SKKN Thiết kế kế hoạch bài dạy “Hồn Trương Ba – da hàng thịt” của Lưu Quang Vũ theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh

Nội dung tóm tắt: SKKN Thiết kế kế hoạch bài dạy “Hồn Trương Ba – da hàng thịt” của Lưu Quang Vũ theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh

1. - Học sinh cả lớp xem một đoạn trong vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt.” - Một học sinh trong vai phóng viên, và 4 học sinh có khả năng giao tiếp tốt lên bàn tọa đàm MC(Huyền): Thưa các bạn, chúng ta vừa thưởng thức một đoạn trong vở kịch giả tưởng của Kịch gia Lưu Quang Vũ. Tuy là một đoạn đối thoại mang tính chất giả tưởng nhưng chứa đựng nhiều mâu thuẫn xung đột rất gay gắt. Xin được hỏi bạn A, + Theo bạn, bi kịch của Trương Ba trong đoạn kịch này là gì? Bạn An: - Đó là bi kịch không được là mình toàn vẹn của Trương Ba. MC(Huyền): Rất chính xác, cảm ơn bạn. Mình có câu hỏi dành cho bạn B, + Bạn cảm thấy thế nào trước bi kịch của Trương Ba? Bạn Trang: Đó là bi kịch dai dẳng, và bế tắc> Trương Ba rất đáng thương. Bi kịch đó không ai giúp cho Trương Ba được. MC(Huyền): Cảm ơn bạn, quả thực đó là một mối mâu thuẫn xung đột rất gay gắt giữa hồn và xác. Tôi cho rằng những mâu thuẫn này không chỉ xảy ra trong vở kịch của Lưu Quang Vũ mà còn tồn tại ngay trong đời thực. Mình muốn hỏi bạn C + Bạn có thực sự được sống là chính mình không? Tại sao? Bạn Tú: Tôi chưa được sống là chính mình vì không phải lúc nào tôi cũng được làm những gì tôi muốn. MC(Huyền): Hỏi thêm ý kiến các bạn khác: Bạn cảm thấy không được là mình toàn vẹn khi nào? Bạn An, Trang, Tú: - Khi mua sắm, không được mua những thứ mình thích - Thực hiện ước mơ không theo sự kì vọng của bố mẹ. - Trong môi trường xã hội, phải nương theo dư luận MC(Huyền): Xin được hỏi các bạn khán giả, có ai có ý kiến phát biểu: Làm thế nào để có thể là mình toàn vẹn nhất không ạ? Khán giả trả lời MC(Huyền): kết luận: Xin cảm ơn ý kiến chân thành của các bạn. Quả thật chúng ta sẽ rất buồn nếu không được sống là chính mình, nhất là việc sống nhờ vào thân xác, của cải của người khác. Tuy nhiên, tôn trọng bản thân và tuân thủ theo pháp luật, lắng nghe xung quanh sẽ khiến ta có cuộc sống tốt đẹp hơn. Xin cảm ơn các bạn đã tham gia buổi trò truyện môm nay. Xin chào và hẹn gặp lại các bạn. Thời gian tọa đàm: 7-10 phút. Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ - Học sinh tham gia phỏng vấn cần tự tin, cởi mở - Học sinh ngồi thành bàn tròn trên bục giảng tạo không gian trò chuyện ấm 28
2. cúng. - Các học sinh khác lắng nghe và có thể tham gia hỏi MC(Huyền). Bước 4. Đánh giá, nhận xét - Giáo viên nhận xét chất lượng chương trình. Khích lệ học sinh và giao bài về nhà DẶN DÒ: - Các em tiếp tục tìm hiểu các màn đối thoại tiếp theo - Xem vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” trên kênh you tobe. RÚT KINH NGHIỆM: Người soạn Nguyễn Thị Vân Nguyễn Thị Hoài Thanh III.KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP 1. Sử dụng Bảng Rubric để kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. 1.1.Bảng Rubric dùng trong KTĐG Mức độ Mức 1 Mức 2 Mức 3 Mức 4 Mức 5      Tiêu chí Em có hiểu . . bài không Các hoạt . . . độnghọc tập có thú vị không? Em mong . . . . . 29
