SKKN Hướng dẫn học sinh khai thác những tri thức khoa học, văn hóa, nghệ thuật trong tác phẩm của Nguyễn Tuân cho học sinh THPT

Nội dung tóm tắt: SKKN Hướng dẫn học sinh khai thác những tri thức khoa học, văn hóa, nghệ thuật trong tác phẩm của Nguyễn Tuân cho học sinh THPT

1. + Chỉ ngày mai ông Huấn phải vào kinh chịu án tử hình, như “ngôi sao hôm muốn từ biệt vũ trụ”. Vậy mà đêm hôm nay ông Huấn vẫn sáng tạo cái đẹp -> người nghệ sĩ phải phô tài trong cảnh ngộ oái oăm khi mà ngày mai bị xử trảm. Đây là trường hợp phi thường hiếm có. + Ông HC “cổ đeo gông, chân vướng xiềng” mà vẫn “dậm tô nét chữ” -> người nghệ sĩ vẫn giữ một tâm thế thật thanh thản, tư thế đường hoàng, đĩnh đạc sáng tạo cái đẹp. Người tù như làm chủ nhà ngục. -Vẻ đẹp thiên lương của HC: Sau khi viết chữ xong, ông HC đã khuyên viên quản ngục: “Tôi khuyên thầy quản cái đời lương thiện đi” -> Đó là quan niệm sâu sắc của HC: gắn tính cách với hoàn cảnh, gắn thiên lương với môi trường, không thể để cái tâm trong sáng nơi bóng tối, không thể để cái đẹp sống chung với cái ác. =>Với nghệ thuật tương phản, đối lập và bút pháp lí tưởng hóa, NT đã làm nổi bật vẻ đẹp của HC tỏa sáng nơi nhà ngục tối tăm. Con chữ của HC đã trở thành biểu tượng của cái đẹp, cái đẹp khiến người ta phải cúi đầu ngưỡng mộ. * Vẻ đẹp của viên quản ngục trong cảnh cho chữ: Nhà văn không nhìn viên quản ngục như một viên quan coi tù mà nhìn ông như một người 0,75 nghệ sĩ biết trân trọng và yêu cái đẹp. - Vẻ đẹp của con người say mê cái đẹp lạ thường: “Quản ngục khúm núm cất những đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ” -> Đó là sự biểu lộ sự xúc động trước giờ phút sinh thành ra cái đẹp. - Vẻ đẹp nhân cách, thiên lương của VQN: Trước lời khuyên của HC, VQN đã vái người tù một vái, chắp tay nói một câu mà dòng nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào: “Kẻ mê muội này xin bái lĩnh”. Thái độ hành động này của quản ngục đã làm ông trở nên sang trọng. Cái vái của quản ngục gợi ta nhớ đến vế đối nổi tiếng của CBQ “Nhất sinh đê thủ bái mai hoa” (Một đời chỉ cúi đầu vái hoa mai), “hoa mai” là cái đẹp. Quản ngục cũng có hành động “bái mai hoa” sang trọng như 66
2. thế. Đây là một cái vái đầy văn hóa vì chỉ có văn hóa mới biết sợ hãi và kính trọng cái đẹp thay vì sự đố kị của những kẻ tiểu nhân tầm thường. =>Viên quản ngục với tâm hồn thuần khiết, có tấm lòng biệt nhỡn liên tài, sự say mê cái đẹp đã trở thành ánh sáng cao quý giữa nơi ngục tù tăm tối. Được xây dựng bằng bút pháp lãng mạn, đặt trong sự đối lập gay gắt giữa hoàn cảnh sống, vị trí xã hội với nhân cách cao đẹp, viên quản ngục còn là phép đòn bẩy làm nổi bật nhân vật HC. * Cảnh cho chữ là “cảnh tượng xưa nay chưa từng có”, là cuộc tương 0,75 ngộ của những tấm lòng. Những tấm lòng yêu quí cái đẹp, cái thiện, cái tài; những tâm hồn đồng cảm, đồng điệu của các nhân vật HC và viên quản ngục. 3. Thông điệp nghệ thuật mà NT gửi gắm: - Cái đẹp phải gắn liền với cái thiện, thiên lương. 0,75 - Chỉ dành cái đẹp cho những tấm lòng trong sáng, biết kính trọng nó, không thể đặt cái đẹp ở nơi bóng tối và cái ác ngự trị. - Cái đẹp là cái chiến thắng, cái bất khả chiến bại, nó chứa đầy uy quyền làm đảo lộn trật tự xã hội thông thường và cái đẹp cũng đưa con người xích lại gần nhau hơn. d. Sáng tạo 0,25 Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận. e. Chính tả, dùng từ, đặt câu 0,25 Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu.( Sai từ 3 lỗi trở lên sẽ không tính điểm này) Phụ lục 4. Bài tập sáng tạo của HS 67
