SKKN Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ 5 - 6 tuổi

Nội dung tóm tắt: SKKN Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ 5 - 6 tuổi

1. 1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài, sáng kiến, giải pháp: Trẻ em không chỉ cần được chăm sóc sức khỏe, được học tập mà quan trọng nhất trẻ cần được thỏa mãn nhu cầu vui chơi. Xuất phát từ vai trò quan trọng của hoạt động vui chơi đối với trẻ em và nhu cầu hưởng thụ hoạt động này, tôi nhận thấy việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết và rất có ý nghĩa. Trò chơi dân gian là những trò chơi được sáng tạo, lưu truyền tự nhiên, rộng rãi từ thế hệ này sang thế hệ khác, mang đậm bản sắc văn hóa dân gian. Nó được kết thành từ quá trình lao động và sinh hoạt, trong đó nó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui sống của bao thế hệ người Việt xưa. Đặc biệt đối với trẻ em, trò chơi dân gian với những chức năng đặc biệt của nó đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị và bổ ích, đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền được chia sẻ niềm vui của các em với bạn bè, cộng đồng. Nó làm cho thế giới xung quanh các em đẹp hơn và rộng mở; tuổi thơ của các em sẽ trở thành những kỉ niệm quý báu theo suốt cuộc đời, làm giàu nguồn tình cảm và trí tuệ cho các em. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết được lựa chọn để tổ chức trong các hoạt động trong ngày của trẻ. Đất nước ta đang trên đà hội nhập cùng với sự phát triển của công nghiệp hóa, hiện đại hóa, những trò chơi dân gian đang bị mai một và lãng quên dần, thay thế vào đó là những trò chơi điện tử, những trò chơi với các loại xe, súng óng, máy bay điện tử được bày bán la liệt ngoài thị trường. Đó là sự thiệt thòi lớn với trẻ. Nhận thấy lợi ích của việc cho trẻ chơi các trò chơi dân gian, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã khuyến khích việc phát triển và đưa các trò chơi dân gian vào trường học qua phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Nhiều trường đã thực hiện và có kết quả rất tốt. Nhưng làm thế nào để tổ chức được các trò chơi dân gian thực sự có hiệu quả, lôi cuốn và hấp dẫn được trẻ là một bài toán khó với các giáo viên, đặc biệt là các giáo viên mầm non. Chính vì vậy tôi trăn trở và tìm các biện pháp nhằm tổ chức các trò chơi dân gian một cách có hiệu quả nhất. Sau đây tôi xin trình bày sáng kiến kinh
2. nghiệm của mình với đề tài: "Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho lứa tuổi mẫu giáo 5- 6 tuổi". Đây là một đề tài khó nhưng với tình yêu nghề, tình yêu trẻ và với tâm nguyện sẽ góp một phần công sức nhỏ bé của mình vào việc thực hiện phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” của bộ GD&ĐT cũng như việc góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam nên tôi cố gắng tìm tòi nghiên cứu để thực hiện đề tài này đạt kết quả hơn. 1.2. Điểm mới của đề tài, sáng kiến: Đề tài sáng kiến này đã từng có nhiều người nghiên cứu song ở mỗi độ tuổi, mỗi trường, mỗi vùng miền lại mang một đặc điểm riêng. Do vậy các giải pháp đưa ra áp dụng cũng không thể giống nhau. Và thực tế ở trường mầm non n¬i t«i c«ng t¸c, trò chơi dân gian được tổ chức ở trường vào rất nhiều thời điểm trong ngày, thế nhưng giáo viên chưa thực sự chú trọng đến việc tổ chức các trò chơi dân gian sao cho phù hợp, hấp dẫn, lôi cuốn và đưa lại hiệu quả giáo dục cao. Chính vì thế các trò chơi dân gian vẫn còn thể hiện một cách hình thức, chưa đi vào tâm hồn và cuộc sống của trẻ. Vì lẽ đó tôi đã mạnh dạn chọn đề tài này nhằm: - Đánh giá thực trạng việc tổ chức trò chơi dân gian của trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi ở trường mầm non n¬i t«i phô tr¸ch. - Đề xuất một số biện pháp tổ chức hiệu quả trò chơi dân gian cho trẻ 5- 6 tuổi. - Góp phần thùc hiÖn tốt phong trµo thi ®ua "X©y dùng tr­êng häc th©n thiện - Häc sinh tÝch cùc" do Bé gi¸o dôc - §µo t¹o ph¸t ®éng. - Làm giàu vốn sống và kinh nghiệm cho trẻ, giúp trẻ nhớ tên các trò chơi, biết được cách chơi và luật chơi của những trò chơi dân gian, vì vậy tăng khả năng ghi nhớ có chủ đích và khả năng tưởng tượng trong các hoạt động . - Qua việc tổ chức các trò chơi với mong muốn trẻ biết yêu quý, bảo vệ, gìn giữ các trò chơi dân gian, một nét đẹp văn hóa của dân tộc . 1.3. Phạm vi áp dụng đề tài:
3. Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ Mẫu giáo 5 - 6 tuổi được Hội đồng khoa học nhà trường xếp loại tốt và áp dụng ở lớp mẫu giáo lớn tôi đang dạy nói riêng và ở tất cả các trường Mầm non nói chung. 2. PHẦN NỘI DUNG 2.1. Thực trạng của vấn đề: Trong bối cảnh xã hội hiện nay cùng với tốc độ phát triển như vũ bão của nền kinh tế. Thì các bậc phụ huynh luôn bận rộn với công việc ít có thời gian quan tâm đến con cái, ít có thời gian để giải thích ý nghĩa và dạy cho con cách chơi các trò chơi dân gian. Chính vì vậy nó ngày càng mai một, ít thấy các em chơi các trò chơi truyền thống. Để giữ gìn bản sắc văn hóa của cha ông để lại cùng với việc thực hiện phong trào “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Trò chơi dân gian thực sự góp phần giáo dục trẻ về truyền thống văn hoá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Để phát huy một cách cao nhất về tính tích cực chủ động và sáng tạo của trẻ trong việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian, giáo viên cần nhận ra những dấu hiệu về tính tích cực chủ động sáng tạo ở mỗi trẻ, nhằm mục đích đề ra những giải pháp tổ chức cho trẻ chơi đúng đắn và thiết kế những nội dung và hình thức hoạt động phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ. Trong quá trình thực hiện tôi gặp được những thuận lợi và số khó khăn sau: * Thuận lợi: - Bản thân tôi yêu nghề mến trẻ, tích cực chịu khó tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao năng lực cho bản thân. - Bản thân lại được sinh ra ở vùng nông thôn. Chính vì vậy, những trò chơi dân gian đã gắn bó trong suốt tuổi thơ, tạo cho bản thân có một vốn kinh sẵn có. - Được sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của BGH nhà trường. Mặt khác tổ chuyên môn luôn tích cực bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên nhất là bồi dưỡng chỉ đạo việc đưa trò chơi dân gian vào chương trình để thực hiện. -100% trẻ đã được học qua lớp mẫu giáo nhỡ nên đã được tham gia một số trò chơi và thuộc lời đồng dao của một số trò chơi dân gian. Các cháu năng
4. động, khỏe mạnh thích tìm tòi khám phá những điều mới lạ ở xung quanh. Bên cạnh đó được sự quan tâm giúp đỡ của các bậc phụ huynh về việc sưu tầm nguyên vật liệu như vỏ ngao, sò, óc, hến, vải vụn, tranh, sách báo để làm đồ dùng đồ chơi để tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ được sôi nỗi. - Sân bãi, khuôn viên cụm tôi giảng dạy rộng rãi, an toàn tạo điều kiện để tổ chức các hoạt động ngoài trời và hoạt động vui chơi cho trẻ một cách thoải mái. - Trẻ mẫu giáo lớn mạnh dạn, tự tin, thích tham gia vào các trò chơi, đặc biệt là các trò chơi dân gian. Song bên cạnh những thuận lợi đó trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu bản thân tôi vẫn gặp một số khó khăn sau: * Khó khăn: - Lớp tôi phụ trách sự tiếp thu và khả năng của các cháu không đồng đều. Một số cháu phát âm chưa rõ ràng còn nói lắp nói ngọng, có những cháu còn chậm, nhút nhát, chưa tự tin, chưa hứng thú trong giờ học giờ. - Việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ đòi hỏi giáo viên phải có tính linh hoạt , sáng tạo và khả năng tổ chức tốt mà năng lực bản thân thì có hạn. - Thời gian tổ chức cho trẻ chơi rất hạn hẹp vì một trò chơi không thể diễn ra trong suốt cả một hoạt động của trẻ mà nó chủ yếu chỉ được lồng ghép và tích hợp vào các hoạt động mà thôi. - Quan điểm của một số phụ huynh chỉ quan tâm đến việc học chưa chú ý tạo điều kiện cho trẻ được hoạt động vui chơi. Việc lồng ghép tích hợp các trò chơi dân gian vào hoạt động học tập của trẻ chưa được logic nên khi tổ chức các hoạt động có trò chơi dân gian chưa mang lại hiệu quả cao. - Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn kém. Trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi nếu nó không còn hứng thú. * Khảo sát thực trạng: Ngay những ngày đầu nhận lớp tôi đã khảo sát lớp với tổng số 38 cháu, phần đa các cháu chưa hứng thú với các trò chơi dân gian, chưa nắm bắt được cách chơi và luật chơi. Một số yêu cầu trong quá trình chơi trẻ cần đạt được thì trẻ chưa đạt yêu cầu.
