Sáng kiến kinh nghiệm Hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn

Nội dung tóm tắt: Sáng kiến kinh nghiệm Hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn

1. Nguyên nhân của các hiện tượng trên là do: - Nước hồ Vị Xuyên bị ô nhiễm nhiều vào mùa hè và ít hơn vào mùa đông. Biểu hiện là nước đục hơn vào mùa hè và có mùi tanh trong khi đó nước có tính chất vật lí là không màu ,không mùi ,không vị .Nguyên nhân của hiện tượng trên là do lượng muối khoáng và hàm lượng các chất hữu cơ quá dư thừa làm cho các quần thể sinh vật trong nước không thể đồng hoá được. Kết quả làm cho hàm lượng ôxy trong nước giảm đột ngột, các khí độc tăng lên, tăng độ đục của nước và làm cho cá chết vào mùa hè - Ý thức người dân thường xuyên vứt rác xuống hồ như các bìa hộp xốp ăn uống, túi nilong, tàn thuốc, các chai nhựa uống xong cũng ném xuống hồ - Theo tập quán chung của người dân Việt Nam sau khi cúng ông Công ông Táo.có rất nhiều người dân mang cá ra hồ thả và một số cá không sống được tạo ra một lượng chất hữu cơ tồn đọng. - Hồ không có nước lưu thông làm tăng lượng nước tồn đọng. Giáo viên hướng dẫn cả hai nhóm phối hợp tìm hiểu và thống nhất đề ra giải pháp. *Tác hại của ô nhiễm môi trường do thiếu cây xanh và hậu quả của ô nhiễm môi trường nước: - Cây xanh có tác dụng điều hòa lượng CO2 và O2 trong không khí. Cây xanh trong công viên còn có tác dụng tạo bóng mát và cảnh quan đẹp. Nếu cây xanh trong công viên bị hư hỏng sẽ ảnh hưởng xấu đến cảnh quan và môi trường. - Mùa hè vào các buổi sáng sớm những người buôn bán rau từ các huyện lên chợ Hoàng Ngân, chợ Diên Hồng thường đem rau nhúng xuống hồ Vị Xuyên cho rau tươi và đem bán. Ô nhiễm nguồn nước hồ ảnh hưởng trực tiếp đến các sinh vật sống trong hồ và gián tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe của con người như vi khuẩn,ký sinh trùng các loại là nguyên nhân gây các bệnh đường tiêu hóa, nhiễm giun, sán. Các chất độc hại có trong nguồn nước không qua xử lý ngấm dần vào đất theo chuỗi thức ăn vào cây trồng, rau củ quả có hại rất lớn tới sức khỏe con người. Mùi hôi thối bốc lên qua bề mặt nước làm ô nhiễm không khí và mất cảnh quan khu vực. *Biện pháp để hạn chế ô nhiễm môi trường và tạo cảnh quan đẹp bền vững cho công viên Vị Xuyên. - Từ thực trạng, nguyên nhân trên kết hợp với vận dụng kiến thức các môn học như Sinh học, Vật lý, Hoá học, Toán học, GDCD, khai thác thu thập kiến thức qua ti vi, mạng Internet học sinh đưa ra một số giải pháp sau: + Lựa chọn cơ cấu cây trồng hợp lý cho công viên + Hạn chế trồng các cây có rễ chùm trong công viên. + Đưa một số cây trồng như cây hoa Ngọc Lan, cây Đa, cây Xoài, cây Mít có rễ cọc bền vững hơn và gỗ mít có chất lượng tốt hơn so với Xà Cừ vào thay thế một phần cho cây trồng chính là cây Xà Cừ có rễ chùm vốn được lựa chọn là giải pháp tối ưu cho công viên vì đây là loại cây trồng xanh quanh năm. Cây Mít là cây có nhược điểm khi lựa chọn trồng trong công viên là cây có quả nhưng quả mít có 7