3. muốn có những tiết học như vậy. 1.2.Kết quả khảo sát * Lớp 12D ( Sĩ số 41) Mức độ Mức 1 Mức 2 Mức 3 Mức 4 Mức 5 Tiêu chí      Em có hiểu bài không 1 6 25 9 Các hoạt động học . tập có thú vị không? 2 21 18 Em mong muốn có những tiết học như 2 27 12 vậy. * Lớp 12C ( Sĩ số 44) Mức độ Mức 1 Mức 2 Mức 3 Mức 4 Mức 5 Tiêu chí      Em có hiểu bài không . 0 7 25 12 Các hoạt động học . tập có thú vị không? 2 20 22 Em mong muốn có những tiết học như . 2 26 16 vậy. 30
4. 2. Phiếu khảo sát mức độ hiểu bài 2.1. Phiếu khảo sát PHIẾU KHẢO SÁT MỨC ĐỘ HIỂU BÀI 1. Hồn Trương Ba – Da hàng thịt đã rơi vào những bi kịch nào? 2. Nêu các thông điệp rút ra từ đoạn trích: 2.2.Hướng dẫn chấm Câu 1.Hồn Trương Ba – Da hàng thịt đã rơi vào những bi kịch nào? .Đáp án: + Bi kịch sống không được là mình toàn vẹn, bên trong một đằng bên ngoài một nẻo (02,5đ). + Bi kịch bị người thân xa lánh, chối bỏ. (2,5đ) Câu 2. Nêu các thông điệp rút ra từ đoạn trích: .Đáp án: - Cần phải biết đấu tranh chống lại những thói hư tật xấu của bản thân mình và ngoài xã hội (2,0đ). - Phải luôn có ý thức giữ gìn nhân cách, phẩm giá của mình, không để hoàn cảnh xấu tác động(2,0đ). - Hãy sống bao dung, nhân ái, biết hi sinh vì người khác(1,0đ). 2.3.Kết quả khảo sát : Lớp Sĩ số Điểm dưới Điểm 5 - Điểm từ 8 trở 5 7 lên 12D 41 0 17 24 (Lớp thực nghiệm) 31
5. 12C 44 0 12 32 (Lớp thực nghiệm) 12G 35 4 22 9 (Lớp không thực nghiệm) 12B 42 2 29 11 (Lớp không thực nghiệm) * IV. TÍNH HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI Sáng kiến đã được áp dụng trong phạm vi nhà trường, tiến tới áp dụng trong phạm vi liên trường. Bước đầu chúng tôi nhận thấy những hiệu quả nhất định như: - Hứng thú học văn của học sinh được cải thiện rõ rệt - Năng lực giao tiếp và sự tự tin khẳng định mình của học sinh được khẳng định. - Học sinh có ý thức tự học, tự tìm tòi kiến thức liên quan đến bài học nhiều hơn. - Giáo viên có tinh thần sáng tạo và nhiệt huyết hơn trong các tiết học khác. PHẦN III. KẾT LUẬN 1. Nhận định nội dung. Việc thiết kế kế hoạch bài dạy theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh đã trở thành việc làm thường xuyên. Hơn nữa, đây còn là một nhiệm vụ đồi hỏi sự sáng tạo và linh hoạt của người giáo viên thời đại đổi mới. Một bài học tuy được thiết kế rất công phu, tỉ mỉ nhưng không phải có thể sử dụng cho bất kì đối tượng nào, thời điểm nào. Người giáo viên cần có năng lực phân tích đặc điểm học sinh và biến hóa linh hoạt kế hoạch cho phù hợp và đạt hiệu quả phát triển năng lực phẩm chất người học ở mức cao nhất! Nhận thấy tính chất linh hoạt của hoạt động dạy và học, chúng tôi đã cố gắng thiết kế kế hoạch bài dạy vừa đảm bảo mục tiêu giáo dục, vừa tạo hứng thú cho người dạy và người học. Kế hoạch bài dạy Hồn Trương Ba da hàng thịt đã vận 32
6. dụng nhiều kĩ thuật dạy học, phương pháp dạy học đổi mới như: kĩ thuật trình bày một phút, kĩ thuật thảo luận nhóm, phương pháp dự án, phương pháp trạm Trong quá trình giảng dạy, tùy vào đặc điểm học sinh của mỗi lớp học, người giáo viên có thể thay đổi phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động học cho phù hợp và hiệu quả. Thiết nghĩ, sáng kiến nhỏ này cũng góp phần làm phong phú hơn cho kho kế hoạch bài dạy đổi mới của đồng nghiệp, giúp bản thân và đồng nghiệp mở ra những hướng đi mới sáng tạo cho các tiết