5. Qua quá trình tiếp xúc, trò chuyện và tổ chức ở lớp, tôi đã nắm bắt khả năng nhận biết và hứng thú của trẻ về các trò chơi dân gian như sau: Các tiêu chí Số trẻ đạt Tỷ lệ đạt được Ham thích, hứng thú với trò chơi dân gian 20/38 52,6% Trẻ thuộc lời đồng dao, biết cách chơi đúng luật 17/38 44,7% Mạnh dạn tự tin khi tham gia hoạt động 16/38 42,1% Thể hiện tinh thần đoàn kết – ý thức tập thể 19/38 50% Biết tự tổ chức trò chơi 13/38 34,2% Sáng tạo trong khi chơi trò chơi 11/38 28,9% Từ kết quả trên bản thân tôi luôn lo lắng trăn trở, luôn tìm tòi các biện pháp tối ưu, để áp dụng nhằm tích hợp các trò chơi dân gian vào các hoạt động một cách có hiệu quả nhất kích thích tính tò mò, sự sáng tạo và lòng ham hiểu biết của trẻ để tạo ra sự hứng thú cho trẻ khi tham gia vào các trò chơi dân gian. Để làm được điều đó tôi đã áp dụng những biện pháp phù hợp như sau: 2.2 Các giải pháp: Như chúng ta đã biết vui chơi là hoạt động đặc trưng của trẻ ở trường mầm non .Chơi chính là cuộc sống của trẻ. Đặc biệt là ở lứa tuổi mẫu giáo. Chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ. Điều này được thể hiện rất rõ trong cuộc sống hằng ngày của trẻ ở trường mầm non. Qua trò chơi trẻ được bộc lộ hết mình một cách tích cực và chủ động những màu sắc xúc cảm chân thực của trẻ được thể hiện. Hoạt động vui chơi đã tạo ra sự biến đổi về chất trong tâm lí của tất cả trò chơi trong lứa tuổi này trẻ đều thích nhưng hấp dẫn hơn cả vẫn là trò chơi dân gian, vì trò chơi dân gian không đòi hỏi quá phức tạp mà nó đơn giản dễ chơi, trẻ tự tin hòa mình vào trò chơi một cách vô tư, thoải mái, số lượng tham gia không hạn chế. Đặc biệt hơn trò chơi dân gian thường gắn với các bài đồng dao( có vần, có điệu). Khi tham gia vào trò chơi trẻ được ca hát, nhảy múa đối đáp Qua đó vốn từ của trẻ được phong phú, ngôn ngữ mạch lạc. Qua trò chơi dân
6. gian các trẻ nhút nhát được hòa đồng hơn với các bạn trong lớp. Từ những vấn đề nêu trên tôi đã nghiên cứu, tìm tòi và mạnh dạn đưa ra một số giải pháp cụ thể tổ chức các trò chơi dân gian với nhiều hình thức cụ thể. Từ việc xây dựng môi trường giáo dục đến việc tổ chức các hoạt động, thông qua các trò chơi ở các hoạt động: Hoạt động học, hoạt động ngoài trời,hoạt động góc và hoạt động mọi lúc mọi nơi. Giải pháp 1: Sưu tầm và chọn lọc các trò chơi phù hợp với học sinh lớp 5- 6 tuổi Như chúng ta đã biết trò chơi dân gian Việt Nam rất phong phú, đa dạng nhưng không phải trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ. Vì thế, giáo viên nên có sự cân nhắc lựa chọn cho phù hợp nếu không sẽ không đạt hiệu quả, phản tác dụng giáo dục. Ngoài vốn hiểu biết sẵn có tôi tìm hiểu thêm trên mạng. Trong sách báo, cẩm nang 100 trò chơi dân gian Việt Nam. Khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho trẻ MGL, tôi thực hiện theo các tiêu chí sau: -Trò chơi không quá đơn giản nhưng cũng không quá phức tạp. - Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm. - Giúp củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kỹ năng cho trẻ. - Gây được hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ. - Có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm trẻ trong lớp. Từ những tiêu chí trên, tôi đã lựa chọn, ph©n lo¹i các trò chơi cho trẻ lớp MGL ở lớp tôi như sau: Trò chơi luyện tinh mắt dẻo chân Trồng nụ trồng hoa, nhảy lò cò, nhảy dây, đá cầu, bắn bi, nu na, nu nống, nÐm vßng cæ chai Trò chơi luyện sự phán đoán, tính toán Ô ăn quan, cờ gánh, chơi chính xác chuyền, nÐm cßn Trò chơi phát hiện sự nhanh nhẹn, khéo Kéo co, rồng rắn lên mây , cướp léo phát huy tinh thần tập thể cờ ,dÖt v¶i, mÌo ®uæi chuét . Trò chơi rèn luyÖn sự phán đoán, thính Bịt mắt bắt dê, bỏ khăn, trèn t×m tai