2. thể được xử lí từ khi còn non rất dễ dàng và vì vậy có thể là một giải phát chấp nhận được. +Nuôi thả bèo Lục Bình theo ô để cải tạo nước và tạo cảnh quan đẹp cho hồ. A B Bố trí thí nghiệm chứng minh vai trò hạn chế ô nhiễm môi trường nước của bèo Lục Bình 8
3. II. TỔ CHỨC HỌC SINH THUYÊT MINH TIẾN TRÌNH GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG. Bước 1: Lập kế hoạch, phân công nhiệm vụ - Các thành viên cùng thống nhất chủ đề: “Một số giải pháp hạn chế ô nhiễm môi trường và tạo cảnh quan đẹp bền vững cho công viên Vị Xuyên thành phố Nam Định” - Phân công nhiệm vụ + Khảo sát thực trạng, nguyên nhân cây đổ nhiều sau bão trong công viên và bước đầu tìm hiểu các giải pháp hạn chế tình trạng cây đổ: Một nửa nhóm. + Khảo sát mức độ ô nhiễm môi trường nước hồ Vị Xuyên, tìm hiểu nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nước hồ Vị Xuyên và làm thí nghiệm chứng minh vai trò giảm thiểu ô nhiễm môi trường của cây bèo Lục Bình: Một nửa nhóm còn lại. - Đề ra các giải pháp hạn chế tình trạng cây đổ và ô nhiễm môi trường nước ở hồ Vị Xuyên thông qua điều tra thông tin và kiểm chứng các giả thuyết nêu ra. Bước 2:. Thu thập thông tin qua các kênh: + Đi thực địa, đọc báo, nghe đài, qua mạng Internet, xem tivi. + Nghiên cứu SGK Sinh học 6,9,11,12,Vật lí 8,11, Hóa học 8,10,11 Giáo dục công dân.9,11,12 + Thu thập tài liệu và các phương tiện trực quan. + Các thành viên trao đổi về những thông tin thu thập.Trên cơ sở các thông tin để trao đổi thống nhất trong nhóm đồng thời xin ý kiến của các thầy, cô giáo đặc biệt là các thầy cô trong nhóm tư vấn để có những giải pháp phù hợp. Bước 3: Nội dung, cách tiến hành, và kết quả Phân công Nội dung và cách tiến Kết quả thực hiện hành - Gặp gỡ ban quản lí Nhóm 1 công viên tìm hiểu; +Thành phần cây trồng trong công viên - Cây Xà Cừ, cây Cau Vua, cây +Thành phần cây trồng Dừa, cây Phượng Vĩ ,cây Bằng trong công viên Lăng cây Cọ, cây Liễu Cây Bàng., cây Muồng Vàng. -Trong đó cây Xà Cừ chiếm khoảng 40%, Cây Dừa và Cau Vua chiếm khoảng 7%,cây Cọ.7%,Bằng Lăng chiếm 5%, Bàng và Phượng chiếm + Tình hình cây trồng 9
4. trong công viên sau 10%. Phần còn lại là nhiều loại cây bão số 1 năm 2016 khác. Tình hình cây đổ sau bão số 1 - Có khoảng 50% các cây phía đông tượng đài Trần Hưng Đạo bị đổ và 30% các cây phía tây tượng đài bị đổ. Cấu trúc hệ rễ cây: Rễ cây là cơ quan dinh dưỡng dưới đất của cây, có nhiệm vụ chủ yếu là hút nước và muối khoáng hòa tan trong nước để chuyển lên các cơ quan trên mặt đất (thân và lá). Rễ còn có chức năng cơ học: Giữ chặt cây vào đất, bám vào giá thể, một số rễ cây còn là cơ quan dự trữ chất - Tìm hiểu qua internet dinh dưỡng, ở một số loài rễ cây và sách giáo khoa sinh còn có khả năng tham gia vào việc lớp 6 về cấu trúc các sinh sản dinh dưỡng, tham gia vào loại rễ cây quá trình hô hấp và quang hợp của cây. Căn cứ vào hình thái hệ rễ người ta chia rễ thành * Rễ cọc gồm một rễ cái mọc sâu xuống đất và có những rễ con mọc ra từ rễ cái.Ví dụ các cây Phượng ,Bàng,Muồng * Rễ chùm gồm nhiều rễ gần bằng nhau mọc toả ra từ một gốc thân tạo thành một chùm như các cây Xà Cừ, Tre, Cau, Dừa, Cọ. Có khoảng 40% cây bị đổ là các cây có rễ chùm như Cau , Dừa, Xà - Tìm hiểu mối liên Cừ, Cọ và một số các cây có rễ cọc quan giữa tình trạng như Phượng, Bằng Lăng, nhưng do cây đổ và cấu tạo các mới trồng nên bám chưa chắc vào loại rễ cây đất như các cây phía đông tượng đài Trần Hưng Đạo, hoặc do quá trình vận chuyển về công viên đã bị đứt rễ cọc. - Qua quan sát học sinh đưa ra giải - Tìm hiểu về các giải pháp khắc phục tình trạng cây đổ pháp giảm thiểu tình bắng cách thay thế bớt một số cây trạng cây đổ trong công Xà Cừ bằng một số cây có hệ rễ 10
5. viên chắc chắn hơn như cây Đa là cây lâu năm và có nhiều bóng mát hoặc có thể thay thế bằng một số cây như cây Xoài vì loài cây này có rễ cọc bám chắc vào đất và cũng là loài cây có bóng mát và xanh quanh năm.Vậy đây có thể là một số loại cây trồng có thể thay thế được cho một số cây có rễ chùm.như Xà Cừ Tuy nhiên Xoài là cây ăn quả nên cần trồng ở các vị trí dễ bảo vệ hoặc cần có kế hoạch xử lí quả tránh tình trạng trẻ em nghịch leo trèo gây tai nạn. - Với các cây có rễ cọc khi vận chuyển về trồng cần cẩn thận tránh bị đứt rễ cọc. - Quan sát, thu thập +Nước hồ Vị Xuyên vào mùa đông Nhóm 2 mẫu nước hồ Vị Xuyên có màu xanh ít bị ô nhiễm hơn so + Quan sát nước hồ Vị với mùa hè, biểu hiện nước bớt có Xuyên vào mùa đông mùi tanh hơn mùa hè và không có và mùa hè. cá chết. Mùa hè nước đục và có mùi tanh ,nhiều hôm có cá chết. Nguyên nhân.do hiện tượng phú dưỡng.môi trường nước ao hồ. + Hiện tượng phú dưỡng là hiện tượng thường gặp trong các hồ đô thị, các sông và kênh dẫn nước thải. Biểu hiện phú dưỡng của các hồ đô thị là nồng độ chất dinh dưỡng N, P cao, tỷ lệ P/N cao do sự tích luỹ + Tìm hiểu nguyên tương đối P so với N, sự yếm khí và nhân gây ô nhiễm môi môi trường khử của lớp nước đáy trường nước hồ Vị thuỷ vực, sự phát triển mạnh mẽ Xuyên của tảo và nở hoa tảo, sự kém đa dạng của các sinh vật nước, đặc biệt là cá, nước có màu xanh đen hoặc đen, có mùi khai thối do thoát khí H2S v.v Nguyên nhân gây phú dưỡng là sự thâm nhập một lượng lớn N, P từ nước thải sinh hoạt của các khu dân cư, sự đóng kín và thiếu đầu ra của môi trường hồ. Sự phú dưỡng nước hồ đô thị và các sông kênh dẫn 11
6. nước thải gần các thành phố lớn đã trở thành hiện tượng phổ biến ở hầu hết các nước trên thế giới. Hiện tượng phú dưỡng hồ đô thị và kênh thoát nước thải tác động tiêu cực tới hoạt động văn hoá của dân cư đô thị, làm biến đổi hệ sinh thái nước hồ, tăng thêm mức độ ô nhiễm không khí của đô thị. +Thu thập 6 lit nước hồ Vị Xuyên chia vào 2 bình nhựa hoặc bình thủy tinh trong - Bèo Lục Bình có hệ thống rễ rất dài có khả năng hút, lọc nước và phân giải chất độc rất mạnh giúp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Trong