn học để giảng dạy. Tuy nhiên dù sử dụng bất kỳ phương pháp nào cũng phải đảm bảo được nguyên tắc “học sinh tự mình hoàn thành nhiệm vụ nhận thức với sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên”. Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của học sinh, hình thành và phát triển năng lực tự học trên cơ sở đó trau dồi các phẩm chất linh hoạt, độc lập, sáng tạo tư duy của học sinh. Học sinh phải nắm được các đặc trưng cơ bản của truyện hiện đại Việt Nam và biết cách đọc hiểu các văn bản khác cùng thể loại. Mong rằng với sáng kiến này, tôi nhận được sự góp ý bổ sung của các đồng nghiệp để tôi có thể hoàn thiện tốt hơn kết quả nghiên cứu của mình. Tôi xin trân trọng cảm ơn.
6. 40 2. Kiến nghị Để xây dựng bài giảng theo định hướng phát triển năng lực học sinh, giáo viên cần chú ý sử dụng những phương pháp phù hợp với từng bài, từng đối tượng học sinh. Trong quá trình dạy, giáo viên cần lựa chọn kiến thức phù hợp, vừa đủ. Chọn lọc những kiến thức thật cần thiết để tích hợp nhằm giúp học sinh lấy đó làm phương tiện khám phá, lĩnh hội kiến thức mới trong bài. Phù hợp trình độ nhận thức, tâm sinh lí của học sinh; giáo viên tránh biến giờ học thành phô diễn sự uyên bác của mình. Không vì bài học dài, lượng kiến thức lớn mà giáo viên yêu cầu quá tải cho học sinh, giáo viên nên lựa chọn kiến thức cơ bản học sinh cần đạt trong chính tiết học đó. Chọn phương pháp dạy học: giáo viên yêu cầu học sinh thu thập, tìm hiểu bài học ở nhà, đưa ra phiếu học tập, học nhóm Để có một bài dạy theo hướng phát triển năng lực cho học sinh, giáo viên cần chuẩn bị sâu sắc về mặt nội dung, kiến thức, câu hỏi, phương pháp đa dạng để chủ động trong cách đánh giá và phát huy năng lực của học sinh. Vẫn đảm bảo quan điểm giáo dục hiện nay “lấy học sinh làm trung tâm”, tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh trong mọi mặt, mọi khâu của quá trình dạy học. Do vậy, khi giảng bài giáo viên không chỉ chú trọng nội dung kiến thức phương pháp mà cần thiết xây dựng một hệ thống việc làm, thao tác tương tác, dẫn dắt học sinh từng bước thực hiện chiếm lĩnh đối tượng học tập nội dung môn học; đồng thời hình thành và phát triển năng lực học sinh, tránh áp đặt. Tiên Du, ngày 30 tháng 01 năm 2023 Người viết Nguyễn Thị Thu Hiền
7. 41 TÀI LIỆUTHAM KHẢO 1. Sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập 1, Nhà xuất bản Giáo dục năm 2009. 2. Sách giáo viên Ngữ văn 11 tập 1, Nhà xuất bản Giáo dục năm 2009. 3. Phân tích tác phẩm Ngữ văn 11, Nhà xuất bản Giáo dục, Trần Nho Thìn (chủ biên), Lê Nguyên Cẩn, Nguyễn Kim Phong, Nguyễn Văn Phượng. 4. Bồi dưỡng Ngữ văn 11, Nhà xuất bản Đại học Quốc Gia Hà Nội, Đỗ Kim Hảo, Trần Hà Nam. 5. Kiến thức cơ bản Ngữ văn 11, Nhà xuất bản Đà Nẵng, Thái Quang Vinh, Lê Lương Tâm, Thái Thúy Vân.
8. 42 Xác nhận, đánh giá, xếp loại của Hội đồng khoa học cấp trường . Xác nhận, đánh giá, xếp loại của Hội đồng khoa học cấp trên