7. Giải ph¸p 2: Tổ chức trò chơi phù hợp với từng hoạt động Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Vì thế, hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động chung được tổ chức nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngoài trời lại giúp trẻ được gần gũi với thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên và phát triển thể chất; hay như ở hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thêm về kinh nghiệm sống và kỹ năng chơi theo nhóm. Chính vì vậy, giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân gian cho phù hợp với tính chất của từng hoạt động. * Với hoạt động ngoài trời: Tận dụng không gian rộng và thoáng, giáo viên nên tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện và phát triển thể lực cho trẻ như “Bịt mắt bắt dê”, “ kéo co” * Với hoạt động góc: Nên tæ chức cho trẻ chơi các trò chơi theo nhóm nhỏ trong một không gian hẹp như: “Kéo cưa lừa xẻ”, “Lộn cầu vồng”, “Chi chi chành chành” * Với hoạt động học và hoạt động chiều (chủ yếu diễn ra trong phòng nhóm): Nên tổ chức cho trẻ các trò chơi tĩnh nhằm phát triển nhận thức cho trẻ như: “Ô ăn quan”, “Tập tầm vông”, “Rải ranh”, “Chơi chuyền”, “Chơi cờ”, “Vấn đáp”, “Đếm sao”. Đặc biệt khi tích hợp trò chơi dân gian trong hoạt động chung, giáo viên cần lựa chọn trò chơi phù hợp với đặc điểm của từng môn học. * Với môn thể chất: Nên lựa chọn các trò chơi vận động nhằm rèn luyện thân thể khoẻ mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ phải mạnh mẽ, nhanh chân, nhanh mắt, nhanh miệng. Trẻ phải có sức khỏe mới có thể vui chơi và ngược lại vui chơi giúp cho trẻ thêm khỏe mạnh và năng động. Chẳng hạn: + Với trò chơi “Rồng rắn lên mây”, khi trẻ hát xong câu cuối: “Xin khúc đuôi – Tha hồ thầy đuổi”, lập tức trẻ làm “đuôi” (đứng sau cùng) phải chạy thật
8. nhanh, nếu không sẽ bị “ thầy” tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác hoặc lại phải làm “thầy” để đi đuổi những trẻ khác. + Trò “Nhảy dây”, “Trồng nụ trồng hoa”, “ Nhảy lò cò” có nhiều nấc chơi nho nhỏ: từ bàn một, bàn hai đến bàn mười ( Nhảy lò cò ); từ một nụ, một hoa đến tám hoa (Trồng nụ trồng hoa ) Trẻ phải vượt qua dần từng nấc, hết nấc này mới đi tiếp nấc sau. Như vậy, trẻ phải dai sức, khỏe mạnh, nhanh nhẹn và khéo léo mới có thể tiến dần đến được nấc cuối của trò chơi. + Trò “Chi chi chành chành” lại buộc trẻ phải rất nhanh tay, nhanh miệng vì nếu câu cuối bài là “ ù à ù ập” được đọc xong mà trẻ không rút kịp tay ra, ngón tay của nó sẽ bị giữ lại, như thế là thua. *Với môn MTXQ, toán, văn học: Khi lựa chọn các trò chơi cần đáp ứng được các tiêu chí sau: + Nhằm phát triển nhận thức cho trẻ. + Phát triển ngôn ngữ. + Cung cấp cho trẻ các kỹ năng như: kỹ năng hoạt động theo nhóm, kỹ năng sử dụng đồ dùng