3. Cảnh Huấn Cao cho chữ viên quản ngục trong cảm nhận của em Trần Thanh Thúy lớp 11A4 68
4. Cảnh đá bờ sông Đà trong tưởng tượng của em Nguyễn Minh Hạnh lớp 12A4 69
5. Thác nước sông Đà trong tưởng tượng của em Nguyễn Minh Hạnh lớp 12A4 70
6. Hút nước sông Đà trong tưởng tượng của em Trần Thu Hoài lớp 12A4 71
7. Cảnh sông Đà nhìn từ trên cao trong tưởng tượng của em Trần Thu Hoài lớp 12A4 72
8. Cảnh người lái đò trên sông Đà trong tưởng tượng của em Nguyễn Minh Hạnh lớp 12A4 73
9. Phụ lục 5. Kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm TRƯỜNG THPT TRẦN HƯNG ĐẠO CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TỔ: Ngữ văn Độc lập – Tự do – Hạnh phúc Số:01/KH – NV Nam Định, ngày tháng năm KẾ HOẠCH Tổ chức hoạt động trải nghiệm năm học 2018 – 2019 I.Căn cứ xây dựng kế hoạch - Công văn 1174/SGDĐT-GDTrH về việc Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ Giáo dục trung học năm học 2018-2019; - Công văn số 144/SGDĐT-GDTrH ngày 16/2/2017 của Sở GDĐT về thực hiện nội dung Giáo dục địa phương tỉnh Nam Định năm học 2016-2017; - Căn cứ báo cáo số 72/BC-THPT-THĐ ngày 27/9/2018 của trường THPT Trần Hưng Đạo; - Căn cứ vào phương hướng nhiệm vụ năm học 2018 – 2019 và sự chỉ đạo của Chi bộ Đảng, Ban Giám hiệu trường THPT Trần Hưng Đạo; II. Tên hoạt động: THAM QUAN DÃ NGOẠI (dự kiến) Mục tiêu 1. Mục tiêu năng lực - Thông qua các hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho học sinh: kĩ năng tổ chức, kĩ năng nhận thức, kĩ năng xác định giá trị, kĩ năng tìm kiếm sự hỗ trợ, kĩ năng thể hiện sự tự tin, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng lắng nghe tích cực, kĩ năng hợp tác, để nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. 2. Mục tiêu phẩm chất - Giúp học sinh thêm tự hào về quê hương đất nước, tự hào về truyền thống văn hoá của con người Việt Nam. Từ đó góp phần bồi dưỡng tình yêu đất nước, niềm tự hào dân tộc của các em. II. Đối tượng tham gia - Giáo viên chủ nhiệm lớp - Phụ huynh học sinh lớp - Học sinh lớp Người tổ chức 74
10. - Giáo viên chủ nhiệm lớp - Phụ huynh học sinh lớp Thời gian tổ chức III. Địa điểm, phương tiện đi lại - Địa điểm: - Phương tiện: Kế hoạch cụ thể Nội Kết qủa Phương Phân Tên hoạt dung Hình thức Thời gian dự tiện hỗ công động hoạt tổ chức dự kiến kiến/Yêu trợ nhiệm vụ động cầu Hoạt động Tập trung GVCN, Danh sách Cán bộ lớp Thời gian Học sinh 1 học sinh PHHS lớp điểm danh tập trung có mặt đầy điểm danh theo tổ đủ, đúng giờ Ô tô Lái xe Thời Cả đoàn có Hoạt động Di chuyển gian 2 đến địa điểm đến địa mặt tại địa điểm điểm Trải nghiệm Hoạt động Tham quan Chia thành Thời gian Học sinh 3 tại địa các nhóm, tổ chức có mặt đầy điểm tổ đi tham hoạt động đủ, đúng quan giờ Theo sự Hoạt động Ăn trưa và Ăn tại nhà Cán bộ lớp Thời gian Học sinh chỉ đạo, 4 nghỉ trưa hàng hoặc chuẩnbị, tập trung hào hứng, tự do hướng dẫn sắpxếp HS vui vẻ, của GVCN chỗ ngồi đoàn kết và PHHS Hoạt động Trải nghiệm Thi theo Dây kéo, - Tổ 1: Thời gian Học sinh bị biết được 5 các trò chơi nhóm bao tải, chuẩn tổ chức dân gian: khăn bịt dây kéo hoạt động kĩnăng kéo co, nhảy mắt, đồ hợp lực để tạo sức 75