học tương tự 2. Điều kiện áp dụng dề tài 2.1. Đối với giáo viên Để áp dụng và nhân rộng sáng kiến, giáo viên giảng dạy cần trang bị kĩ năng sử dụng các thiết bị công nghệ, khả năng xử lí tình huống linh hoạt trong tiết dạy. Giáo viên đứng lớp phải là người tâm huyết, không ngại khó, không ngại vất vả, sẵn sàng đầu tư thời gian cho bài dạy hiệu quả, theo dõi sự thái độ học tập, tiến bộ của học sinh, kịp thời phát hiện và bồi dưỡng những năng lực nổi trội, động viên khích lệ phát triển những năng lực, phẩm chất còn hạn chế. 2.2.Về phía học sinh Sáng kiến sẽ có hiệu quả tối ưu với những học sinh có khả năng nhận thức tốt và những lớp học có những học sinh ham hoạt động. Đối với lớp học trầm hơn, giáo viên có thể thao đổi câu hỏi để giảm độ khó, thời gian có thể kéo dài hơn. Thực hiện bài học này, học sinh cũng phải được trang bị những phương tiện, thiết bị học tập như điện thoại thông mình, hoặc máy tính kết nối mạng. 3. Những đề xuất – kiến nghị Để kế hoạch bài dạy “ Hồn Trương Ba, da hàng thịt” nói riêng, những kế hoạch bài dạy phát huy năng lực, phẩm chất của học sinh nói chung được thực hiện hiệu quả, chúng tôi mong muốn các lớp học (hoặc các phòng học chức năng riêng) được trang bị đầy đủ máy chiếu (TiVi), máy tính, hệ thống âm thanh hỗ trợ hoạt động dạy và học. Nhà trường có thể tạo điều kiện hỗ trợ kinh phí để xây dựng sáng kiến thành chuyên đề dạy học với phạm vi rộng hơn như cả khối 12 hoặc phạm vi cấp cụm trường hoặc cấp Tỉnh. 4. Lời kết 33
7. Trên đây là phần trình bày kinh nghiệm thiết kế bài dạy nhằm phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh THPT của chúng tôi qua một bài học “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” (Lưu Quang Vũ). Sáng kiến được nghiên cứu và áp dụng thực tế trong một thời gian ngắn và phạm vi còn hạn chế nên chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót và đôi chỗ chưa phù hợp, kính mong sự góp ý chân thành từ đồng nghiệp để chúng tôi được học hỏi và mở mang thêm. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn. PHỤ LỤC Phụ lục 1. HÌNH ẢNH CÁC SẢN PHẨM CỦA HỌC SINH 34
8. Sản phẩm báo cáo của nhóm 1 – lớp 12C Sản phẩm báo cáo của nhóm 2 – lớp 12C Phụ lục 2. HÌNH ẢNH CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC 35
9. Hình ảnh cô Vân hướng dẫn tìm hiểu tác phẩm Hình ảnh cô Thanh đang hướng dẫn các nhóm tìm hiểu các màn đối thoại 36
10. Hình ảnh cô Vân đang hỗ trợ nhóm 3 – lớp 12C Hình ảnh cô Thanh đang hỗ trợ các nhóm – lớp 12D 37
11. Nhóm 4 – lớp 12D đang thực hiện cuộc phỏng vấn nhanh Hình ảnh hoạt nhóm, nhóm 1 – lớp 12C 38
12. Hình ảnh học sinh lớp 12C đang thuyết minh về Lưu Quang Vũ Mô hình các trạm học tập 39
13. TÀI LIỆU THAM KHẢO TT TÊN TÀI LIỆU 1 NGƯT.TS. Phạm Văn Khanh, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Tâm lý – Giáo dục Việt Nam (hcmute.edu.vn/cuoc-song/day-hoc-phat-trien-pham-chat- nang-luc-hoc-sinh) 2 “Làm thế nào để thiết kế bài dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh” (Sách của Nguyễn Hùng Chính – NXB Đại học sư phạm. 2015) 3 Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 (Bộ Giáo dục và Đào Tạo) 4 Sách giáo khoa Ngữ văn 12, Tập 2, NXB Giáo dục. 5 “Dạy học phát triển năng lực: Tích cực hóa hoạt động của học sinh” (Bộ Giáo dục và đào tạo - 40