đồ chơi + Rèn luyện trí nhớ và khả năng tư duy cho trẻ. Ví dụ: + Lời đồng dao của trò chơi chuyền: “Con ruồi có cánh - Đòn gánh có mấu- Châu chấu có chân ” đã giúp trẻ nhận biết được đặc điểm đặc trưng của một số con vật và đồ vật quen thuộc. + Những câu hát ngược có tính chất đánh lừa nhận thức, thử thách sự năng động của trí tuệ, khiến trẻ muốn hiểu đúng sự vật thì phải chuyển ngược lại: “ Non cao đầy nước Đáy biển đầy mây Dưới đất lắm mây Trên trời lắm cỏ ” + “Chuyền thẻ” là một trò chơi dân gian dạy trẻ làm toán cộng hay trừ. Đó là bài tập đếm từ 1 đến 10 của trẻ. Trẻ nhóm các nhóm theo trật tự cao dần lên và cộng lại trong phạm vi 10: bắt đầu từ bàn một “cái mốt, cái mai, cái trai, cái
9. hến ” sau đó là nhóm đôi và các nhóm cao hơn “đôi tôi, đôi chị ”, “ba lá đa, ba lá đề ”, “tám quả trám, hai lên chín” Bài tập đó có thể giúp trẻ đếm thành thạo trong phạm vi 10. * Với môn âm nhạc: Nên chọn các trò chơi có giai điệu và lời hát như các trò chơi: “Tập tầm vông” , “ Hát chuyền sỏi”, “Đồng dao chăn trâu xứ Quảng” Ngoài ra khi lựa chọn các trò chơi dân gian trong hoạt động chung, một điều cần đặc biệt lưu ý đó là: phải lựa chọn trò chơi phù hợp với đề tài và chủ điểm của bài dạy. Giải ph¸p 3: Chuẩn bị tốt các điều kiện cho trẻ hoạt động * Chuẩn bị đồ dùng: Đồ dùng đồ chơi của trò chơi dân gian cũng rất cần thiết, mỗi trò chơi có mỗi loại đồ dùng tương ứng mà khi thiếu nó thì chúng ta không thể thực hiện được. Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó thì giáo viên phải tìm hiểu trước về các đồ dùng trong trò chơi cần đến. Để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ những thứ cần thiết cho một trò chơi và tổ chức trò chơi được tốt. Ví dụ như trò chơi: “Chơi chuyền” đòi hỏi phải có 10 que chuyền và một đồ vật có dạng khối cầu như quả bóng, quả bưởi non Trò chơi “ Ném còn” không thể diễn ra nếu thiếu quả còn – đồ chơi truyền thống của trò chơi đó. Hay đơn giản như trò chơi “Bịt mắt bắt dê” cũng không thể được tổ chức nếu không có dải vải hoặc dải khăn bịt mắt Vµ ®Ó trß ch¬i sinh ®éng, l«i cuèn , hÊp dÉn trÎ h¬n th× ®å dïng chuÈn bÞ cho trß ch¬i cßn cÇn cã sù ®Çu t­, chuÈn bÞ kü cµng h¬n nh­ trang phôc, ®¹o cô cÇn thiÕt . * Dạy trẻ đọc thuộc lời đồng dao trong trò chơi Khác với trò chơi vận động và các trò chơi khác, trò chơi dân gian trong qu¸ trình chơi, trẻ vừa chơi vừa hát hoặc đọc bài đồng dao nào đó. Các bài đồng dao mang đến sự vui tươi, nhí nhảnh và nhộn nhịp ở trẻ. Mặc dù, không phải bài đồng dao nào cũng mang lại ý nghĩa cho trẻ, song bài nào cũng phù hợp với tư
10. duy và sự hồn nhiên của trẻ thơ. Ví dụ: trò chơi “ Ch¬i chuyÒn” trẻ hát “ con ruåi cã c¸nh - §ßn g¸nh cã mÊu - Ch©u chÊu cã ch©n ”; Trß ch¬i “ Rång r¾n lªn m©y” TrÎ h¸t “Rång r¾n lªn m©y - Cã c©y xóc x¾c - Hái th¨m thÇy thuèc - Cã nhµ hay kh«ng .” Câu hát chẳng có ý nghĩa rõ ràng thế nhưng khi thiếu đi câu hát thì trò chơi không thể diễn ra được. Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì vậy, tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: Hoạt động chiều, hoạt đông ngoài trời Khi trẻ đã thuộc lời dồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia vào trò chơi. *Chuẩn bị địa điểm. Đồ dùng đã có, lời đồng dao đã thuộc nhưng nếu chọn địa điểm không phù hợp để tổ chức trò chơi thì trò chơi cũng không thể diễn ra hấp dẫn và đạt hiệu quả được .Những trò chơi dân gian mang tính tập thể cao, thì số lượng trẻ chơi đông nên đòi hỏi địa điểm phải có diện tích rộng như trò chơi “mÌo ®uæi chuét” “ kéo co”. Nhưng lại có những trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ như “ Chi chi chành chành”, “ tập tầm vông”, “ kéo cưa lừa xẻ”. Chính vì vậy, giáo viên cần nắm vững đặc điểm của từng trò chơi để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ chơi. Khi tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ, cô giáo cần đặt trẻ làm trung tâm và tuân thủ nghiêm túc một số yêu cầu cơ bản nhằm để trẻ được tham gia một cách tự nguyện, thoải mái và đạt được các yêu cầu giáo dục đặt ra. * Không áp đặt trẻ. Trước hết tṛò chơi phải hấp dẫn, gây hứng thú cho trẻ. Vui là một thuộc tính cơ bản của chơi. Khác với học tập và lao động, chơi là một hoạt động không mang tính bắt buộc. Trẻ đến với tṛò chơi hoàn toàn tự nguyện, thích là chơi chứ không ai ép buộc được. Tổ chức cho trẻ chơi điều cần nhớ là không áp đặt, g̣ò bó, đặt ra nhiều quy định buộc trẻ phải tuân theo. *Trẻ được chơi tự do.
11. Tổ chức cho trẻ chơi tức là gợi ý, hướng dẫn sao cho trẻ tự chơi. Phát huy tính tự lực, chủ động của trẻ, không làm thay làm hộ. Vì chơi là một hoạt động độc lập của trẻ nếu trẻ được độc lập trong khi chơi, trẻ sẽ dễ dàng phát huy nhiều sáng kiến nỗ lực vượt qua mọi khó khăn và biết khắc phục mọi trở ngại trong quá trình chơi, qua đó trưởng thành về mặt ý chí. Nhưng để trẻ chơi tự do không có nghĩa là không theo dõi trẻ, để trẻ thích chơi như thế nào cũng được mà giáo viên cần bao quát, hướng trẻ tự do trong một khuôn khổ cho phép. * Thiết lập mối quan hệ giữa cô với trẻ và trẻ với các bạn Ở lứa tuổi mẫu giáo lớn “xã hội trẻ em” đang được h́ình thành, thì các mối quan hệ bạn bè cũng trở nên phức tạp hơn, nếu không tổ chức tốt thì có thể dẫn tới xung đột. Vì vậy cần giữ cho trẻ có được không khí ḥòa thuận, thân ái, bảo đảm cho cuộc chơi thành công. *Động viên trẻ chơi Đặc điểm nổi bật của TCDG là không quy định số người chơi, càng nhiều người chơi càng tốt. Vì vậy, tôi luôn khuyến khích và động viên trẻ cùng chơi, bằng cách trao đổi, bàn bạc và thăm dò ý kiến với trẻ trước để tạo dựng tính tích cực chủ động của trẻ trong quá trình chơi, làm cho trò chơi mang tính tập thể cao hơn. Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu trẻ nào ích kỷ, chơi không đúng luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê phán, loại trừ bằng cách không cho chơi chung. Nếu trẻ chơi tốt, biết đoàn kết trong khi chơi giáo viên cần động viên, khen ngợi trẻ kịp thời để tạo niềm tin, sự phấn khởi cho trẻ. Giải pháp 4: Cách tổ chức của giáo viên Điều kiện để cuộc chơi thành công là người chơi muốn chơi, nắm vững luật chơi, nhiệt tình chủ động tham gia trò chơi. Vì vậy, trước hết giáo viên cần dùng những lời nói ngắn gọn, hài hước, dí dỏm giới thiệu tên trò chơi, mục đích ý nghĩa của nó. Tiếp theo cần nêu rõ cách chơi và những "luật lệ" cần tuân thủ. Sau cùng là nêu trước ý định sẽ thưởng phạt những ai chơi tốt hay phạm luật. Dự kiến những tình huống bất trắc và xử lý tình huống một cách hợp lý.