11. bao bố, bịt chơi bằng - Tổ 2: mạnh tập mắt tìm đồ nhựa chuẩnbị thể, cách bao tải giữ thăng - Tổ 3: bằng, cách chuẩn bị bật nhảy, khănbịt mắt - Tổ 4: chuẩnbị đồ chơi Ô tô Lái xe Hoạt động Học sinh lên GVCN, Thời gian Học sinh 6 xe ra về PHHS ra về về an toàn điểm danh PHÊ DUYỆT CỦA HIỆU TRƯỞNG NGƯỜI LẬP KẾ HOẠCH Trần Thị Thanh Vân 76
12. CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN Kính gửi: - Ban Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Nam Định - Hội đồng thẩm định và đánh giá sáng kiến kinh nghiệm Sở GD&ĐT Tôi là: Tỷ lệ (%) đóng Trình độ Số ngày tháng Chức góp vào việc Họ và tên Nơi công tác chuyên TT năm sinh danh tạo ra sáng môn kiến Trường Giáo Cử nhân 1 Trần Thị Thanh Vân 19/04/1977 THPT Trần 100% viên Ngữ văn Hưng Đạo - Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: Hướng dẫn học sinh khai thác những tri thức khoa học, văn hóa, nghệ thuật trong tác phẩm của Nguyễn Tuân cho học sinh THPT - Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Công tác dạy học Ngữ văn trong nhà trường phổ thông - Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: 2/11/2018 - Mô tả bản chất của sáng kiến: Trong quá trình dạy tác phẩm của nhà văn Nguyễn Tuân, việc hướng dẫn cho HS khai thác các tri thức khoa học, văn hóa, nghệ thuật là rất cần thiết. Bởi phong cách nổi bật của Nguyễn Tuân là tài hoa, uyên bác. Mỗi trang văn của ông đều thể hiện sự hiểu biết uyên thâm về nhiều lĩnh vực khác nhau như: lịch sử, địa lí, văn hóa, điện ảnh, quân sự, Làm thế nào để học sinh nhận biết được những tri thức ấy trong từng tác phẩm của Nguyễn Tuân là điều trăn trở của giáo viên tham gia giảng dạy? Sáng kiến kinh nghiệm đã hệ thống và phân loại từng loại tri thức, đề xuất các phương pháp, hình thức dạy học giúp cho HS phát triển các kĩ năng như: kĩ năng cảm thụ văn học, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng lắng nghe và biểu đạt ý kiến, kĩ năng trình bày suy nghĩ ý tưởng, kĩ năng viết bài, kĩ năng hợp tác, làm việc nhóm, kĩ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề Đề xuất bài tập và hướng giải quyết cho những bài tập làm văn để giúp học sinh vừa có tư duy sáng tỏ vừa có kĩ năng làm bài tốt. Đồng thời, tổ chức các hoạt động trải nghiệm để HS được củng cố, khắc sâu nội dung, ý nghĩa của tác phẩm; hiểu biết về không gian văn hóa được gợi ra trong tác phẩm, tình hình chính trị xã hội, đặc điểm cuộc sống, con người của địa phương; bồi đắp tình yêu với đất nước, với văn chương nghệ thuật. - Những thông tin cần được bảo mật nếu có: không - Những điều kiện cân thiết để áp dụng sáng kiến: Giáo viên nhiệt tình và sáng tạo trong quá trình giảng dạy; Giáo viên tích cực đổi mới nhận thức và phương pháp giảng dạy. Học 78
13. sinh tích cực thay đổi cách học; Sự hỗ trợ của các phương tiện giảng dạy hiện đại; Sự thay đổi trong kiểm tra đánh giá. - Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả: + Kĩ năng làm bài của học sinh được cải thiện + Tăng thêm hứng thú với môn học + Kết quả học tập được cải thiện theo hướng tích cực. - Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu, kể cả áp dụng thử (nếu có) Danh sách những người tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng lần đầu (nếu có): Trình độ Nội dung Số ngày tháng Nơi công Họ và tên Chức danh chuyên công việc TT năm sinh tác môn hỗ trợ 1 2 3 Tôi xin cam đoan mọi thông tin trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. Nam Định, ngày 30 tháng 5 năm 2019 Người nộp đơn Trần Thị Thanh Vân 79