đó đang quan tâm là - Tìm hiểu đặc tính khả năng xử lí các chất ô nhiễm sinh lí của cây bèo Lục hữu cơ khác nhau phù hợp với tình Bình trạng ô nhiễm hồ Vị Xuyên - Bèo Lục Bình có hoa màu tím mọc thành từng chùm và nhiều cây tạo thành mảng hoa lớn trông rất đẹp. - Bèo Lục Bình có khả năng sinh sản mạnh. - Bố trí thí nghiệm - Bình thủy tinh có nuôi bèo Lục chứng minh vai trò Bình sau 24 h nước trong hơn so giảm thiểu ô nhiễm với bình đối chứng. môi trường nước hồ Vị Xuyên của cây bèo Lục Bình như sau: Nuôi 5 cây bèo Lục Bình trong 24 h ở 1 bình và một bình để đối chứng -Tìm hiểu phương án - Do bèo Lục Bình có khả năng 12
7. nuôi bèo Lục Bình theo sinh sản nhanh nhưng rất dễ bị sóng ô nhằm giảm thiểu ô đánh dạt và trôi lung tung không nhiễm môi trường và theo ý muốn ,Vì vậy nên thả bèo tạo cảnh quan đẹp cho Lục Bình ven theo bờ hồ có hệ hồ Vị Xuyên thống dây phao theo từng ô hình chữ nhật hoặc hình tròn, cố định tránh trôi nổi và tiện lấy bớt bèo đi khi số lượng bèo quá nhiều. -Bước 4 : Báo cáo kết quả với các thầy cô tư vấn, thống nhất các giải pháp tối ưu và khả thi. III: Đề xuất, kiến nghị: 1) Đề xuất: Hiện nay tình trạng học sinh học tập thụ động còn tương đối phổ biến nhất là ở các trường có chất lượng đầu vào không cao, vì vậy giúp các em tìm được hứng thú trong học tập hình thành kĩ năng trong cuộc sống là điều rất cần thiết. Sau hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức giải quyết tình huống trong thực tế tôi đề nghị các thầy cô chúng ta mạnh dạn, tin tưởng giao việc cho học sinh phát huy năng lực của học sinh trong nghiên cứu, sáng tạo, khả năng thuyết trình trước tập thể. Qua đó giúp học sinh khắc sâu kiến thức và tự tin trong cuộc sống. 2) Kiến nghị: Về phía trường: Tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh trong các giờ học ngoại khóa giúp học sinh trải nghiệm hình thành kĩ năng trong cuộc sống . Về phía ban ngành: Hỗ trợ thêm về phương diện thiết bị như các phòng máy chiếu, máy tính nhằm phục vụ tốt hơn cho công tác dạy học của giáo viên. Tác giả sáng kiến (Ký ghi rõ họ tên) Nguyễn Thị Hằng 13
8. TRƯỜNG THPT NGUYỄN KHUYẾN (xác nhận, đánh giá, xếp loại) (Ký tên, đóng dấu). 14
9. HỘI ĐỒNG TƯ VẤN KHOA HỌC NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH NAM ĐỊNH PHIẾU ĐÁNH GIÁ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 1. Tên tác giả: Nguyễn Thị Hằng 2. Chức vụ, nơi công tác: Trường THPT Nguyễn Khuyến - TP Nam Định 3. Tên sáng kiến: “Hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức liên môn giải quyết tình huống thực tiễn cho học sinh THPT ” 4. Lĩnh vực áp dụng: Môn Sinh học PHẦN CHO ĐIỂM I II III IV V Trình bày sáng Tính mới của Phạm vi áp Hiệu quả của Tổng điểm kiến sáng kiến dụng sáng kiến . . /5 điểm /20 điểm /15 điểm /60 điểm /100 điểm Ý KIẾN NHẬN XÉT CỦA UỶ VIÊN HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ Nam Định, Ngày.10 tháng.6 năm 2018 GIÁM KHẢO 1 GIÁM KHẢO 2 15