12. Giáo viên phải di chuyển sao cho có thể quan sát được toàn bộ cuộc chơi, nhanh chóng phát hiện ra những trẻ lanh lợi, họat bát, dí dỏm làm nòng cốt cho cuộc chơi. Nghiêm túc tuân thủ luật chơi đảm bảo thực sự công bằng, bình đẳng, song vẫn vui vẻ, thoải mái và hào hứng. Giải pháp 5: Phối hợp với phụ huynh Tôi thiết nghĩ với bất kì một hoạt động nào ở trường mầm non thì việc phối kết hợp giữa phụ huynh và giáo viên là không thể thiếu được tôi thường vận đụng những khoảng thời gian đón và trả trẻ để trao đổi với phụ huynh về ý nghĩa của các trò chơi dân gian và sự cần thiết cho trẻ tham gia vào các trò chơi dân gian đó. Gọi ý với phụ huynh một số trò chơi dân gian để phụ huynh về nhà tập cho trẻ. Mặt khác qua các cuộc họp phụ huynh tôi thường xây dựng kế hoạch vận động phụ huynh ủng hộ những nguyên vật liệu sẳn có ở địa phương phù hợp với những trò chơi dân gian. *Kết quả đạt được: Qua quá trình tổ chức thực hiện, áp dụng các biện pháp trên để tổ chức các trò chơi dân gian. Lớp tôi đã thu được nhiều kết quả: - Trẻ tích cực tham gia tìm hiểu các trò chơi dân gian - Đa số các em nắm vững được cách thức chơi một số trò chơi dân gian - Biết cách tổ chức trò chơi, thuộc được nhiều bài hát đồng dao - Qua trò chơi giúp các em rèn được thể chất, phản xạ nhanh khéo léo, thể hiện tinh thần tập thể, đoàn kết gắn bó với nhau hơn . - Sau giờ chơi các em có hứng thú tích cực tham gia vào các hoạt động học tập chất lượng học tập nâng lên rõ ràng - Trẻ được mở rộng kiến thức và có thêm hiểu biết về trò chơi dân gian. - Hứng thú tham gia các trò chơi một cách tích cực. Kết quả được đánh giá cụ thể như sau : Các tiêu chí Số trẻ đạt Tỷ lệ đạt được Ham thích trò chơi dân gian 38/38 100%
13. Trẻ thuộc lời đồng dao, biết cách chơi dúng luật 36/38 94,7% Mạnh dạn tự tin khi tham gia hoạt động 37/38 97,4% Thể hiện tinh thần đoàn kết- ý thức tập thể 36/38 94,7% Biết tự tổ chức trò chơi 34/38 89,5% Sáng tạo trong khi chơi trò chơi 35/38 92,1% 3. PHẦN KẾT LUẬN 3.1 Ý nghĩa của đề tài, sáng kiến, giải pháp: Từ kết quả trên đã gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ ®ång thêi tÝch cùc h­ëng øng phong trµo thi ®ua "X©y dùng tr­êng häc th©n thiÖn häc sinh tÝch cùc” trong nhà trường. Những tṛò chơi dân gian đã đến với trẻ thơ một cách nhẹ nhàng theo kiểu “vừa học, vừa chơi”, đồng dao đã làm tốt chức năng biểu đạt tư tưởng, giáo dục nhận thức, bồi dưỡng tình cảm cho trẻ. Chính vì ý nghĩa to lớn mà các trò chơi dân gian mang đến bản thân tôi đã rút ra được một số kết luận: Để tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ được tốt trước hết giáo viên cần sưu tầm và chọn lọc các trò chơi phù hợp với học sinh lớp lớn mình phụ trách vì trẻ của chúng ta không chỉ ham thích các trò chơi mà còn thích những trò chơi mới lạ, hấp dẫn, do đó người giáo viên cần sưu tầm nhiều trò chơi dân gian song các trò chơi đó cần có sự chọn lọc cho phù hợp với trẻ lớp mình để trẻ không cảm thấy nhàm chán. Sau khi đã có các trò chơi cô giáo chọn và tổ chức trò chơi phù hợp với từng hoạt động vì mỗi hoạt động đều có một tính chất khác nhau nếu chọn trò chơi phù hợp sẽ làm tăng hiệu quả của trò chơi và tăng khả năng giáo dục trẻ. Chọn trò chơi phù hợp rồi nhưng khâu chuẩn bị để tổ chức trò chơi rất quan trọng như chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi, lời đồng dao và địa điểm trước khi tổ chức cho trẻ chơi, trẻ có đầy đủ đồ dùng phục vụ trò chơi, trẻ thuộc lời đồng dao và có một địa điểm chơi phù hợp như vậy trò chơi mới có thể diễn ra theo yêu cầu. Song như thế vẫn chưa đủ trong quá trình tổ chức cho trẻ chơi giáo viên luôn luôn ghi nhớ không được áp đặt trẻ, thiết lập mối quan hệ giữa cô và trẻ giữa trẻ với các bạn, cần tạo tình huống phù hợp,
14. động viên khen ngợi trẻ kịp thời. Và cách tổ chức của giáo viên cũng là khâu vô cùng quan trọng. Trò chơi diễn ra hấp dẫn, thành công hay không tùy thuộc vào cách hướng dẫn tổ chức của người giáo viên, điều này đòi hỏi người giáo viên phải có khiếu tổ chức, tổ chức sao cho trẻ nắm rõ luật và cách chơi, chơi đúng luật chơi song thoải mái, hứng thú và cô giáo phải thật sự công bằng. Cuối cùng là công tác phối hợp với các bậc phụ huynh. Như chúng ta đã biết bất cứ một phương pháp giáo dục nào cũng cần có sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường, giữa phụ huynh và cô giáo mới mang lại hiệu quả cao vè bền vững. Sự phối hợp tốt với phụ huynh trong việc thực hiện các nội dung và tổ chức các chơi dân gian cho trẻ đồng nghĩa với việc bạn đã thành công trong việc đưa các trò chơi dân gian đi vào cuộc sống của trẻ. Năm học 2016- 2017 trường mầm non t«i c«ng t¸c ®ang trên đà phát triển xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia, tôi tin tưởng rằng giáo viên ở trường mầm non t«i c«ng t¸c nói chung và bản thân tôi nói riêng sẽ tiếp tục áp dụng các giải pháp tích cực trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ. Góp phần nâng cao hiệu quả việc thực hiện phong trào “Xây dựng trường học thân thiện – Học sinh tích cực” do BGD & ĐT phát động. Bên cạnh những kết quả đã đạt được song Sáng kiến kinh nghiệm này cũng không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót kính mong sự đóng góp ý kiến giúp đỡ của đồng nghiệp, Hội đồng khoa học của Nhà trường và Hội đồng khoa học của ngành để cho bản Sáng kiến kinh nghiệm này không chỉ được áp dụng trong trường mầm non t«i c«ng t¸c mà còn được áp dụng rộng rãi trong các trường mầm non trong toàn huyện nhà. 3.2. Kiến nghị, đề xuất: Trong quá trình thực hiện đề tài tôi thấy rằng để những giải pháp đưa ra thực sự mang lại hiệu quả, chất lượng cao thì đòi hỏi phải có sự quan tâm tạo điều kiện của các cấp. Do vậy tôi mạnh dạn đề xuất nguyện vọng của mình: - Đối với BGH nhà trường:
15. + Tham mưu với UBND xã, hội phụ huynh đầu tư cơ sở vật chất, quy hoạch sân bãi, xây dựng thêm phòng học nhất là khu vực lẽ để trẻ có một không gian rộng rãi, thoáng mát thuận lợi cho việc học tập và vui chơi của trẻ . + Mua sắm thêm trang phôc ho¸ trang, ®¹o cô để tæ chøc cã hiÖu qu¶ c¸c trß ch¬i phï hîp vãi c¸c vïng miÒn, phï hîp víi từng løa tuæi +Tổ chức hội thi làm đồ dùng đồ chơi phục vụ trò chơi dân gian, đặc biệt từ nguyên vật liệu từ địa phương như tre, nứa, lá dừa, mo cau. +Vào các ngày hội, ngày lễ 8/3, 20/10 nhà trường tăng cường tổ chức đưa các trò chơi dân gian vào dưới các hình thức tổ chức như: “ Bé với dân ca – đồng dao” - Đối với PGD: + Tổ chức các hội thi như “ bé với các trò chơi dân gian” cho trẻ mầm non giữa các cụm, để các trường giao lưu học hỏi thêm các kinh nghiệm . Tôi tin tưởng rằng tr­êng MÇm non n¬i t«i ®ang c«ng t¸c nói riêng, các trường mầm non trên quê hương Lệ Thủy nói chung sẽ tiếp tục có nhiều biện pháp tích cực trong việc tổ chức trò chơi dân gian cho các cháu để trò chơi dân gian luôn đồng hành với đời sống của trẻ thơ. Vậy kính mong sự góp ý giúp đỡ của Hội đồng khoa học trường, Hội đồng khoa học Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Lệ Thủy để tôi có thêm nhiều kinh nghiệm tốt hơn trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ. Tôi xin chân thành cảm ơn!